یک زن و ۷۰ مرد؟ این مجلس گناه است!

جلسه اول مجلس خبرگان یکی از نمایندگان بلند شد و گفت: «این مجلس، مجلس گناه است. یک زن و ٧٠ مرد؟!» من پشت بلندگو رفتم و گفتم که من مطمئن هستم که گناه نمی‌کنم هر کس فکر می‌کند گناه می‌کند، تشریف ببرد بیرون!

آخرین ساعات روز یکشنبه ۲۳ دی‌ماه ۱۴۰۳، خبر درگذشت منیره گرجی تنها بانوی عضو مجلس خبرگان قانون اساسی در تاریخ ۴۴ ساله انقلاب اسلامی به روی خروجی رسانه ها قرار گرفت.

منیره گرجی، نامی آشنا در تاریخ معاصر ایران به‌خصوص در حوزه زنان و مطالعات قرآنی است. مرحومه گرجی نقشی اساسی در مجلس خبرگان قانون اساسی در اوایل انقلاب ایفا کرد.

منیره گرجی در سال ۱۳۰۸ در تهران متولد شد. او پس از تحصیلات مقدماتی، به حوزه علمیه رفت و به تحقیق و پژوهش در علوم اسلامی و قرآن پرداخت.

فعالیت‌های دینی و سیاسی گرجی

گرجی فعالیت‌هایش را بعد از ۱۵ خرداد ۱۳۴۲ شروع کرد. وی جلسه‌های قرآنی در تهران برگزار می‌کرد که این جلسات هر چند در قالب جلسات تفسیر و احکام برگزار می‌شد؛ اما کم کم شکل سیاسی به خود گرفت. همچنین به‌عنوان سخنران به شهرهای دیگر دعوت می‌شد. طبق اطلاعات موجود، آیت الله سید محمود طالقانی به‌عنوان مفسّر قرآن، قبل از انقلاب اسلامی از وی خواسته بود در جلساتش حضور داشته باشد و به سؤالات زنان پاسخ دهد.

عضویت در مجلس خبرگان قانون اساسی

یکی از عرصه‌های زندگی اجتماعی منیره گرجی، عضویت در مجلس خبرگان رهبری به‌عنوان تنها بانوی عضو این مجلس بود. گفته می‌شود بعد از پیروزی انقلاب با اصرار شهید بهشتی، رییس وقت دیوان عالی کشور، وی در انتخابات مجلس خبرگان قانون اساسی ثبت نام می‌کند‌ و از طرف مردم تهران به این مجلس راه پیدا می‌کند. گرچه برخی با حضور او مخالفت کرده بودند، اما او در این مجلس در تصویب و تدوین اصول مربوط به زنان و خانواده در قانون اساسی نقش مهمی داشت.

مخالفت برخی از نمایندگان مجلس خبرنگان قانون اساسی با حضور یک زن در این مجلس از جمله مشکلاتی بود که  مرحومه گرجی با آن مواجه بود، اما با شهامت به دفاع از حق خود پرداخت.

مرحومه گرجی در این خصوص گفته بود: «در جلسه اول مجلس خبرگان یکی از نمایندگان بلند شد و گفت: «این مجلس، مجلس گناه است. یک زن و ٧٠ مرد؟!» شما نمی‌توانید معنی این حرف را درک کنید! من پشت بلندگو رفتم و گفتم که من مطمئن هستم گناه نمی‌کنم هر کس فکر می‌کند گناه می‌کند، تشریف ببرد بیرون. مجلس، مجلس شناخت انسان است. آن شخص رفت. شما می‌توانید تصور کنید که با چه اشخاصی مواجه بودیم؟ یک مردی که روحانی است چطور فکر کرده که من باعث گناه می‌شوم؟ اصلا نمی‌توانید تصور کنید در آن زمان روبروی چه افرادی باید می‌ایستادیم و حرف می‌زدیم. من بین آن همه مرد بلند شدم، رفتم بالا ایستادم و گفتم: «من که مطمئن هستم که گناهی در اینجا نمی‌کنم و شما به آقایان هم توهین کردید که جای خود دارد، اما من نزدیک دو‌ میلیون رأی آورده‌ام در حالی‌ که شما ٤٠٠‌ هزار رأی دارید. من که نمی‌توانم جواب مردم را بدهم، شما می‌توانید جواب ٤٠٠‌هزار نفر را بدهید؟ اگر گناه می‌کنید پس تشریف ببرید، به‌ سلامت.» پس از این جواب من، حرفی از این موضوع دیگر هرگز به میان نیامد. واقعا برایشان غیرقابل تصور بود.»

براساس اظهارات منیره گرجی، دلبل نامزدی وی در انتخابات مجلس خبرگان قانون اساسی، مصاحبه زنانی از گروه مجاهدین خلق بود که نظرات غیراسلامی داشتند و می‌خواستند با آن نظرات وارد مجلس شوند. او برای جلوگیری از ورود آنها به مجلس خبرگان، نامزد انتخابات مجلس خبرگان قانون اساسی شد.

او در این خصوص گفته بود: «یک شب در تلویزیون دیدم خانمی که نامزد بود می‌گفت اگر بتوانیم به مجلس راه پیدا کنیم، این اتفاق می‌افتد یا آن اتفاق رخ می‌دهد. بسیاری از مسائل را مطرح کرد و گفت حتی باید قرص ضدحاملگی در کشور باشد تا افراد بی‌جهت حامله نشوند. وقتی دیدم چنین افرادی می‌خواهند به مجلس خبرگان وارد شوند، تصمیم گرفتم خودم نامزد شوم. یک‌ بار دیگر هم شنیدم کسی در رادیو در حال صحبت بود و قول‌هایی که داشت به مردم می‌داد و حرف‌هایی که می‌زد، با اهداف انقلاب در تضاد بود. گفتم اگر اینها بروند همه مجلس به سمت‌وسویی می‌رود که نباید برود، در نتیجه تصمیم گرفتم که نامزد شوم.»

طبق خاطرات منیره گرجی، او نظر مثبتی نسبت به رییس جمهور شدن زنان نیز داشت، اما تلاش‌هایش در مجلس خبرگان قانون اساسی به سرانجام نرسید.

خانم گرجی در خاطراتش در این خصوص گفته بود: «من در قم پیش امام رفتم برای اصل ریاست ‌جمهوری. قرار بود بحث مرد و زن نباشد و هر کسی می‌تواند این کار را انجام دهد. آن وقت کلمه رجال را نوشتند. این کلمه مرد چرا باید باشد؟ هر کسی که توانایی انجام این مسئولیت را دارد، می‌تواند رئیس‌جمهور شود و بین زنان و مردان تفاوتی وجود ندارد. وقتی پیامبر می‌گوید انا بشر مثلکم نمی‌گوید انا رجل کرجالکم. بلکه می‌گوید من یک بشر مانند شما هستم. بسیار تلاش کردم کلمه رجل را بردارند. حتی نزد امام رحمت‌الله علیه رفتم. امام گفت شما خودتان نماینده هستید، بگویید چه باید کرد؟ شنبه صبح رجل در مجلس بحث شد، پنجشنبه قبلش من خدمت امام رفتم و گفتم این درست نیست، نباید این‌طور باشد و تذکری بدهید، چراکه منظور همه افراد است و مرد و زن ندارد. ناس که زن و مرد ندارد. اصلا ما مسئله مرد و زن نداریم. اما متأسفانه شنبه این موضوع رأی آورد.»

یافتن تعبیرهای اسلامی مناسب برای جایگاه زنان در قانون اساسی و سعی برای ایجاد توافق در مجلس خبرگان قانون اساسی، از دیگر مشکلات او محسوب می‌شد.

تاسیس اولین سازمان غیردولتی در حوزه تخصصی زنان

پس از پایان دوره مجلس خبرگان قانون اساسی، منیره گرجی ترجیح داد از فعالیت‌های سیاسی فاصله بگیرد و وقت خود را به پژوهش و تدریس اختصاص دهد.

گرجی به تدریس اخلاق، احکام، تفسیر و فقه در حوزه علمیه خدیجه کبری پرداخت. همچنین، او در مرکز تربیت معلم شهید رجایی مدرس درس عرفان امام بود.

مرحومه منیره گرجی همواره نقش زنان در جامعه اسلامی را تاثیرگذار می‌دانست؛ وی معتقد بود که اسلام برای زنان جایگاه ویژه‌ای قائل است.

وی اولین سازمان غیردولتی در حوزه تخصصی زنان را با عنوان مؤسسه مطالعات و تحقیقات زنان راه‌اندازی کرد و تلاش کرد گامی مهم در جهت مطالعات زنان و ارتقای جایگاه آنها در جامعه بردارد.

خبر فوری