یاقوت؛ نخستین رویداد ملی حل مسئله بانوان کلید خورد

به گزارش پایگاه خبری تحلیلی جهان‌بانو، اولین رویداد ملی حل مسئله زنان توسط اندیشکده نظام مسائل حکمرانی کشور و با همکاری مرکز راهبری و هماهنگی بانوان سازمان تبلیغات اسلامی کشور و اندیشکده نظام مسائل حکمرانی کشور طراحی شد و قرار است تا مهرماه ۱۴۰۴ به اجرا درآید.

این نشست خبری با حضور محمود نظریا رئیس اندیشکده نظام مسائل حکمرانی کشور و سارا طالبی مدیر مرکز راهبری و هماهنگی بانوان سازمان تبلیغات اسلامی کشور، فاطمه فدایی دبیر اجرایی رویداد ملی حل مسئله زنان و با حضور معاونین مرکز، مدیران و فعالین نهادهای فرهنگی، حوزوی و تشکل‌های بانوان و اصحاب رسانه و مطبوعات برگزار گردید.

در آغاز نشست، دکتر محمود نظریا، رئیس اندیشکده نظام مسائل حکمرانی، با اشاره به سابقه فعالیت‌های این نهاد در تولید گزارش‌های سیاستی، بر ضرورت پرداختن به مسائل واقعی زنان در ساختارهای سیاست‌گذاری کشور تأکید کرد.

وی گفت: در پی مطالبه‌گری رهبر معظم انقلاب در حوزه زنان، تصمیم گرفتیم با همکاری سازمان تبلیغات، رویدادی تخصصی و مسئله‌محور طراحی کنیم تا نقش بانوان در حل مسائل برجسته شود.

نظریا از تمرکز رویداد یاقوت بر سه محور اصلی: فقهی، فرهنگی-اجتماعی و اقتصادی خبر داد و افزود: موضوعاتی چون خشونت، حجاب، طلاق، اشتغال، سلامت روان، تبعیض و عدالت اقتصادی از جمله اولویت‌های این رویداد هستند.

در ادامه، دکتر سارا طالبی، مدیر مرکز راهبری بانوان سازمان تبلیغات اسلامی، «یاقوت» را پاسخی عملی به فرمایشات مقام معظم رهبری دانست و گفت: مسئله زنان تنها به زنان مربوط نیست؛ خانواده، جامعه و حتی نهادهای حاکمیتی باید برای حل آن مشارکت کنند. ما با مشکلاتی همچون بحران هویت، طلاق عاطفی و مصرف‌گرایی روبه‌رو هستیم و نگاه‌های حداقلی پاسخگو نیستند.

همچنین وی با تأکید بر لزوم رویکردی «مادرانه و راهبرانه» در حل مسائل، گفت: زنان را نباید صرفاً اقشاری آسیب‌پذیر دید، بلکه باید آنان را به‌عنوان کنشگران فرهنگی، اجتماعی و حتی سیاست‌گذار جدی گرفت.

این رویداد در قالب فراخوان ملی از ۱۸ خرداد ۱۴۰۴ آغاز شده و در طول مسیر برگزاری، کارگاه‌های آموزشی در حوزه حل مسئله، متقاعدسازی و تولید یادداشت سیاستی برای شرکت‌کنندگان تدارک دیده شده است. داوری ایده‌ها نیز به صورت حضوری و توسط کارشناسان حوزه انجام خواهد شد.

در بخشی از مراسم، پیشنهادها و دغدغه‌های فعالان فرهنگی و حوزوی مطرح شد و گفته شد که یکی از نکات کلیدی، لزوم شفاف‌سازی تفاوت رویداد یاقوت با سایر برنامه‌های مشابه بود.

دکتر اسفندیاری، معاون فرهنگی حوزه‌های علمیه استان تهران، با تأکید بر این نکته افزود: اگر تبلیغ ما در حوزه زنان مؤثر بود، با چالش‌هایی چون جنبش‌های سطحی مانند «زن، زندگی، آزادی» مواجه نمی‌شدیم. باید با نگاه انتقادی، بازنگری جدی در شیوه‌های تبلیغی خود داشته باشیم.

در ادامه نیز تأکید شد که خروجی‌های رویداد صرفاً به سطح پیشنهاد محدود نمی‌ماند، بلکه به‌صورت سند سیاستی به نهادهای تصمیم‌گیر مانند مجلس و دولت ارائه خواهد شد.

از دیگر ویژگی‌های متمایز «یاقوت» می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

.آموزش حضوری و مجازی برای دسترسی گسترده‌تر

.اتصال به نهادهای قانون‌گذار و اجرای ضمانت‌های اجرایی

.بهره‌گیری از اساتید متخصص در تمامی مراحل

.تمرکز بر پیوند اخلاق اسلامی با سیاست‌گذاری حوزه زنان

همچنین در این نشست، برگزارکنندگان ابراز امیدواری کردند که با همکاری فعالان حوزه، دانشگاهیان، و حوزه‌های علمیه، بتوان گام مؤثری در مسیر نهادینه‌سازی نقش زنان در حل مسائل راهبردی کشور برداشت.

از دغدغه‌مندان حوزه زنان با اشاره به خلأهای تاریخی در مشارکت فعال زنان در فرآیند سیاست‌گذاری، اظهار داشت: امروز با فضایی مواجه هستیم که امکان کنشگری زنان فراهم شده اما در سیاست‌گذاری‌های کلان همچنان کم‌توجهی مشاهده می‌شود. ایشان تأکید کردند که حتی نهادهای عالی سیاست‌گذار در جمهوری اسلامی، نگاه جدی و همه‌جانبه‌ای به موضوع زنان و جمعیت ندارند.

وی با انتقاد از بی‌توجهی دولت به اجرا و پیگیری اسناد بالادستی حوزه زنان، گفت: اگر دستگاه‌های اجرایی به میدان نیایند، بهترین سیاست‌ها نیز بی‌اثر خواهد ماند. در این میان، ظرفیت نهادهای انقلابی همچون شورای عالی انقلاب فرهنگی باید مورد بهره‌برداری قرار گیرد. وی در ادامه بر لزوم رایزنی مستمر با مجلس برای اصلاح نگاه مردانه حاکم بر بسیاری از طرح‌های قانونی مرتبط با زنان تأکید کرد.

لزوم تبیین مفاهیم اسلامی و پرهیز از افراط در آگاهی‌بخشی حقوقی

در ادامه، این استاد حوزه با اشاره به ضعف نگاه فرهنگی در دهه‌های گذشته گفت: ما به شکلی افراطی صرفاً زنان را نسبت به حقوق‌شان آگاه کردیم، اما از تربیت اخلاقی و معنوی غفلت ورزیدیم. نتیجه این رویکرد، افزایش رجوع به دادگاه‌ها و تضعیف بنیان خانواده بود. وی افزود: در اسلام، حقوق زن در توازن با حقوق مرد و بر محور اخلاق تعریف شده است؛ نه صرفاً از منظر تقابل حقوقی.

ایشان همچنین با انتقاد از عنوان «حل مسئله زن»، خواستار اصلاح ادبیات رایج شدند و گفتند: زن، مسئله نیست؛ زن نعمت است.

وی پیشنهاد کرد از تعبیر «حل مسائل حوزه زنان» استفاده شود و تأکید کرد که باید به سوی الگوی «زن سوم» حرکت کنیم؛ زنی که همزمان کنشگر، مادر، مدیر فرهنگی و عنصر فعال اجتماعی است.

نقد نگاه مردسالار و تأکید بر بینش تکلیف‌محور

برخی دیگر از حاضران با بیان اینکه بسیاری از مشکلات زنان، ناشی از نگاه مردسالارانه است، خواستار اصلاح نگرش مردان در جامعه شدند. یکی از سخنرانان با اشاره به تجربه انقلاب اسلامی، یادآور شد: تغییر نگاه مردان به زنان محجبه، یکی از عوامل گرایش عمومی زنان به حجاب بود. امروز نیز اگر ملاک‌های انتخاب همسر از سطحی‌نگری به معنویت و عقلانیت تغییر کند، تحولات مثبتی در خانواده‌ها رخ خواهد داد.

در ادامه بر نقش «تکلیف‌محوری» در تنظیم روابط خانوادگی تأکید شد. یکی از اساتید با اشاره به بیانات مقام معظم رهبری، گفت: جامعه‌ای که بر اساس وظیفه شکل بگیرد، خودبه‌خود حقوق را رعایت خواهد کرد. حقوق باید در پرتو اخلاق و تکلیف دیده شود، نه در تقابل صرف.

تجربه‌های میدانی و نقد نهادهای تصمیم‌گیر

یکی از کارشناسان فرهنگی با سابقه فعالیت در حوزه مشاوره خانواده، ضمن اشاره به تجربیات میدانی گسترده خود در سراسر کشور، گفت: بارها شاهد بوده‌ایم که حتی با وجود طرح‌های علمی و دقیق، به دلیل عدم هماهنگی با نهادهای بالادستی، آن‌ها به سرانجام نرسیده‌اند. ایشان با انتقاد از عملکرد دوره‌هایی مانند مدیریت خانم ملاوردی، هشدار داد که امضای سیاست‌هایی مغایر با مبانی اسلامی از سوی نهادهای مسئول، عملاً تلاش‌های مردمی را خنثی می‌کند.

رسانه، فرماندهی فرهنگی و غیبت زنان کنشگر در رسانه‌ها

در بخش دیگری از نشست، بر ضرورت حضور جدی و تحلیل‌گرانه زنان در فضای رسانه تأکید شد. یکی از حضار با اشاره به خلأ نیروهای متخصص رسانه‌ای در حوزه زنان گفت: تعداد زنان رسانه‌ای اسلام‌شناس و تحلیل‌گر به‌شمار انگشتان دست هم نمی‌رسد. متأسفانه بسیاری از فعالان فضای مجازی صرفاً در قالب بلاگرهای سبک‌زندگی ظاهر شده‌اند و از تحلیل و کنش‌گری فرهنگی بازمانده‌اند.

ایشان همچنین خواستار توجه به نقش پدر در خانواده و تقویت مفهوم «مردانگی» در تربیت پسران شدند. وی گفت: یکی از دلایل نفوذ فمینیسم، غفلت از نقش پدر است. پدر غایب، پسران بی‌هویت و گریزان از مسئولیت می‌سازد.

رویکرد بومی، نه کلی‌نگرانه؛ دعوت به مشارکت همه اقشار

در بخش‌های پایانی جلسه، بر ضرورت گفت‌وگوی آزاد و بی‌پرده درباره موضوعات واقعی زندگی زنان تأکید شد. یکی از شرکت‌کنندگان گفت: نمی‌توان در حلقه‌های بسته تصمیم‌گیری کرد و انتظار همراهی زنان با دیدگاه‌های متنوع را داشت. باید صدای زنانی که نگاه و سبک زندگی متفاوتی دارند نیز شنیده شود.

در همین راستا، از تجربه موفق برخی نهادها در اجرای طرح‌های بومی‌شده، مانند واحد خانواده و جمعیت در دانشگاه‌ها یا اصلاح قانون ارث زوجه، به‌عنوان نمونه‌های قابل الگوبرداری یاد شد.

ضرورت نگاشت نهادی در سیاست‌گذاری‌ها

دکتر نظریا، رئیس اندیشکده نظام مسائل حکمرانی ، در پایان جلسه با تشکر از مشارکت فعال حاضران گفت: نبود نگاشت نهادی یکی از ضعف‌های اصلی سیاست‌گذاری در حوزه زنان است. وی تأکید کرد: باید وظیفه هر نهاد در هر مسئله مشخص شود. تا زمانی که مشخص نباشد چه کسی در چه حوزه‌ای پاسخ‌گوست، مسائل صرفاً در سطح شعار باقی می‌ماند.

ایشان همچنین با اشاره به تجربه موفق اندیشکده در تبدیل طرح‌های تحلیلی به پیشنهادات قانونی، از همه فعالان خواست تا در تولید ایده‌های بومی، پیگیری حقوقی و طراحی نظام‌مند طرح‌ها مشارکت داشته باشند.

گفتنی است در پایان این نشست، از پوستر رسمی رویداد ملی حوزه زنان رونمایی شد و آیین‌نامه اجرایی رویداد در اختیار حاضران قرار گرفت.

گزارش: مهدیه منافی
تنظیم گزارش: مهتا صانعی