کمبود شیرخشک و چالش این روزهای والدین

کمبود چند مقطعی شیر خشک، سهمیه‌بندی شیر، افزایش قیمت و بازی با روان مادران، روایت چند ماه اخیر سازمان غذا و دارو است. ماجرایی که آسیب‌های آن بیش از هر فرد و هر چیز نوزادان را هدف قرار داده است.

مشکلات شیرخشک تنها به کمبود شیرخشک رژیمی خلاصه نمی‌شود، بلکه انبوهی از مسائل را به همراه دارد که برخی از مدیران با طرح فقط کمبود شیرخشک رژیمی و توزیع آن، تلاش می‌کنند صورت‌ مسئله را پاک کنند.

واقعیت امر این است که خانواده‌هایی که به دلایل مختلف نوزادشان از شیرخشک استفاده می‌کند با سهمیه‌بندی غیرکارشناسی، مراجعات مکرر به داروخانه‌ها، نبود شیرخشک در مقاطع مختلف و افزایش قیمت مواجه هستند.

مسئولان چه می‌گویند؟

هانی تحویل‌زاده، رئیس انجمن تولیدکنندگان شیرخشک اطفال اواسط مردادماه امسال گفت: «تولیدکنندگان شیرخشک در کشور هر سال در مقایسه با سال گذشته، بیشتر تولید کرده‌اند؛ میزان تولید شیرخشک عادی یا رگولار در همه برندهای داخلی، از ابتدای سال جاری تا اواسط تیرماه ۱۴۰۴ در کشور، ۲۲ میلیون عدد بوده که بیشتر از سال‌های گذشته است. همچنین حدود ۱۵ درصد از شیرخشک‌های تولید شده در کشور، از نوع رژیمی است که بیش از نیمی از این موارد را تولید می‌کنیم و در این موارد با کمبود مواجه نیستیم؛ اما نیمی از این شیرخشک‌های رژیمی، وارداتی هستند که در این موارد با کمبودهایی مواجه می‌شویم».

علیرضا رئیسی پنجم شهریور سال جاری در حاشیه مراسم افتتاح مرکز خدمات جامع سلامت شهری و روستایی شهرستان همت‌آباد اظهار کرد: «مشکل کمبود شیرخشک در کشور تا اندازه زیادی رفع شده و بخش قابل‌ توجهی از محموله‌های شیرخشک در گمرک و در حال ورود به بازار هستند. پیش‌بینی می‌شود تا پایان ماه جاری و نهایتاً ماه آینده، مشکل شیرخشک به طور کامل در کشور برطرف شود».

در جستجوی شیرخشک در صف داروخانه‌ها

این روزها یکی از دغدغه‌های والدینی که نوزادشان از شیرخشک استفاده می‌کند، کمبود شیرخشک آن هم نه فقط رژیمی بلکه برای شیرخشک‌های رگولار نیز هست. در برخی موارد والدین ناچارند به چندین  داروخانه مراجعه کنند تا بتوانند یک قوطی شیرخشک بخرند.

مادر یک نوزاد ۵ماهه در این باره می‌گوید: داروخانه‌ها هر بار یک یا دو قوطی شیرخشک می‌دهند. ما در هفته دو بار باید به داروخانه‌های مختلف سر بزنیم تا شیرخشک تهیه کنیم. این در حالی است که همیشه شیرخشک موجود نیست. گاهی تا ۱۰ داروخانه را هم می‌گردیم.

وی ادامه می‌دهد: اینکه می‌گویند خانواده‌ها احتکار می‌کنند به خاطر همین نبود شیرخشک است. شیرخشک غذای نوزاد است و خانواده مدام نگران عدم تهیه غذا برای فرزندش است، در نتیجه باید سهمیه نوزادشان را همان ابتدا تهیه کنند وگرنه ناچار هستند هر روز در داروخانه‌ها در جستجوی شیرخشک باشند.‌

این مادر می‌افزاید: نبود شیرخشک و دغدغه تهیه آن، زندگی ما را با مشکلاتی مواجه کرده است. از طرفی، نوزاد نمی‌تواند از برندهای مختلف استفاده کند. اصولاً نوزادان همان برندی را که به آن عادت کرده‌اند، می‌خورند.

شیرخشک رژیمی

شیرخوارانی که دچار بعضی مشکلات مثل حساسیت به پروتئین گاوی، رفلاکس معده، عدم تحمل گلوکز، اسهال حاد یا آلرژی هستند یا به دردهای شکمی شدید مبتلا هستند، ممکن است به شیرخشک رژیمی نیاز پیدا کنند.

پدر یک نوزاد ۱۰ماهه می‌گوید: فرزندم از ابتدا شیر مادرش را نمی‌خورد و مدام گریه می‌کرد. در نهایت پزشک متخصص اطفال شیرخشک رژیمی خاصی را تجویز کرد، اما ما از همان زمان برای تهیه این شیرخشک مشکل داشتیم.

وی ادامه می‌دهد: هر داروخانه‌ای شیرخشک رژیمی ندارد و آنهایی هم که دارند هر بار یک قوطی شیرخشک به ما می‌فروشند، درحالی‌که فرزندم هر سه روز، یک قوطی شیر مصرف می‌کند. یعنی ما مدام در حال تهیه شیرخشک هستیم.

مادرانی که با اضطراب خرید شیرخشک دست و پنجه نرم می‌کنند

هر زنی که دوران بارداری را تجربه می‌کند، در بخش زنان بیمارستان‌ها و مراکز بهداشت آموزش‌هایی را در مورد دوران زایمان و شیردهی می‌بیند. اما مادران باردار در مورد فواید شیردهی چه می‌آموزند.

شیر مادر مملو از آنتی‌بادی‌های مهم و تغذیه‌ای مناسب برای نوزادان است که به کودک در مقابله با ویروس‌ها و باکتری‌ها کمک می‌کند و خطر ابتلا به بیماری‌ها را در کودکان کم می‌کند. همچنین کودکانی که شیر مادر می‌خورند، باهوش‌تر هستند. اما شیردهی در کاهش وزنِ مادر موثر است، به انقباض رحم کمک می‌کند، خطر ابتلا به بیماری و افسردگی را در مادر کاهش می‌دهد و باعث صرفه‌جویی در هزینه و وقت می‌شود.

مادر ۲ فرزند در این باره می‌گوید: وقتی زنی مادر می‌شود، شیر دادن به فرزند یکی از بهترین اتفاقات زندگی‌اش است. لحظه‌ای که نوزادش را بغل می‌کند و شیره جانش را به او می‌نوشاند، زیباترین لحظه زندگی‌اش است. حالا اگر مادری نمی‌تواند به فرزندش شیر بدهد و از شیر خشک استفاده می‌کند، نباید او را تحقیر کرد چون خودش به اندازه کافی از این اتفاق سرخورده است.

وی ادامه می‌دهد: وقتی افراد خانواده و به‌خصوص همسر در داروخانه‌های مختلف با مشکلات گرانی و نبود شیرخشک دست و پنجه نرم می‌کنند، به نوعی ناراحتی را به همسرشان انتقال می‌دهند که «اگر خودت به بچه شیر می‌دادی با این مشکلات مواجه نمی‌شدیم» یا «شیر مادر جایگزین ندارد». این موارد باعث می‌شود مادر دچار اضطراب و نگرانی شود و حتی نتواند در زمان شیرخشک دادن به فرزندش به خوبی به او توجه کند.

مقدار مصرف شیرخشک در نوزادان متفاوت است

متخصصان معتقدند میزان نیاز کودک به شیرخشک به وزن و سن او بستگی دارد؛ نوزادانی که وزن بیشتری دارند، به شیرخشک بیشتری نیاز خواهند داشت. نیاز کودک به شیرخشک در اوایل نوزادی، حدود ۱۰۰ سی‌سی و ۶ تا ۸ بار در روز، برای یک تا ۶ ماه، ۱۵۰ سی‌سی و ۵ تا ۶ بار در روز و ۶ تا ۱۲ ماه نیز ۲۰۰ سی‌سی و ۴ تا ۵ بار در روز خواهد بود.

مادر یک نوزاد ۱۸ماهه می‌گوید: اینکه هر نوزاد در هر وعده تا چه اندازه شیر می‌خورد، در کودکان مختلف متفاوت است. نوزاد من ۲۰۰ سی‌سی شیر را یکجا نمی‌خورد، مثلاً ۹۰ سی‌سی ساعت ۹ می‌خورد ساعت ۱۰ هم ۹۰ سی‌سی دیگر می‌خورد و بعد نیم ساعت دیگر ۶۰ سی‌سی شیر می‌خورد. به عبارتی نمی‌توانم یکجا ۲۵۰ سی‌سی شیر به او بدهم.

وی می‌افزاید: نوزاد خواهرم هم تقریباً هم سن فرزند خودم است، اما او منظم‌تر و البته کمتر شیر می‌خورد. یک قوطی شیرخشک فرزند من دو روزه تمام می‌شود، درحالی‌که برای فرزند خواهرم سه روز طول می‌کشد.

سهمیه‌بندی شیرخشک

تیرماه سال جاری والدینی که شیرخشک استفاده می‌کردند بدون هیچ اطلاع‌رسانی با سهمیه‌بندی شیرخشک مواجه شدند، به‌طوری که والدین نوزاد ۱۳ ماهه‌ای که امکان تهیه ۱۰ قوطی شیرخشک یارانه‌ای و ۱۰ قوطی شیرخشک عادی را داشتند، ناگهان با تهیه فقط ۴ شیرخشک یارانه‌ای و ۴ شیرخشک عادی مواجه شدند.

یک ماه بعد اعلام شد که شیرخشک نوزادان سهمیه‌بندی شده است. هادی احمدی، مدیر روابط‌عمومی انجمن داروسازان ایران اوایل مردادماه سال جاری با اعلام اینکه پیش از این ۱۰ قوطی شیرخشک یارانه‌ای و ۱۰ قوطی شیرخشک آزاد به‌عنوان سهمیه نوزاد در نظر گرفته شده بود، گفت: تعداد ۲۰ قوطی شیرخشک در ماه برای نوزاد زیاد بود که هر ۱.۵ روز، یک قوطی می‌شد.

وی به سهمیه جدید که سازمان غذا و دارو اعلام کرده است، اشاره کرد و افزود: فرمول جدید سازمان غذا و دارو برای سهمیه‌بندی شیرخشک، بر اساس نیاز غذایی نوزاد تعریف شده است، به‌طوری که برای نوزاد صفر تا ۶ ماه، ۱۰ قوطی شیرخشک یارانه‌ای و ۴ قوطی غیریارانه‌ای در نظر گرفته شده است. همچنین برای نوزاد ۶ تا ۱۲ ماه، ۷ قوطی یارانه‌ای و ۴ قوطی غیریارانه‌ای شیرخشک در نظر گرفته شده است. برای نوزادان ۱۲ تا ۲۴ ماه، ۴ قوطی یارانه‌ای و ۴ قوطی غیریارانه‌ای و برای کودک ۲ تا ۶ سال نیز ۵ قوطی شیرخشک غیریارانه‌ای اختصاص‌یافته است.

احمدی تأکید کرد: هر چقدر سن کودک بالا می‌رود، گرایش به غذاخوردن نیز بیشتر می‌شود و در نتیجه آن، مصرف شیرخشک هم کمتر می‌شود که منطقی است.

هانی تحویل زاده رئیس انجمن تولیدکنندگان شیرخشک اطفال گفته است میزان مصرف شیرخشک در کشور در سال ۱۴۰۰، حدود ۴۵ میلیون قوطی بود که در سال ۱۴۰۳ به حدود ۶۵ میلیون قوطی رسید. پس از ۴ سال میزان مصرف شیرخشک در کشور حدود ۵۰ درصد افزایش داشته، درحالی‌که کاهش تولد داشتیم.

وی افزود: روی قوطی شیرخشک نوشته شده که هر نوزاد در ماه باید ۸ قوطی مصرف کند اما در دوره قبل ریاست سازمان غذا و دارو، اصرار شد که ۲۰ قوطی ماهانه به نوزاد داده شود؛ این میزان مصرف چه لزومی دارد؟ در واقع میزان ارائه شیرخشک بیش از نیاز واقعی مصرف نوزادان است.

مادر یک کودک ۲۰ماهه می‌گوید: کودکم هرچه بزرگ‌تر می‌شود در کنار خوردن غذا، شیر بیشتری می‌خواهد. اوایل نوزادی هر ۳ روز یا بیشتر یک قوطی شیر مصرف می‌شد و حالا هر  کمتر از ۳ روز است. یعنی مصرف شیر او کم نشده است.

وی ادامه می‌دهد: بچه‌ها وقتی مریض می‌شوند مثلاً سرما می‌خورند مصرف شیر بیشتری دارند چون تمایل به غذای دیگری ندارند ولی در سهمیه‌بندی توزیع شیر به این موارد توجه نمی‌شود.

قیمت شیرخشک در حال افزایش است

شیرخشک قیمت صعودی را طی می‌کند. والدین می‌گویند در طول دو سال گذشته قیمت شیرخشک چند بار گران‌شدن است.

پدر نوزاد ۲۱ماهه می‌گوید: در آبان سال ۱۴۰۲ قیمت شیرخشک یارانه‌ای که برای فرزندم می‌گرفتم ۴۵ هزار و ۵۰۰ تومان بود که این رقم در حال حاضر به ۱۹۰ هزار و ۸۰۰ تومان رسیده است.

وی ادامه می‌دهد: قیمت شیرخشک، پوشک، دستمال مربوط، پمادهای مربوط به کودکان به طور مستمر گران می‌شود و مسئولان طوری برخورد می‌کنند انگار هیچ گرانی صورت نگرفته است.

والدین می‌گویند در راستای برنامه‌های افزایش جمعیت و توجه به فرزندآوری، لزوم توجه به هزینه‌های نوزادان به‌ویژه تغذیه آنها و باز به‌ویژه برای کودکانی که مجبورند شیرخشک استفاده کنند، حایز اهمیت است.

خبرگزاری فارس