کلیشه‌های جنسیتی؛ موانع پنهان زنان در مسیر انتخاب شغلی

خبر اصلی:

«به گزارش یورونیوز، کلیشه‌های جنسیتی در آگهی‌های شغلی باعث سوگیری در تصمیم زنان برای درخواست شغلی می‌شود. زنان حتی اگر شرایط لازم برای آن شغل را داشته باشند، با تصور اینکه مناسب آن شغل نیستند، درخواست نمی‌دهند. هنوز هم در مدارس با دختران و پسران متفاوت رفتار می‌شود و این امر موجب شده است حتی اگر دختری با پسری نمرات یکسان در ریاضی داشته باشد خود را در این درس خوب نداند. همین تفاوت رفتار و تفکر هنگام انتخاب فرصت‌های شغلی حرفه‌ای پس از مدرسه نیز در میان زنان وجود دارد»

تحلیل خبر؛

کلیشه‌های جنسیتی به‌ عنوان الگوهای اجتماعی نهادینه‌شده، همواره تأثیر عمیقی بر انتخاب‌های شغلی زنان و مردان داشته‌اند.

این کلیشه‌ها، که به‌ خصوص در آگهی‌های شغلی نمایان می‌شوند، نه تنها بر تصمیم‌گیری‌های فردی تأثیر می‌گذارند، بلکه در شکل‌گیری سقف شیشه‌ای که موانع نامرئی پیشرفت زنان را نمایان می‌کند، نقش بسزایی دارند.

سقف شیشه‌ای به معنای محدودیت‌های نادیدنی و غیر رسمی است که زنان در مسیر پیشرفت شغلی با آن مواجه هستند.

این محدودیت‌ها معمولاً ناشی از باورهای فرهنگی و اجتماعی است که به‌ طور سنتی موفقیت و قابلیت‌های حرفه‌ای را با مردان مرتبط می‌کند. به همین دلیل، بسیاری از زنان حتی وقتی که شرایط لازم برای یک شغل را دارند، از درخواست برای آن شغل امتناع می‌کنند، چرا که تصور می‌کنند که به‌دلیل جنسیتشان، مناسب آن موقعیت نیستند. این موضوع به شکل‌گیری شکاف‌های بزرگ در دسترسی به فرصت‌های شغلی و مدیریتی منجر می‌شود.

کلیشه‌های جنسیتی به‌ویژه در آگهی‌های شغلی به وضوح مشهود هستند. استفاده از زبان مردانه، مانند عباراتی که به قدرت رهبری یا توانایی‌های قاطعانه اشاره دارند، به‌طور ناخودآگاه زنان را از درخواست برای مشاغل مدیریتی و فنی بازمی‌دارد.

این نگرش‌های سوگیرانه، نه تنها به کاهش شانس زنان برای ورود به این مشاغل منجر می‌شود، بلکه باعث می‌شود که آنان در فرآیند استخدام به‌عنوان افراد کمتری ارزیابی شوند. در این راستا، زنان ممکن است نادیده گرفته شوند و به‌طور ناعادلانه از فرصت‌های ارتقا محروم شوند.

در سیستم‌های آموزشی نیز این موانع نامرئی به وضوح دیده می‌شوند. رفتارهای نابرابر با دختران و پسران، به‌ویژه در مورد دروس علمی و فنی، تأثیر منفی بر خودباوری دختران دارد. به‌طوری که حتی اگر دختری نمرات یکسانی با پسران در ریاضیات کسب کند، ممکن است خود را در این درس توانمند نبیند و از دنبال کردن رشته‌های مرتبط با آن دوری کند.

این فرایند از همان دوران کودکی آغاز می‌شود و به‌تدریج به شکل‌گیری نابرابری‌های عمیق‌تر در حوزه‌های شغلی و حرفه‌ای منجر می‌شود.

موانع اصلی وجود کلیشه‌های جنسیتی

علت وجود این موانع و نبود عدالت در دسترسی به فرصت‌های شغلی و آموزشی، ریشه در فرهنگ و نگرش‌های اجتماعی دارد. در بسیاری از جوامع، باورهای سنتی و انتظارات جنسیتی بر تصمیم‌گیری‌ها و فرصت‌ها تأثیر می‌گذارند.

این باورها نه تنها بر نگرش فردی بلکه بر ساختارهای سازمانی نیز تأثیر دارند. به‌عنوان مثال، در محیط‌های آموزشی و کاری، زنان ممکن است با تعصباتی مواجه شوند که قابلیت‌های آنها را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد و به همین دلیل، بسیاری از آنها از فرصت‌های ارتقا و پیشرفت دور می‌مانند.

در نهایت، برای شکستن این موانع و تحقق برابری در دسترسی به فرصت‌های شغلی، رسیدن شایستگان به جایگاه‌هایی که در آن می‌توانند رشد اجتماع و افراد آن را فراهم کنند؛ لازم است که تغییرات بنیادینی در نگرش‌ها و سیاست‌های آموزشی و استخدامی ایجاد شود.

از اصلاح زبان استفاده‌شده در آگهی‌های شغلی تا ارائه آموزش‌های حساس به جنسیت و ایجاد برنامه‌های حمایتی برای تشویق زنان به ورود به مشاغل غیرسنتی، همه این موارد می‌توانند به کاهش موانع موجود کمک کنند.

برای تحقق برابری واقعی در حوزه کار و آموزش، لازم است که موانع پنهان و آشکار شناسایی و برطرف شوند.

زهرا ملکوتی‌پور