کشور را به دست زنان بسپارید؛ نقد و بررسی فیلم جوجه تیغی

داستان این فیلم حول محور یک جوان متعصب می‌گردد که با پیشنهادی جدید، زندگی او به کلی تغییر می‌کند و نه تنها حال و آینده او بلکه گذشته‌اش نیز درگیر این موضوع می‌شود. از سوی دیگر زنی را نیز داریم که قصد دارد تبدیل به اولین رئیس جمهور زن ایران شود و چالش‌های زیادی پیش روی او قرار دارند.

مستانه مهاجر طی سال‌های فعالیتش تدوین ده‌ها فیلم‌سینمایی از نام‌های سرشناس سینمای ایران را برعهده داشته است. او همچنین به عنوان تهیه‌کننده، آثاری چون «اسرافیل» و «جاده خاکی» را تولید کرده، «جوجه‌تیغی» اولین فیلم مستانه مهاجر در مقام کارگردان است که توسط فیلمیران در سینماهای کشور اکران می‌شود.

صحبت‌های مستانه مهاجر کارگردان فیلم جوجه تیغی

همیشه فکر می‌کنم حتما یک روز یک زن رییس‌جمهورمان می‌شود. چرا نشود؟ می‌دانیم قانون اساسی ما حضور زن به عنوان رییس‌جمهور را نفی نمی‌کند بلکه تفسیر اشتباهی از این قانون شده و این اتفاق را به وجود آورده است.

با کارگردان هیچ گونه اختلاف نظر و مشکلی نداشتیم و دوست بسیار محترم من هستند، اما به دلایلی نشد که این فیلم را بسازد. خیلی هم زحمت کشید ولی نشد، از طرفی نمی‌شد این فیلم ساخته نشود چون در آستانه کلید زدن بودیم و پیش تولید تمام شده بود و اتفاقات بدی می‌افتاد.

اصلا معتقدم اگر فیلم کمدی ادبیات درستی داشته باشد از بهترین گونه‌های سینمایی و سخت‌ترین ژانر در سینمای جهان است، اما یک جور استادی می‌خواهد. اگر نگرانی هم داشتم از این منظر بود که شاید من آدم درستی برای ساخت فیلم کمدی نباشم.

مشکل همه ما این است که نمی‌توانیم با هم حرف بزنیم، همه ما حق داریم، وقتی می‌گویم همه، شامل همه مردم کشورم می‌شود، چرا نمی‌توانیم نظراتمان را باهم در میان بگذاریم، چرا به هم حمله می‌کنیم؟ باور کنید بسیاری از مشکلات و گیر و گرفتاری‌ها با حرف زدن و گفتگو کردن حل می‌شود.

در سینما کم آسیب ندیدم، اما همین آسیب‌ها مرا ساخت. خیلی دوست داشتم در کشور خودم مورد تشویق قرار بگیرم، این اسمش گلایه نیست چرا که همه آدم‌ها دوست دارند دیده شوند، اما آن طرف آب بیشتر حمایت شدم.

چند نکته درباره فیلم جوجه تیغی

جوجه تیغی اولین فیلم مستانه مهاجر در مقام کارگردان است که تا پیش از این در مقام تدوینگر حضور فعالی در سینما داشت.

یکی از موضوعات جالب فیلم موضوع ریاست جمهوری یک زن است و مسائل سیاسی را به زبان طنز مطرح کرده است.

محمود کلاری فیلمبردار با سابقه سینمای ایران در فیلم جوجه تیغی در سمت مشاور کارگردان حضور دارد.

جوجه تیغی یکی از پربازیگرترین فیلم‌های اکران پاییز ۱۴۰۲ است که می‌تواند در جذب مخاطب تاثیر بگذارد.

نظر منتقدان درباره فیلم جوجه تیغی

یاسمن خلیلی‌فر، این که مستانه مهاجر به عنوان یک سینماگر زن در نخستین فیلم خود یک موضوع حساس و کمتر مورد توجه‌ قرار‌ گرفته، یعنی نامزد شدن یک زن برای سمت ریاست‌جمهوری را محور اصلی داستان قرار می‌دهد، اصلاً عجیب نیست. هسته‌ی اصلی و مرکزی فیلمنامه به واسطه‌ی موضوع جالبش بی‌شک باعث کنجکاوی است و مخاطب را به سمت تماشای فیلم سوق می‌دهد. یکی از معضلات اصلی بسیاری از فیلم‌های ایرانی، به بار ننشستن طرح اولیه است. درواقع طرحی ناب و بکر در جریان ساخته شدن بسیاری از فیلم‌ها کاملاً به هدر می‌رود و فیلمساز موفق نمی‌شود از پتانسیل درونی آن نهایت استفاده را ببرد. این اتفاق در «جوجه تیغی» رخ نداده است. گرچه بسیاری از موقعیت‌ها قابلیت این را داشتند که به شکلی خلاقانه‌تر به قصه تبدیل شوند و نتایج غیرقابل‌پیش‌بینی‌تری را به بار آورند، اما سوژه‌ی اولیه‌ی کار در مسیر تبدیل شدن به داستان مطلقا هدر نمی‌رود. فیلمنامه، موقعیت‌های خنده‌دار و در عین حال بامسمایی را ایجاد می‌کند که نه فقط به صرف پر کردن زمان فیلم بلکه هدفمند در راستای پیشبرد قصه به کار گرفته می‌شوند و به کار ریتمی درست و همگن می‌بخشند. «جوجه تیغی» بیش از آن‌که محصول یک فیلمنامه‌ی درست و کم‌نقص باشد، محصول مهارت‌های اجرایی و کارگردانی خوب است. درواقع فیلم هرچه در چنته داشته است را در بخش فرم و اجرا رو کرده و از این حیث می‌توان نمره‌ی قبولی را به مستانه مهاجر بابت کارگردانی نخستین فیلم سینمایی‌اش داد.

فیلم در پایان‌بندی‌اش به گونه‌ای صادقانه رفتار می‌کند. اصرار ندارد پایانی تظاهری و تجملی را به خود تحمیل کند و همچنین اصراری هم برای به سامان رساندن داستان ندارد. فیلم تمام می‌شود، شخصیت‌ها همان‌طور که پیش‌بینی می‌کردیم به عاقبت و سرانجام مطلبوشان می‌رسند و وصلت‌هایی قابل‌حدس سر می‌گیرد اما مسئله‌ی زنان، نقش آن‌ها در جامعه و کوشش‌های بعضاً نافرجام آن‌ها در جامعه‌ی مردسالار برای اثبات توانایی‌هایشان، هم‌چنان معضلی پابرجاست که پایان محتومی ندارد و چه بسا بیشتر هم خواهد شد.

روزنامه جوان

افشین علیار، مستانه مهاجر که تدوینگر سینماست، در اولین تجربه سینمایی‌اش سراغ موضوعی رفته که اساساً نمی‌شود باور کرد که او قبول کرده چنین فیلمی را به عنوان اولین تجربه سینمایی‌اش بسازد، اثری که در آن مضمون به شدت کلیشه‌ای است و حتی او سعی نکرده از این کلیشه بودن بکاهد تا بتواند اثری درخور حال و هوای مورد نظرش بسازد. فیلمساز در ساخت جوجه‌تیغی بیشتر از اینکه به محتوا و زیرساخت‌های ژانری‌اش بها بدهد، به دنبال خلق یک فیلم تجاری بوده‌است، اما توفیقی در این رابطه نیافته‌است.

او با مختصات آثار ضعیف و به اصطلاح سرهم‌بندی شده جوجه تیغی را ساخته است. اثری بی‌محتوا که به موقعیت‌های تکراری در دیالوگ‌گویی بسنده کرده‌است. حتی فیلمنامه نانوشته‌اش که در حد چند خط از یک طرح می‌ماند، توان ایجاد موقعیت طنز را هم ندارد.

مهاجر سعی کرده اثری کمدی- سیاسی بسازد، اما چیزی که ساخته هجویاتی است که در ورطه تکرار گرفتار است. زنی که نماینده مجلس است و می‌خواهد رئیس‌جمهور شود! جوانی که پایبند به ارزش‌های دینی است، اما یکباره با دیدن یک دختر همه چیز را کنار می‌گذارد. پدری که در گذشته سیاسی بوده، اما حالا در خانه آشپزی می‌کند. این روایت‌های جزیره‌ای و بی‌مایه با دیالوگ‌های سیاست‌زده منسوخ چگونه می‌تواند تبدیل به یک فیلم کمدی شود؟ فیلم کمدی نیاز به تعریف شخصیت و ایجاد موقعیت‌های جدید دارد. نیاز مبرم دارد به دیالوگ‌هایی که برای آن بسترسازی مناسب شده‌باشد.

نسیم آنلاین

محسن خسروی، فیلم «جوجه تیغی» به کارگردانی «مستانه مهاجر» اثری است که به موضوع «زنان» پرداخته است. موضوعی که با غلبه‌ی مردان بر ترس خود و اصطلاحا «جوجه‌تیغی نبودن» و همچنین دوری از دیدگاه‌های مبتذل شاید بتوان شاهد حل معضلات نهفته‌ی آن بود.

نقش اول زن قصه یعنی «ماهی» با بازی «پانته‌آ پناهی‌ها» رشته متحد کننده تمام داستان است. زنی سیاستمدار که در قامت نماینده مجلس فعالیت می‌کند و قصد دارد «اولین رئیس جمهور زن ایران» باشد. تماس‌های مکرر او با یک شخصیت مهم سیاسی برای جلب حمایت و قطع مکرر تماس از طرف مقابل، ضربه ابتدایی فیلم است. انگار اثر دارد با صدای بلند به دیدگاه حاکمان و کل جامعه نسبت به ارتقای مقام سیاسی زنان انتقاد وارد می‌سازد. انتقادی که مضمون فیلم را تشکیل می‌دهد.

اگر بخواهیم حرف پایانی را همین ابتدا بزنیم باید بگوییم موضوع اساسی فیلم «ترس» است. این ترس مانع تعامل جامعه‌ی زنان و مردان است و این‌عدم تعامل شرایطی را به وجود آورده که نحوه‌ی حضور زنان در جامعه را با مانع روبرو کرده است.

نمانامه

پرند زاهدی نویسنده و فیلمساز: جوجه تیغی را باید دید! آنهم در سینما نه تماشای نسخه‌ی نمایش خانگی اش، بعدِ سررسیدِ زمان اکران

پس به سینماهای شهر بروید و فیلم سینمایی جوجه تیغی را ببینین تا متوجه تفاوت‌های بسیار فاحش و چشمگیرش با دیگر آثار همگروهش نه حالا، که سال‌هاست تحت عنوان (سینمای کمدی) و (فیلم طنز) به من و شما و دیگر مخاطبین خورانده شده، بشوید! جوجه تیغی را ببینین تا بدونین شعور و دانش و تجربه، پیش نیازِ، فیلم‌سازیست و داشتنِ پسوند (کمدی)، نمی‌تواند یک اثر را از این قاعده مستثنی کند! ببینین که گستردگیِ دامنه‌ی سوژه در سینمای طنز بسیار فراخ‌تر از محدوده‌ی لباسِ زیرِ آدم‌ها و محتوا و کاربردش است!

نما۳۰