۸ روش برای کتابخوان شدن کودکان

زمانی کتاب و کتابخوانی در فرزندانمان نهادینه می‌شود که آنها بتوانند با کتاب ارتباط عاطفی و هیجانی برقرار کنند و کتاب به آنها حس مثبت، اعتماد به نفس، صمیمیت با اعضای خانواده و حتی مهارت افزایی دهد.

چقدر در زندگی برایتان مهم است که فرزندانتان کتابخوان شوند؟ اصلاً خود شما به عنوان والدین چند ساعت در هفته یا ماه برای مطالعه وقت می‌گذارید؟  اگر بخواهیم واقع بینانه به ماجرا نگاه کنیم در سال‌های اخیر سبک زندگی کودکانمان کمی تغییر پیدا کرده و متفاوت از دهه های قبل شده است. دهه های قبل کار والدین کمی راحت تر بود، ساعت مشخصی برنامه کودک از تلویزیون پخش می‌شد و فضای مجازی هم به این شکل نبود با این اوصاف سوال اینجا این است اکنون در چنین شرایطی والدین چه راهکاری را انتخاب کنند تا راحت تر بتوانند کودکانشان را از دنیای بازی های رایانه ای جدا کنند و علاقه‌مند به کتاب و کتابخوانی کنند؟

مهساخرسندی؛ محقق دوره دکتری روانشناسی تربیتی و مولف ۳کتاب در حوزه کودک در مورد علاقه‌مند شدن فرزندان به کتابخوانی می گوید:

کتاب و کتابخوانی از جمله مواردی است که حتی اگر  والدین خودشان هم اهل آن نباشند و یا زمان کافی برایش نداشته باشند اما باز هم تمایل دارند که فرزندشان این ویژگی را (روحیه کتابخوانی) داشته باشد. به طور کلی می‌توانیم بگوییم زمانی کتاب و کتابخوانی در فرزندانمان نهادینه می‌شود که آنها بتوانند با کتاب ارتباط عاطفی و هیجانی برقرار کنند و کتاب به آنها حس مثبت، اعتماد به نفس، صمیمیت با اعضای خانواده و حتی مهارت افزایی دهد.

گسترش فضای مجازی و چالش کتابخوان کردن بچه‌ها

با وجود گسترش فضاهای مجازی باز هم می‌توانیم فرهنگ کتاب و کتابخوانی را در فرزندانمان ترویج کنیم؟ در واقع چه راهکارهایی برای این مسئله وجود دارد؟

۱)کتاب بخوانید تا فرزندتان به کتاب علاقه‌مند شود

به عنوان راهکار اول باید بگوییم از آنجایی که اصلی ترین علل شکل گیری رفتار در فرزندان مشاهده رفتار والدین است نه گفتار آنها لذا، اگر والدین در منزل به خصوص در حضور فرزندشان مطالعه داشته باشند و کتاب بخوانند و حتی در مورد کتاب ها و محتوا و عناوین شان با یکدیگر گفت و گو کنند؛ مشاهده این رفتار توسط کودکان می‌تواند گام مهمی در جهت کتابخوان کردن فرزندان و ایجاد فرهنگ کتابخوانی در آنها شود.

۲) اهمیت خاطره سازی هنگام خرید کتاب

راه حل دوم این است که سعی کنیم خرید کتاب ها را با خاطرات خوب گره بزنیم. مثلاً اینکه کتاب را برای کودک به عنوان پاداش کارهای خوبش در نظر بگیریم، عیدی دهیم و یا خرید کتاب مورد علاقه اش با پول‌ تو جیبی هایش را پیشنهاد دهیم. همچنین اینکه خودمان با فرزندمان به کتاب فروشی ها برویم و اجازه دهیم که او در آنجا قدم بزند، کتاب ها را ورق زده و حتی در حد چند دقیقه به تصاویر روی جلد کتاب ها نگاه کند و بعد کتاب های مورد نیازش را خریداری کنیم.

خیلی وقت ها برای فرزندمان قرار گرفتن در فضای فروشگاه های کتاب می‌تواند لذت بخش تر از خریدن و خواندن کتاب باشد.

۳) براساس نیاز فرزندت کتاب بخر

راه حل سوم قبل از خریدن کتاب برای فرزندانمان، حتماً در مورد محتوا و کتابی که مورد نیاز اوست اطلاعات کسب کنیم و در موردش تحقیق کنیم، فرزندان ما در سنین مختلف نیاز های متفاوتی دارند. در یک بازه زمانی مثلاً فرزند ما نیاز به یک سری کتاب هایی دارد که مفاهیم اخلاقی در آن گنجانده شده باشد، در زمان دیگری نیاز به کتاب هایی دارد که مهارت های شناختی مثل مهارت حل مسئله، تفکر نقادانه، تفکر خلاق در آن بیان شده است. یا در زمان دیگری نیاز به کتاب هایی دارد که قرار است با مطالعه آنها توانایی های دیداری، شنیداری در او تقویت شود.  همین طور در یک بازه زمانی دیگر فرزندمان نیاز به کتاب هایی دارد که مهارت هایی مثل دقت، تمرکز، هوش و استعداد را در او تقویت ‌می‌کند بنابراین ما باید کتاب هایی تهیه کنیم که در عین حال که جذاب هستند محتوای مفید و مورد نیاز برای فرزندمان داشته باشد.

زمانی که خوراک ذهنی فرزندانمان  که همان کتاب است با نیازهایش هماهنگی داشته باشد به خودی خود می تواند به انگیزه و علاقه او به کتاب و کتابخوانی کمک  کند.

۴) صدا بازی برای کودک کتاب بخوان

راه حل چهارم اینکه در هنگام کتاب خواندن برای فرزندانمان سعی کنیم عبارت ها را برایشان ساده سازی کنیم، والدینی که تن صدای خود را همراه با عبارت های ساده شده و متناسب با حالات متن مثل غم، شادی، ترس و.. هماهنگ می کنند جذابیت کتاب را برای فرزندشان بیشتر می‌کنند همچنین در مواردی والدین سعی کنند جملات را ناتمام بخوانند و از کودکشان بخواهند که او جملات را به پایان برساند.

۵)شخصیت های قصه را تحلیل کنیم

راه حل پنجم اینکه سعی کنیم  که کودک با شخصیت های داستان ارتباط برقرار کند و در میان خواندن کتاب ، ما یک زمانی را توقف و رفتارهای شخصیت ها را تحلیل و پیش‌بینی کنیم و در این بین بگذاریم کودک بیشتر برون ریزی ذهنی داشته و نقش والد بیشتر هدایتگری باشد. مثلاً رفتارهای درست شخصیت ها را تمجید کند، رفتارهای اشتباه شخصیت‌ها را متذکر شود و از فرزندش بخواهد که او هم رفتار شخصیت‌ها را تحلیل و پیش بینی کند.

۶)کتاب را برایم تعریف کن

راه حل ششم اینکه پس از پایان کتاب خواندن از فرزندمان بخواهیم که محتوای کتاب را برای ما یا نزدیکانش تعریف کند. در اینجا فعالانه گوش دادن به روایت کودک کمک می‌کند که علاوه بر علاقه به کتاب، مهارت های گفتاری، اعتماد به نفس و ارتباط با دیگران هم در او تقویت شود.

۷)کتاب خوانی با بازی

راه حل هفتم اینکه توصیه می کنم کتاب هایی که در جهت تقویت هوش و یا استعداد و مهارت هستند، ترجیحاً به صورت مشارکتی و یا به صورت مسابقه با والدین و یا حتی به حالت بازی انجام شود به طوری که کودک بتواند طعم موفقیت را در این بازی ها بچشد. مخصوصا اگر این سبک کتاب ها را به تازگی برای فرزند تهیه کردیم.

۸) با هم کتاب بخوانیم

راه حل هشتم که بیشتر برای سنین نوجوانی کاربرد دارد این است که فرزندان در این سن بیشتر به کتاب های تخیلی، عاشقانه و انواع رمان ها و حتی کتاب های الکترونیک بسیار علاقه دارند. سعی کنیم به عنوان والد مثل یک دوست در کنار فرزندمان باشیم که هم به صورت غیرمستقیم بتوانیم محتوای کتاب های فرزندمان را در نظر بگیریم هم اینکه اگر فرزندمان رمان خوانی می‌کند با هم به صورت اشتراکی این رمان را بخوانیم گاهاً ساعتی از روز را کنار هم بنشینیم و رمان خوانی داشته باشیم و باز هم مثل همان کتاب هایی که در دوران کودکی برایش می‌خواندیم و شخصیت ها را تحلیل می‌کردیم این کار را هم در سنین نوجوانی در رمان خوانی با هم انجام دهیم. خب طبیعی است این مسئله شاید برای برخی از والدین چندان خوشایند نباشد یا حتی زمان‌بر هم باشد اما خیلی می‌تواند در کنار فرهنگ کتابخوانی برای فرزندانمان رابطه ی مثبت بین والدین و نوجوان را هم تقویت کند.

فارس