کاهش نرخ ازدواج، زنگ خطر برای آینده «ایران جوان»

آمارهای چهار سال اخیر نشان می‌دهد که نه‌تنها ازدواج در کشور کاهش‌یافته، بلکه سن ازدواج نیز به طور محسوس افزایش‌یافته است. بین سال‌های ۱۴۰۰ تا ۱۴۰۳، متوسط سن ازدواج مردان از ۲۹٫۸ به ۳۰٫۵ سال و سن ازدواج زنان از ۲۷٫۳ به ۲۸٫۱ سال رسیده است. در عین حال، ازدواج‌های ثبت‌شده بیش از ۱۲ درصد کاهش نشان می‌دهد.

کارشناسان بر این باورند که این تغییرات، به همراه کاهش نرخ باروری به کمتر از ۱٫۷ فرزند، تهدید و چالش جدی برای ساختار جمعیتی ایران به وجود آورده است.

افزایش تجرد قطعی؛ زمینه‌ساز پیری جمعیت

نرجس شکرزاده، پژوهشگر حوزه علمیه خواهران، می‌گوید که این وضعیت در کوتاه‌مدت به بی‌ثباتی روابط و افزایش تجرد قطعی در جامعه منجر می‌شود و در بلندمدت، به پیری جمعیت و کوچک‌شدن نهاد خانواده، به‌عنوان بنیان اصلی جامعه، خواهد انجامید.

وی همچنین اشاره کرد که طبق سیاست‌های کلی جمعیت، نرخ ازدواج در سنین متعارف (۱۸ تا ۳۵ سال) نسبت به دهه‌های گذشته کاهش یافته و مشکلات اقتصادی و فرهنگی، انگیزه جوانان برای تشکیل خانواده را کاهش داده است.

علل کاهش آمار ازدواج

شکرزاده در ادامه به پنج عامل اصلی کاهش آمار ازدواج اشاره کرد:

عوامل اقتصادی: ناپایداری درآمد، ناامنی شغلی و گرانی مسکن به‌عنوان بزرگ‌ترین موانع تشکیل خانواده شناخته شده‌اند.

عوامل فرهنگی – اجتماعی: انتظارات تورمی، تجمل‌گرایی و تغییر نگرش به ازدواج، از جمله گرایش به فردگرایی و تأخیر در ازدواج.

عوامل نهادی و قانونی: نبود هماهنگی میان دستگاه‌ها و اجرای ناقص قانون حمایت از خانواده.

عوامل فردی و روان‌شناختی: ترس از تعهد، شکست‌های عاطفی و ضعف مهارت‌های ارتباطی.

عوامل جمعیتی و ساختاری: کاهش جمعیت در سن ازدواج، مهاجرت جوانان و تغییر ترکیب جنسیتی گروه سنی ۲۰ تا ۳۴ سال.

افزایش جمعیت؛ الزامی برای رشد و توسعه کشورها

حجت‌الاسلام‌والمسلمین علی ابوترابی، عضو هیئت‌علمی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره)، به اهمیت افزایش جمعیت و تشویق جوانان به ازدواج اشاره کرد و گفت: هیچ کشوری به طور رسمی به کاهش جمعیت سرمایه‌گذاری نمی‌کند. چین که زمانی سیاست تک‌فرزندی داشت، اکنون این سیاست را تغییر داده و با پیامدهای کاهش جمعیت مواجه خواهد شد.

ابوترابی همچنین خاطرنشان کرد که پیشرفت اقتصادی به جمعیت وابسته است و کاهش جمعیت به معنای کاهش نیروی انسانی خلاق و نوآور است.

لزوم آگاهی‌بخشی و اقناع افکار عمومی

وی تأکید کرد که کمبود آگاهی در زمینه مسائل جمعیتی یک عامل مهم است و برای ترغیب جوانان به ازدواج و فرزندآوری، نیاز به آگاهی‌بخشی و اقناع عمومی داریم.

روند نگران‌کننده و یک مطالبه ملی

به هر حال، پیش‌بینی‌های جمعیت‌شناسان نگران‌کننده است و ایران به سمت کاهش شدید جمعیت پیش می‌رود. در حال حاضر، با نرخ تولد سالانه حدود ۹۰۰ هزار و نرخ مرگ ۳۵۰ هزار نفر، رشد سالانه جمعیت حدود ۵۵۰ هزار نفر است. اگر این روند ادامه یابد، رشد جمعیت به صفر خواهد رسید و پس از آن، با رشد منفی جمعیت مواجه خواهیم شد.

بنابراین، لازم است که در راستای یک مطالبه و تلاش ملی، سرعت این روند خطرناک کاهش یابد و پیامدهای اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی آن به حداقل برسد و از پیری سریع جمعیت جلوگیری شود.

خبرگزاری حوزه