کاهش جمعیت جوان در استان مرکزی؛ گفتمان فرزند آوری نیازمند بازتعریف است

فعال حوزه جوانی جمعیت در استان مرکزی اعلام کرد که ترکیب سنی جوان در اراک رو به کاهش است و هشدار داد در صورت بی‌عملی امروز، فردا با جامعه‌ای سالخورده، فرسوده و فاقد نیروی خلاق روبه‌رو خواهیم بود؛ به‌گفته او، مواجهه با این روند صرفاً اقتصادی نیست و نیازمند دگرگونی فرهنگی در بازتعریف ارزش فرزند و خانواده است.

زهره خانی با اشاره به اینکه استان مرکزی در مسیر تبدیل‌شدن به یکی از سالمندترین استان‌ها قرار دارد، تأکید کرد تداوم این وضعیت پیامدهای جبران‌ناپذیر فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی به همراه خواهد داشت.

وی کاهش محسوس نرخ باروری، رشد سریع سهم سالمندان و افت جمعیت جوان و فعال را از مهم‌ترین مخاطرات استان دانست و توضیح داد: اراک امروز با «سرمایه جوانی» مواجه است اما این سرمایه در معرض تهدید جدی قرار دارد و ضرورت اقدام فوری برای مهار روند موجود به‌شدت احساس می‌شود.

این فعال حوزه جوانی جمعیت با ترسیم پیامدهای پیری در استان گفت: چنین مسیری افزون بر آسیب‌زدن به ساختارهای اجتماعی، پایه‌های اقتصادی را نیز تهدید می‌کند و چالش‌های فرهنگی قابل‌توجهی در آینده رقم می‌زند.

خانی خواستار برنامه‌ریزی بی‌درنگ برای مقابله با این چالش شد و افزود: در حال حاضر تنها ۳۵ درصد جمعیت استان مرکزی زیر ۱۸ سال سن دارند و نرخ باروری به ۱٫۶ فرزند به‌ازای هر زن رسیده است.

او با اشاره به افت نرخ رشد جمعیت از ۱٫۳۶ درصد به کمتر از ۰٫۱ درصد، این عدد را یکی از پایین‌ترین سطوح در کشور و تهدیدی جدی برای استان توصیف کرد.

به گفته این فعال حوزه جوانی جمعیت، ۱۲ درصد جمعیت اراک را سالمندان بالای ۶۵ سال تشکیل می‌دهند و برآورد می‌شود تا سال ۱۴۵۰ سهم سالمندان به ۳۰ درصد برسد. او از موانع اقتصادی مانند گرانی مسکن ــ با اشاره به قرارگرفتن اراک در رتبه سوم گرانی مسکن در کشور ــ ناامنی شغلی، تغییرات فرهنگی از جمله گرایش به سبک زندگی تک‌فرزندی یا بی‌فرزندی، افزایش اشتغال زنان، کاهش تمایل به ازدواج و رشد ۱۰ درصدی طلاق در سال ۱۴۰۴ نسبت به سال قبل به‌عنوان عوامل اصلی پیری جمعیت یاد کرد.

خانی، مهاجرت جوانان را از دیگر عوامل اثرگذار دانست و افزود: خروج نیروی کار و افت جمعیت فعال، بهره‌وری صنایع مادر نظیر پتروشیمی، پالایشگاه و ماشین‌سازی را تهدید می‌کند، فشار بر نظام‌های تأمین اجتماعی و سلامت را افزایش می‌دهد و به کاهش نوآوری و پویایی اقتصادی می‌انجامد.

وی ادامه داد: تداوم این روند می‌تواند به تضعیف زیرساخت‌های اقتصادی و اجتماعی استان منجر شود؛ ازاین‌رو ضرورت برنامه‌ریزی فوری برای مواجهه با بحران جمعیتی در استان مرکزی کاملاً محسوس است.

این فعال حوزه جوانی جمعیت درباره راهکارها تصریح کرد: بازتعریف گفتمان فرزندآوری در رسانه‌های محلی، ترویج الگوهای خانواده‌های پرجمعیت و موفق، توسعه محتوای فرهنگی در شبکه‌های اجتماعی، و حمایت‌های اقتصادی از خانواده‌ها از مسیرهایی چون ایجاد صندوق‌های قرض‌الحسنه ویژه مسکن جوانان، گسترش مهدکودک‌های باکیفیت و کم‌هزینه، تسهیل مرخصی زایمان برای والدین، اجرای برنامه‌های مشارکتی مانند تبدیل جوانان از مخاطب به شریک فرهنگی، واگذاری مدیریت مراکز فرهنگی به نیروهای جوان، حمایت از استارتاپ‌ها و رویدادهای فرهنگی جوان‌محور، الگوبرداری از تجربه شهرستان ساوه با تنها ۱٫۸۲ درصد جمعیت سالمند و طراحی سیاست‌های تشویقی برای خانواده‌های جوان از جمله اقدامات پیشنهادی است.

خانی با تأکید دوباره بر فوریت زمان خاطرنشان کرد: جمعیت جوان اراک رو به کاهش است و اگر امروز اقدام نشود، فردا با جامعه‌ای پیر، فرسوده و کم‌خلاقیت مواجه خواهیم شد؛ مواجهه با این چالش نیازمند خیزش فرهنگی در بازتعریف جایگاه فرزند و خانواده است.

خبرگزاری فارس