نام کاربری یا نشانی ایمیل
رمز عبور
مرا به خاطر بسپار
تصور کنید زنی اروپایی از قرن پانزدهم روبه‌روی شما ایستاده است. پیراهنی بلند بر تن دارد، تور سفیدی روی سرش افتاده و ویمپلی سبک، شانه‌ها و گردنش را پوشانده است. آرام قدم می‌زند و از باریکه‌ای سبز وارد کلیسای کوچک دهکده می‌شود. صدای ناقوس، نور شمع و سکوت مراسم ربانی، همه چیز به او یادآوری می‌کند که پوشش او فقط پارچه‌ای دور بدنش نیست، بلکه نمادی از نجابت، تعلق و هنجار اجتماعی است که در دل جامعه جریان دارد.
شاید برایتان عجیب باشد که زن اروپایی را در حجابی کامل تصور کنید، اما ویمپل بخشی از پوشش زنان متاهل غربی بود؛ پارچه‌ای بلند و نازک که گردن و شانه‌هایشان را می‌پوشاند و پیام‌آور فروتنی و تعهد اجتماعی بود. این پوشش، هم بخشی از زنانگی آنان را بازتاب می‌داد و هم جایگاهشان را در خانواده و جامعه نشان می‌داد.
اما دهه‌ها گذشت. تور سفید و دامن‌های بلند و ویمپل آرام‌آرام از خیابان‌ها و خانه‌ها کنار رفتند. این تغییر تنها در ظاهر رخ نداد، بلکه ریشه‌اش در تحولات عمیق اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی هم بود؛ تحولی که سکولاریزاسیون و فردگرایی، شانه به شانه هم، مسیرش را هموار کردند.
کاهش نقش دین و ظهور فردگرایی
با صنعتی شدن اروپا، شهرنشینی و افزایش سواد، زندگی روزمره زنان به‌تدریج از هنجارهای مذهبی فاصله گرفت. سکولاریزاسیون که به معنای کاهش نفوذ نهادهای دینی و تبدیل ارزش‌های دینی به انتخاب فردی بود، روندی آرام اما مداوم داشت.
پژوهش Moniz در سال ۲۰۲۳ (منتشرشده در MDPI) این روند را در سه مرحله توصیف می‌کند: «کاهش مشارکت عمومی در مناسک دینی»، «کاهش اهمیت دین در زندگی فردی»، و «کاهش قدرت نهادهای دینی در عرصه عمومی».
با افزایش رفاه و استقلال اقتصادی، زنان دیگر مجبور نبودند تور یا ویمپل بپوشند. انتخاب‌هایشان شخصی شد، نه بر پایه هنجار جمعی. اما آزادیِ تازه، چهره‌ای دوگانه داشت: «فرصتی برای رشد و حضور اجتماعی بیشتر»، و هم‌زمان «چالشی برای پیوندهای جمعی و امنیت روانی آنان».
«زن، ویمپل، آزادی»؛ از حجاب کلیسایی تا چالش سکولاریزاسیون
دهه‌ها گذشت. تور سفید و دامن‌های بلند و ویمپل آرام‌آرام از خیابان‌ها و خانه‌ها کنار رفتند. این تغییر تنها در ظاهر رخ نداد، بلکه ریشه‌اش در تحولات عمیق اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی بود؛ تحولی که سکولاریزاسیون و فردگرایی مسیرش را هموار کردند.
گروه زندگی: تصور کنید زنی اروپایی از قرن پانزدهم روبه‌روی شما ایستاده است. پیراهنی بلند بر تن دارد، تور سفیدی روی سرش افتاده و ویمپلی سبک، شانه‌ها و گردنش را پوشانده است. آرام قدم می‌زند و از باریکه‌ای سبز وارد کلیسای کوچک دهکده می‌شود. صدای ناقوس، نور شمع و سکوت مراسم ربانی، همه چیز به او یادآوری می‌کند که پوشش او فقط پارچه‌ای دور بدنش نیست، بلکه نمادی از نجابت، تعلق و هنجار اجتماعی است که در دل جامعه جریان دارد.
از هنجار جمعی تا آزادی فردی
در گذشته، پوشش زنان اروپایی نشانه وفاداری به خانواده و جامعه بود و به آن‌ها حس هویت و امنیت اجتماعی می‌داد. اما با ورود مدرنیته و صنعتی‌شدن، زنان امکان تحصیل، اشتغال و حضور در فضای عمومی را پیدا کردند. تور و ویمپل جای خود را به لباس‌های مدرن داد و پوشش از الزام دینی به ابزاری برای بیان فردیت و سلیقه تبدیل شد.
رسانه‌ها و تبلیغات قرن بیستم این آزادی را ترویج کردند و زنان در شهرهای بزرگ فاصله بیشتری از سنت‌ها گرفتند. در همین دوران، کاهش ازدواج رسمی، افزایش خانواده‌های تک‌والد و تغییر نقش‌های جنسیتی، نشانه‌های گسترش فردگرایی بودند. طبق گزارش OECD در سال ۲۰۲۳، این تغییرات ساختار خانواده در کشورهای غربی را به‌طور بنیادین دگرگون کرده‌اند.
پرسش نهایی از خودمان
از همه این حرف‌ها که بگذریم، از تور سفید کلیسای قرون وسطی تا آزادی پوشش در عصر تکنولوژی، مسیر حجاب زنان غربی، داستانی طولانی، پیچیده و چندبُعدی را طی کرده است. چرا؟ چون سکولاریزاسیون و فردگرایی، آزادی را آوردند، اما گاه در پس آن، تنهایی و گسست اجتماعی را نیز پنهان کردند.
و پرسشِ مهمی که همچنان باقی است و باید با یک لیوان چای داغ و تفکری عمیق از خودمان بپرسیم این است: «وقتی پوشش، فراتر از ظاهر، نمادی از هویت و تعلق اجتماعی زنان است، چگونه می‌توان هم آزادی فردی را پاس داشت و هم پیوندهای جمعی را زنده نگه داشت؟»
خبرگزاری فارس نیوز
گفتگوی جهانبانو با بانوان حاضر در مسیر مشایه
آشنایی با اولین موکب بین المللی زنانه
جملات کوتاه برای تشکر از بانوان خادم عراقی
چند توصیه برای مادران جهت در پیادهروی اربعین
به پاس ۱۰۰۰ روز خدمت
جریان مقاومت، جریانی است که باید همچنان خون تازه در آن دمیده شود
سختترین و سوزناکترین درد بشر، درد فراق است
مردم خوب میدانند چه کسی خدمتگزارشان است
یادبود بانوان آمل برای شهید رئیسی و شهدای خدمت