نام کاربری یا نشانی ایمیل
رمز عبور
مرا به خاطر بسپار
رهبر معظم انقلاب در بیانیه گام دوم با تأکید بر معنویت و اخلاق به مثابه نیاز اصلی جامعه و جهت‌دهنده همه حرکت‌ها و فعالیت‌های فردی و اجتماعی و با توجه به تهاجم روزافزون دشمنان و کانون‌های ضداخلاق و معنویت به دل‌های پاک جوانان و نوجوانان و نونهالان مسئولیت خطیر نهاد‌های حاکمیتی، غیر حاکمیتی و اشخاص را برای ایفای نقش هوشمندانه و مسئولانه خود خاطرنشان کرده‌اند. در همین راستا پژوهشکده زن و خانواده، موضوع رویکرد مقاومتی به خانواده را به مثابه یک کلان‌پروژه، در برنامه راهبردی خود جای داد که برگزاری همایش بین‌المللی «خانواده مقاوم؛ چالش‌های اخلاقی در جهان متحول» یکی از آنهاست و چکیده مقالات پژوهشگران و اندیشمندان براساس محور‌های این همایش در قالب کتاب منتشر شده است.افزایش سهم رسانه در ارتباطات انسانی، چالش‌هایی را برای خانواده‌ها در عرصه فرزندپروری ایجاد کرده است. چالش‌هایی از قبیل اختلال مسیر طبیعی مرجعیت گزینی، گسترش حریم خصوصی فرزندان، کاهش عاملیت نسل جدید، اختلال در فرآیند هویت‌یابی، جریان فرزندپروری و انتقال ارزشهای دینی اخلاقی را مختل و خانواده‌ها را دچار سردرگمی کرده است.
نویسنده این مقاله، پس از بیان ابعاد چالش‌هایی که رسانه برای خانواده‌ها ایجاد کرده است، درصدد پاسخ به این پرسش است که خانواده چگونه می‌تواند بر این چالش‌ها غلبه کند و در جهان رسانه‌ای شده ارزشهای دینی اخلاقی را به نسل جدید منتقل کند؟ برای پاسخ به این سوال، ضمن بهره‌گیری از معارف اسلامی، از یافته‌های دانش روانشناسی بهره برده است و روش به کار گرفته شده نیز، تحلیلی توصیفی است.
رسانه‌ها همیشه در روابط انسانی وجود داشته‌اند؛ از لوح‌های گلی تا پیام‌رسانی توسط دود. اما امروزه، سهم رسانه در ارتباطات انسانی بسیار زیاد شده است. بخش عمده ارتباطات با وساطت رسانه حتی با نزدیکان و اقوام انجام می‌شود. رژیم مصرف رسانه‌ای چنان ابعاد مختلف زندگی نسل جدید را فراگرفته که به درستی از تعبیر «دو فضایی‌شدگی» برای همه پدیده‌های فردی و اجتماعی استفاده می‌شود. این تعبیر اشاره به برهم کنش فضای فیزیکی و فضای مجازی دارد. هیچ پدیده‌ای را نمی‌توان تک فضایی (فقط فیزیکی یا فقط مجازی) به درستی درک کرد. هر چند تعبیر «مجازی» برای این فضا رسا نیست، چراکه تجربه زیسته در آن فضا، کاملاً واقعی و عینی است. گاه، نسل جدید نه تنها فضای مجازی را بر دنیای واقعی پیرامونش ترجیح می‌دهد، بلکه به دنیای فیزیکی از دریچه دنیای مجازی نگاه می‌کند. مرز میان مجاز و واقعیت غبار‌آلود شده و ادراک جهان از برهم کنش میان این دو شکل می‌گیرد. شاید تعبیر «جهان رسانه‌ای شده» برای اشاره به ویژگی اساسی جهان امروز مناسب باشد.
اهمیت موضوع آنگاه آشکار می‌شود که نسل جدید، هویت نسلی خود و وجه تمایز از نسل قبلی را اهل فضای مجازی بودن تعریف می‌کند؛ هر چه به اینترنت و فضای مجازی واردتر باشید، از نسل قبل متمایز‌تر بوده و با نسل خودتان پیوند بیشتری دارید.
فرزندپروری در جهان رسانه‌ای فعلی چالش‌هایی را برای والدین ایجاد کرده است و امر تربیت را دشوارتر از پیش کرده است. انتقال فرهنگ به سادگی گذشته نیست. نسل جدید، نظام هنجاری جدید غیر از آنچه پدران و مادرانشان داشتند، برمی‌گزینند تا جایی که جامعه به مرز شکاف نسلی می‌رسد. به تعبیر ژیل دلسوز، نسل جدید در شرایط ریزوماتیک به زیست روانی اجتماعی خود ادامه می‌دهد و تمام هویتیش را از مخالفت با جریان غالب کسب می‌کند، در چنین شرایطی چگونه می‌توان ارزش‌ها و هنجار‌های خانواده را به نسل بعدی منتقل کرد و در برابر طوفان‌های سهمگین یا جریان‌های خزنده فرهنگ مهاجم، پیوند ارزشی فرزندان با خانواده را حفظ کرد؟
چگونه می‌توان در جهان رسانه‌ای شده، بر چالش‌های انتقال ارزشهای دینی اخلاقی خانواده به فرزندان غلبه کرد؟
برای پاسخ به این پرسش، ابتدا باید چالش‌هایی را که رسانه‌ای شدن زیست بوم نسل جدید برای خانواده‌ها ایجاد کرده است، مرور کنیم؛ چالش‌هایی که در این پژوهش به آن پرداخته شده است، عبارتند از؛ چالش‌های فرزندپروری در جهان رسانه‌ای شده، چالش انحراف از مسیر طبیعی مرجعیت‌گزینی، چالش خودبسندگی شناختی زود هنگام، چالش زوال دوران کودکی، چالش کاهش عاملیت نسل جدید، چالش گسترش حریم خصوصی فرزندان، چالش هویت‌های ژله‌ای و سیال.
بعد از بررسی و تحلیل چالش‌ها، به بیان راهبرد‌هایی برای مقابله فرزندپروری در جهان رسانه‌ای شده، پرداخته شده است که به کارگیری آنها می‌تواند خانواده‌ها را برای عبور از چالش‌های موجود یاری کند؛ این راهبرد‌ها عبارتند از، آگاهی‌بخشی به نسل جدید درباره شیوه‌های قیم مابی آزادی‌خواهانه برای معماری انتخاب، کاشت انگاره‌هایی در دوران کودکی، تمرکز بر ساختار نهاد اخلاق، وساطت فعال در مصرف رسانه‌ای فرزندان و تأکید بر ابعاد سلبی هویت به جای ابعاد ایجابی آن. اما مقدم بر همه اینها، افزایش حساسیت تربیتی خانواده‌ها قرار دارد. باید خانواده‌ها را نسبت به آثار تربیتی مصرف رسانه‌ای فرزندان هوشیار کرد وگرنه بدون این حساسیت، هیچ راهبرد یا روش یا اصل تربیتی، در عمل مفید واقع نخواهد شد. بعضی از این راهبرد‌ها برآمده از متن دینی و توصیه‌های تربیتی هدایتی اسلام است و بخشی برآمده از مطالعات تجربی (نوعا روانشناسی) است.
پژوهشگر در این نوشتار مروری بر چالش‌هایی که گسترش رسانه‌ها و غرق شدگی نسل جدید در رسانه‌های مدرن برای کنشگری خانواده‌ها در عرصه تربیت فرزندان پدید آورده داشته است که اخلال در مسیر طبیعی مرجعیت‌گزینی، خودبسندگی شناختی زودهنگام، زوال دوران کودکی، کاهش عاملیت نسل جدید، گسترش حریم خصوصی فرزندان، اختلال در فرآیند هویت‌یابی به عنوان اصلی‌ترین چالش‌ها برشمرده شده‌اند. این چالش‌ها هر کدام به نوعی انتقال ارزش‌ها به نسل جدید را با دشواری مواجه می‌کنند.
بر پایه معارف دینی و نیز با بهره‌گیری از یافته‌های روانشناسی، برای مقابله یا کاهش تأثیر این چالش‌ها راهبرد‌هایی پیشنهاد شده است؛ افزایش حساسیت تربیتی والدین، کمک به روایت‌سازی معتبر نسل جدید، وساطت فعال در مصرف رسانه‌ای فرزندان، آموزش سواد رسانه‌ای از منظر قیم مابی آزادی خواهانه، کاشت انگاره‌های اساسی در دوران کودکی، پررنگ کردن ابعاد سلبی هویت، تمرکز بر ساختار بیش از تأکید بر محتوای اخلاق. این راهبرد‌ها تناظر یک‌به‌یک با چالش‌های یاد‌شده ندارند، ولی بکارگیری آنها امید‌هایی را برای فرزندپروری مؤثر در جهان رسانه‌ای شده زنده می‌کنند.
ایکنا
گفتگوی جهانبانو با بانوان حاضر در مسیر مشایه
آشنایی با اولین موکب بین المللی زنانه
جملات کوتاه برای تشکر از بانوان خادم عراقی
چند توصیه برای مادران جهت در پیادهروی اربعین
به پاس ۱۰۰۰ روز خدمت
جریان مقاومت، جریانی است که باید همچنان خون تازه در آن دمیده شود
سختترین و سوزناکترین درد بشر، درد فراق است
مردم خوب میدانند چه کسی خدمتگزارشان است
یادبود بانوان آمل برای شهید رئیسی و شهدای خدمت