چالش‌های مشاغل خانگی زنان

بنا بر نتایج مطالعات، می‌توان از طریق حمایت‌های مالی، برقراری کلاس‌های آموزشی، مشاغل خانگی زنان را، رونق بخشید.

مشاغل خانگی بر اساس تجربه بسیاری از کشورها، راهکار مناسبی برای فراهم‌آوردن زمینه اشتغال زنان و جوانان، و کاهش نرخ بیکاری، در شرایطی که کشور دچار معضل بیکاری جوانان و زنان است، موجب جلوگیری از سرمایه‌های به نسبت گزاف در بخش‌های دولتی و خصوصی شده، و فرصت مناسب توسعه اشتغال خانگی برای اجرای سیاست‌های اشتغال و کارآفرینی با ریسک و هزینه‌های بسیار پایین را فراهم می‌نماید.

طی سال‌های ۹۶_۱۳۹۲ بر اساس آمار سال ۱۴۰۱ وزارت تعاون کار و رفاه اجتماعی حدود ۷۵۶ هزار نفر، جهت راه‌اندازی کسب‌وکارهای خانگی در کشور اقدام کرده‌اند که مجوز حدود ۳۱۴ هزار نفر آنها صادر شده است.

همچنین رئیس پیشین دبیرخانه ستاد فرماندهی حمایت از مشاغل خانگی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، در تازه‌ترین آمار، خبر از ایجاد ۱۶۰ هزار کسب‌وکارهای خانگی در دولت سیزدهم داده بود.

علاوه بر این، ۸۰ درصد دریافت‌کنندگان تسهیلات از بانوان‌، و ۲۰ درصد شامل مردان بوده است.

گفتنی است رقمی بین ۱۰ تا ۱۵ درصد از تولید ناخالص داخلی، به فعالیت در حوزه کسب‌وکارهای خرد و مشاغل خانگی، برخلاف بعضی از کشورها، از جمله تایوان که تا ۸۰ درصد درآمدشان وابسته به کسب‌وکارهای خانگی است، اختصاص داشته و حدود ۳۰ درصد از کل کسب‌وکارهای خرد در کشور، سهم کسب‌وکارهای خانگی است.

بااین‌حال، بروز موانع متعدد سبب شده تا مشاغل خانگی، با وجود مزایای توسعه آنها و نقش عمده‌ای که می‌توانند در توسعه اشتغال و کارآفرینی ایفا نمایند، به طور مناسب توسعه نیابند.

به‌طوری‌که، بنا بر اظهارات “زهره جعفری” مدیرکل سابق دفتر امور بانوان و خانواده استانداری تهران، فقدان سکوی فروش مناسب و محلی برای عرضه تولیدات خانگی کارآفرینان، از عمده مشکلات معیشت کسب‌وکارهای خانگی بوده است.

 در این راستا تلاش شده ظرفیت عرضه مستقیم تولیدات خانگی برای کارآفرینان به شکل‌های مختلف فراهم شود.

برخی از موانع موجود در این زمینه، در مطالعه‌ای تحت عنوان “موانع و راهکارهای توسعه مشاغل خانگی زنان”، از طریق مطالعه کیفی واکاوی شده، و راهکارهای مناسبی در این زمینه ارائه گردیده که به‌صورت مختصر بیان می‌شود:

موانع روان‌شناختی_ خانوادگی

از جمله عوامل روان‌شناختی در این زمینه، فقدان روحیه کار تیمی و گروهی، نداشتن توانمندی ارتباط‌گیری و  توانایی موردنیاز شروع کار، عدم تمایل به ایجاد تحول در دانسته‌های شخصی، اعتمادبه‌نفس پایین، همچنین عواملی چون نگرش منفی خانواده به اشتغال زنان و دختران، اعمال محدودیت در انتخاب کار، عدم استقبال همسران و مردان خانواده از تداوم کار زنان، کثرت فعالیت‌های بچه‌داری، مدیریت منزل و نداشتن وقت آزاد برای انتخاب کار، به شمار می‌روند.

موانع فرهنگی

از جمله موانع فرهنگی در این زمینه، می‌توان به نبود توانایی نهادهای مرتبط برای شناسایی دقیق زنان خودسرپرست یا بدسرپرست، همکاری‌نکردن زنان و دختران نیازمند و داشتن تصورات منفی در مورد همکاری با نهادهای مرتبط، وجود نگاه‌های ترحم‌آمیز به آنها در جامعه، انعطاف‌ناپذیری زنان در برخی مشاغل، پرداخت دستمزدهای اندک در شرایط برابر آقایان به زنان، نبود تفکر جمعی در جامعه، اشاره نمود.

موانع مالی و آموزشی

عدم همکاری و تأمین هزینه‌های موردنیاز زنان خودسرپرست و بدسرپرست توسط نهادهای مرتبط، گرانی ادوات موردنیاز ایجاد کار جدید، فقدان برنامه حمایتی دولت پس از راه‌اندازی مشاغل خانگی توسط زنان، مناسب نبودن، دور بودن مکان، طولانی‌بودن زمان برگزاری کلاس‌های آموزشی، و عدم نیازسنجی مهارت‌های موردنیاز مخاطب، از جمله موانع در این زمینه هستند.

راهکارها

راهکارهای فرهنگ‌سازی و توانمندسازی

مهم‌ترین راهکار در راستای کاهش یا حذف موانع، توانمندسازی بی‌قدرت‌ترین انسان‌ها مانند افراد فقیر و زنان است که باعث آورده شدن آنها به فرایند توسعه می‌شود.

طرح موضوعاتی همچون: توسعه انسانی و عدالت جنسیتی، از طریق مفاهیمی نظیر انتخاب، قدرت کنترل بر زندگی خود و منابع، توانایی تصمیم‌گیری، و دارابودن مهارت‌های زندگی، در رویکرد توانمندی زنان تبیین و تعریف می‌شود.

حمایت‌های مالی

از جمله راهکارها در این زمینه، ترغیب زنان برای تشکیل گروه و جمع‌آوری سرمایه، ارائه مشاوره به آنها، افزایش راه‌های ارتباطی با نهادهای مرتبط، استفاده از ظرفیت‌ها و امکانات محله و مکان‌های موردنیاز ایجاد اشتغال، است.

حمایت‌های آموزشی

برگزاری کلاس‌ها بنا بر ظرفیت‌سنجی مهارت موردنیاز و با مربی ماهر، برگزاری آموزش‌های بدون محدودیت سنی، و با نظارت و مشوق‌های خاص، از جمله راهکارهای اثربخش در زمینه اشتغال‌زایی خانگی بانوان، به شمار می‌آیند.

با این تفاسیر، اشتغال یکی از موضوعات موردتوجه علوم اجتماعی بوده، و کانون ارتباطات انسانی تلقی می‌شود.

پویایی زنان جامعه با رفاه اجتماعی حداکثری که تابعی از درآمد سرانه، توزیع عادلانه درآمد، ارتقا سطح امکانات آموزشی، بهداشتی، رفاهی و میزان مشارکت‌های اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی سیاسی، است؛ لزوم رفع موانع اشتغال زنان به‌ویژه زنان بدسرپرست و خودسرپرست را، از طریق تقویت اعتمادبه‌نفس، و شروع بسترسازی نفی زن‌ستیزی از سوی مردان خانواده و جامعه، و گام برداشتن به‌سوی امور اقتصادی و فراهم نمودن امکانات برای ایجاد شغل، متذکر می‌شود.

ایرنا