پیچیدگی خانواده؛ فراتر از ماده و تبصره

پیش‌نشست تخصصی با عنوان «زنان و عدالت اجتماعی از دیدگاه نظام حقوقی اسلام» به محوریت منظومه فکری رهبر انقلاب اسلامی و با همکاری معاونت امور زنان و خانواده ریاست جمهوری و پژوهشکده شورای نگهبان برگزار گردید.

نرجس ابوالقاسمی، معاون بررسی‌های راهبردی این معاونت، در این نشست بر اهمیت موضوع عدالت اجتماعی در حوزه زنان تأکید کرد و گفت: «عدالت اجتماعی از منظر نظام حقوقی اسلام، به ویژه با استناد به نظرات اندیشمندان دینی، یکی از مباحث اساسی در حوزه نظری و سیاست‌گذاری عمومی در جمهوری اسلامی ایران است.»

وی با اشاره به اصول بیستم و بیست ویکم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران که صراحتاً بر کرامت انسانی، برابری زن و مرد و حقوق فردی، اجتماعی و اقتصادی تأکید دارد، افزود: «این اصول، برگرفته از آموزه‌های دینی و مبانی فکری اسلامی است و می‌تواند مبنای مهمی برای قانون‌گذاری و سیاست‌گذاری عادلانه در حوزه زنان و خانواده باشد.»

ابوالقاسمی با تأکید بر ضرورت استفاده از نظرات اندیشمندان در این زمینه خاطرنشان کرد: «این پیش‌نشست فرصتی فراهم می‌آورد تا با هم‌اندیشی و تبادل نظر، راهی روشن‌تر برای تحقق عدالت جنسیتی در نظام جمهوری اسلامی طراحی شود.»

جامعه اسلامی باید با هرگونه انزوا و تبعیض علیه زنان مقابله کند

لونا فرحت، حقوقدان و فعال حقوق بشر عمانی، به تبیین جایگاه آموزش زنان در منظومه عدالت اسلامی پرداخت و بر این نکته تأکید کرد که عدالت یکی از اصول بنیادی اسلام است. او بیان کرد: «اسلام با اتکا به عدالت، کرامت انسانی، عقلانیت و حقیقت‌گرایی، حق آموزش را برای زنان به رسمیت شناخته است.»

وی با اشاره به آموزه‌های پیامبر اسلام (ص) گفت: «گفتمان اسلامی باید از هرگونه تعبیر تبعیض‌آمیز و انزوای زنان فاصله بگیرد و محرومیت دختران و زنان از آموزش را اقدامی مغایر با تعالیم اسلام دانست.»

فرحت تصریح کرد: «حق آموزش زنان یک حق اسلامی و فرا دولتی است و نباید حاکمیت‌ها آن را محدود کنند. همه مسلمانان و نهادهای اسلامی باید از این حق حمایت کنند.»

این حقوقدان همچنین با اشاره به واکنش نهادهای بین‌المللی و اسلامی خواستار هماهنگی جهان اسلام برای دفاع از حق آموزش زنان شد و تأکید کرد: «همان‌طور که پیامبر اسلام رسوم جاهلی و خشونت‌آمیز را از بین برد، جامعه اسلامی امروز نیز باید با هرگونه انزوا و تبعیض علیه زنان مقابله کند.»

زنان باید در رقابتی عادلانه در عرصه‌های مدیریتی و سیاسی حاضر شوند

فاطمه بداغی، مشاور پژوهشگاه قوه قضائیه، ابعاد مختلف عدالت اجتماعی از منظر رهبر انقلاب را تبیین کرد و گفت: «جمهوری اسلامی با ارائه «الگوی سوم زن مسلمان» نگاهی متمایز از دو جریان غالب در کشورهای اسلامی ارائه کرده است؛ الگویی که هم نقش مادری و هم مسئولیت‌های اجتماعی زنان را به رسمیت می‌شناسد.»

او با تأکید بر اینکه تحصیل، اشتغال و مشارکت سیاسی برای زنان در منظومه فکری رهبری اموری مشروع و مورد حمایت است، خاطرنشان کرد: «زنان باید در رقابتی عادلانه و مبتنی بر شایسته‌سالاری در عرصه‌های مدیریتی و سیاسی حاضر شوند.»

بداغی همچنین تأکید کرد: «عدالت اجتماعی در اندیشه رهبری در سه حوزه قانون‌گذاری، اجرا و قضا معنا می‌یابد و به رفع فقر، تبعیض و فساد توجه دارد.»

نگاه صرفاً حقوقی به موضوعات حقوق خانواده پاسخگوی پیچیدگی‌های آن‌ها نیست

حجت‌الاسلام مجید دهقان، مدیر گروه فقه خانواده مؤسسه عالی فقه و علوم اسلامی، بر اهمیت تعامل هنجارهای فرهنگی و حقوقی در خانواده تأکید کرد و گفت: «بدون درک عمیق از هنجارهای فرهنگی، نمی‌توان سیاست‌گذاری مؤثر در حوزه خانواده داشت.»

او با اشاره به اینکه بسیاری از موضوعات حقوق خانواده مانند مهریه و حضانت ریشه در فرهنگ دارند، افزود: «نگاه صرفاً حقوقی به این موضوعات نمی‌تواند پاسخگوی پیچیدگی‌های آن‌ها باشد.»

این استاد دانشگاه همچنین تأکید کرد: «رهبر انقلاب به موضوع خشونت علیه زنان و ضرورت توجه به نظام اجتماعی اسلام در استنباط فقهی توجه ویژه‌ای دارند.»

در این نشست، محمدجواد شفقی، پژوهشگر پژوهشکده شورای نگهبان، جایگاه حقوق زنان در نظام جمهوری اسلامی ایران را تبیین کرد و بر لزوم بازنگری و بازتعریف رویکردها در تعامل با تعالیم اسلامی تأکید کرد. وی همچنین با اشاره به منشور حقوق زنان مصوب شورای عالی انقلاب فرهنگی، بر لزوم اجرای دقیق آن تأکید نمود.

پیش‌نشست تخصصی «زنان و عدالت اجتماعی از منظر نظام حقوقی اسلام» به عنوان بخشی از هجدهمین همایش بین‌المللی «حقوق ملت و آزادی‌های مشروع در منظومه فکری حضرت آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای» برگزار شد و جمعی از صاحب‌نظران و پژوهشگران در این زمینه شرکت کردند.

ایسنا