پیاده‌روی اربعین به مثابه بستر شکل‌گیری سرمایه اجتماعی فراملی زنان

۱. نقش زنان در پیاده‌روی اربعین: فراتر از همراهی، در قامت راهبری
حضور زنان در این مسیر تنها به همراهی خانواده یا همسر محدود نمی‌شود. زنان، چه زائر و چه میزبان، بخش بزرگی از بار معنوی و خدماتی این سفر را بر دوش می‌کشند. زنان ایرانی با آمادگی معنوی و جسمی، مسیر صدها کیلومتری را طی می‌کنند تا نشان دهند عشق به سیدالشهدا (ع) جنسیت نمی‌شناسد. در سوی دیگر، زنان عراقی با آغوشی باز، خانه و حریم خود را به زائران می‌گشایند و به معنای واقعی خدمت در راه حسین (ع) را به نمایش می‌گذارند.

۲. نقطه اتصال زنان ایرانی و عراقی: از خدمت تا همدلی
تاریخچه این پیاده‌روی، پیش از سقوط رژیم بعث عراق، محدود و در خفا بود، اما حتی در همان دوران سخت، زنان عراقی با وجود خطرات، در خانه‌ها از زائران پنهانی پذیرایی می‌کردند. پس از گشایش فضای سیاسی عراق، این سنت از حالت پنهانی به یک نمایش آشکار محبت تبدیل شد. زنان ایرانی که نخستین بارها پس از سال‌ها محرومیت از این سفر، قدم به این مسیر گذاشتند، با دیدن این خدمت عاشقانه خود را ادامه‌دهنده و شریک این سنت دیدند. امروز، این نقطه اتصال در موکب‌های مشترک، دوستی‌های پایدار و حتی ازدواج‌های فرهنگی میان دو ملت تبلور یافته است.

۳. وفاق ایران و عراق در آیینه اربعین
پیاده‌روی اربعین بستری است که سیاست، قومیت و ملیت را به حاشیه می‌برد و بر ایمان و محبت تمرکز می‌کند. زنان با حضورشان در دو نقش میزبان و میهمان، این وفاق را تقویت می‌کنند. آنها با گفت‌وگو، تبادل تجربه و حتی انتقال فرهنگ‌های آشپزی، پوشش، و آیین‌های محلی، نوعی دیپلماسی مردمی بی‌واسطه را شکل می‌دهند که فراتر از هر توافق رسمی، در قلب‌ها ماندگار است.

۴. ویژگی‌های این حضور از نگاه اجتماعی و فرهنگی
پایداری و صبر: زنان در مسیر طولانی، با مدیریت خانواده و فرزندان، الگویی از صبر ارائه می‌دهند.
خدمت بی‌منت: چه در موکب‌ها و چه در مسیر، حضور زنان به شکل‌گیری فضای محبت‌آمیز کمک می‌کند.
انتقال ارزش‌ها به نسل بعد: مادران با همراه کردن کودکان، روحیه حسینی را در نسل نو نهادینه می‌کنند.
زبان مشترک محبت: حتی با تفاوت‌های زبانی، ارتباط میان زنان ایرانی و عراقی با لبخند، اشارات و خدمت برقرار می‌شود.

پیاده‌روی اربعین، به‌ویژه از دریچه نگاه زنان، داستانی است از حرکت و وصل. حرکتی که از خانه‌ها آغاز می‌شود و به وصل دل‌ها در کربلا ختم می‌گردد. این حرکت نه فقط مناسکی مذهبی، بلکه روایتی زنده از همدلی دو ملت است که هر سال در مسیر نجف تا کربلا بازآفرینی می‌شود.

مهتا صانعی