پناهگاهی برای بازگشت به زندگی

با ابتکار اداره کل بهزیستی استان تهران، گروهی از خبرنگاران به بازدید از مراکز حمایتی این سازمان پرداختند. این مراکز نه تنها مکانی امن برای کودکان بی‌سرپرست، زنان آسیب‌دیده و دختران در معرض آسیب هستند، بلکه به عنوان نمونه‌هایی موفق در توانمندسازی و با پیوند خانوادگی نیز شناخته می‌شوند.

مرکز شوق زندگی شیرخوارگاه آمنه، مرکز نگهداری دختران آسیب‌دیده آصف، پردیس توانمندسازی کودکان رویش، مرکز شوق زندگی بعثت و پردیس رفاه خانواده و توانمندسازی زنان شهید ذوالفقاری، از جمله مکان‌هایی بودند که مورد بازدید قرار گرفتند.

مرکز آصف؛ مکانی امن برای دختران نوجوان

مرکز آصف در شمال تهران و در منطقه زعفرانیه واقع شده است. این مرکز به دختران ۱۲ تا ۱۸ساله بی‌سرپرست یا بدسرپرست اختصاص دارد و محیطی مشابه خانه برای آنان فراهم کرده است.

اتاق‌های این مرکز به شکل آپارتمان‌های معمولی طراحی شده‌اند و به کتابخانه، پیانو، مبلمان راحتی و حتی فوتبال‌دستی مجهز هستند. دختران در اینجا خودشان آشپزی می‌کنند، خرید می‌روند و در کلاس‌های آموزشی متنوعی از جواهرسازی تا ریاضی و زبان شرکت می‌کنند.

در حال حاضر، ۱۷ دختر در این مرکز زندگی می‌کنند و هر اتاق میزبان چهار دختر است.

پای صحبت دختران خانه آصف

سحر، دختری ۲۰ساله که در روزهای پایانی اقامت خود در آصف به سر می‌برد، می‌گوید: «سرنوشت من را به اینجا کشاند، اما خوشحالم و دوست دارم پس از خروج از اینجا یک کافه راه‌اندازی کنم.» او که فارغ‌التحصیل رشته قنادی از هنرستان است، از تجربه گرم و انسانی خود در این مکان می‌گوید.

دختران اینجا معمولاً تمایلی به صحبت در مورد دلایل حضورشان ندارند و فقط به طور سربسته اشاره می‌کنند که به خاطر مشکلاتی به این مرکز آمده‌اند.

نرگس، دختر ۱۵ ساله‌ای که دو ماه پیش به اینجا آمده، می‌گوید: «قبل از آمدن به اینجا در کنار خانواده‌ام بودم، اما به خاطر یک موضوع از مدرسه اخراج شدم. الان خیلی دوست دارم دوباره به مدرسه برگردم.»

او از شرایط خوب مرکز آصف رضایت دارد و توضیح می‌دهد: «مدتی در مرکز مداخله ورامین بودم که اصلاً خوب نبود، اما اینجا مثل خانه خودمان است و کلاس‌های متنوعی برایمان برگزار می‌شود.»

خالقی، روان‌شناس مرکز آصف، می‌گوید: «بیشتر این دختران بی‌سرپرست هستند یا خانواده‌هایی دارند که به دلیل اعتیاد، بزهکاری و فساد قادر به نگهداری از آنها نیستند.»

او درباره آینده دختران می‌گوید: «پس از ۱۸ سالگی شرایط را برای ترخیص و استقلال آنها فراهم می‌کنیم و قبل از این سن، تلاش می‌کنیم برایشان کاریابی کنیم تا مهارت‌های لازم را یاد بگیرند.»

پردیس توانمندسازی رویش؛ آموزش و بازی برای کودکان کار

پردیس توانمندسازی کودکان رویش یکی از مقاصد دیگر بازدید بود. این مرکز با وسعت هفت دهم هکتار شامل بخش‌های مختلفی از جمله مرکز نگهداری کودک، مدرسه، کارگاه حرفه‌آموزی و مرکز خدمات سلامت است و به حدود ۵۰۰ کودک خدمات ارائه می‌دهد.

مدیرکل بهزیستی استان تهران اعلام کرد که فاز نهایی این مجموعه در اول مهرماه افتتاح خواهد شد. در اینجا، آموزش‌ها به شیوه‌ای متفاوت و با محوریت خانواده‌محوری انجام می‌شود.

ایمانی، یکی از مدیران صبح رویش، می‌گوید: «مدل آموزشی ما با روش‌های معمول متفاوت است و بر اساس کشف و تجربه شکل گرفته است.»

کودکان در این مجموعه ضمن یادگیری دروس، در فضای باز نیز فعالیت‌های کشاورزی و گروهی انجام می‌دهند. این مرکز تلاش می‌کند تا فضای آموزشی‌اش را با مدارس مرسوم متفاوت کند و ارتباط بین مربیان و دانش‌آموزان را صمیمی‌تر کند.

مجتمع بعثت؛ چتری برای حمایت از کودکان کار

پس از بازدید از مدرسه صبح رویش، به مجتمع بعثت می‌رویم؛ مرکزی ویژه کودکان کار که در معرض آسیب قرار دارند. این مرکز پذیرای کودکانی است که کمتر از ۱۸ سال سن دارند و در معرض خطر هستند. روند پذیرش این کودکان با همکاری اورژانس اجتماعی و نیروی انتظامی انجام می‌شود.

سروش قبادی، سرپرست مجتمع بعثت، به چالش‌ها و مداخلات در این زمینه اشاره می‌کند و می‌گوید: «بسیاری از کودکان به‌صورت غیرمجاز وارد ایران شده‌اند و باید شناسایی و به اداره اتباع ارجاع داده شوند.»

در یکی از کلاس‌های مجتمع، صدای تنبک توجه ما را جلب می‌کند. اینجا کلاس موسیقی است و نوجوانان در حال تمرین هستند. برخی از آنها داستان‌های تلخی از زندگی خیابانی خود دارند.

مرکز شوق زندگی در شیرخوارگاه آمنه

مرکز شوق زندگی الگویی نوین در ارائه خدمات به کودکانی است که در وضعیت بحرانی قرار دارند. در این مرکز، مراحل پذیرش، ارزیابی اولیه و مداخلات روانی – اجتماعی در کمتر از یک ساعت انجام می‌شود.

دکتر علیرضا محمدی، معاون سلامت اجتماعی سازمان بهزیستی استان تهران، می‌گوید: «این مراکز با همکاری نهادهای مختلف به دنبال بازپیوستن کودکان به خانواده‌هایشان هستند.»

سیاست کلی بهزیستی بر این اساس استوار است که هیچ نهادی نمی‌تواند جای خالی خانواده را برای کودک پر کند و تلاش‌ها بر بازپیوند کودک با خانواده اصلی متمرکز است.

تسنیم