والدینی که بچه‌ها را زمین‌ گیر می‌کنند!

سرزنش و انتقاد دائم از فرزندتان به جای تشویق و راهنمایی باعث می‌شود تا او احساس کند که به اندازه کافی نیست و توانایی برآورده کردن نوقعات دیگران را ندارد. این رفتار غلط والدین به تدریج حرمت نفس کودک را از بین برده و او را به کودکی زمین‌گیر تبدیل می‌کند که انگار دست و پایی برای حرکت ندارد.

حرمت نفس(یا عزت نفس) و اعتماد به نفس از عوامل مهم در رشد روانی و اجتماعی کودکان بوده و تاثیرات مختلفی در شکل‌گیری شخصیت کودک می‌گذارند و نبود هرکدام مانعی برای رشد شخصیت کودک می‌شود.

حرمت نفس با اعتماد به نفس چه تفاوتی دارد؟

حرمت به نفس پایه‌ای‌ترین احساسی است که یک فرد در مورد ارزش و شایستگی خود دارد، بدون توجه به موفقیت‌ها یا شکست‌ها و به بیان دیگر حرمت به نفس به معنای ارزش‌گذاری کودک به خود به عنوان یک انسان و داشتن احساسی مثبت نسبت به خود در تمامی ابعاد است.

اعتماد به نفس در کودک یعنی باور به توانایی‌ها یعنی کودک به خود باور دارد که می‌تواند کارها و چالش‌ها را انجام دهد و به نتیجه برساند. اعتماد بنفس به تجربه و مهارت‌ها بستگی داشته و می‌تواند در زمینه‌های متفاوت باشد به عنوان مثال کودکی در حل ریاضیات بسیار با مهارت بوده اما در نقاشی مهارت کافی را ندارد.

این رفتارهای غلط والدین بر حرمت نفس کودکان تاثیر منفی دارد:

  1. انتقادهای شدید و مداوم: اگر والدین دائما به جای تشویق و راهنمایی، کودک را سرزنش و یا از او انتقاد کنند، کودک احساس می‌کند که به اندازه کافی خوب نیست و نمی‌تواند توقعات دیگران را برآورده کند.
  2. مقایسه با دیگران: وقتی کودک با دیگران مقایسه می‌شود، احساس کم‌ارزشی و ضعف پیدا می‌کند و باعث می‌شود که به خود شک کند.
  3. بی توجهی به احساسات کودک: اگر والدین به احساسات و نگرانی‌های کودک اهمیت ندهند و به او فرصت صحبت کردن ندهند، کودک احساس می‌کند که احساسات و نظراتش بی‌ارزش هستند و دیگران برای او اهمیتی قائل نیستند.
  1. کنترل بیش از حد و دخالت در تصمیمات: وقتی والدین در تمامی تصمیمات و انتخاب‌های کودک دخالت می‌کنند و به او اجازه نمی‌دهند که انتخاب‌ها و نتایجش را تجربه کند، کودک احساس می‌کند که توانایی و صلاحیت تصمیم‌گیری ندارد و دیگران باید برای او تصمیم بگیرند.
  2. تنبیه‌های سخت و غیرمنطقی: تنبیه‌های جسمی یا کلامی شدید و غیرمنطقی باعث می‌شود کودک احساس ناامنی و بی‌ارزشی کند.
  3. بی توجهی به موفقیت‌های کوچک و تأکید بر شکست‌ها: اگر والدین فقط به شکست‌ها و ناکامی‌های کودک توجه کنند و موفقیت‌های کوچک او را نادیده بگیرند، کودک به تدریج به این باور می‌رسد که فقط به دلیل نتایج نامطلوبش مورد توجه است، نه به خاطر شخصیت یا تلاش‌هایش.

روش‌هایی برای تقویت حرمت نفس و اعتماد به نفس در کودکان

  • تشویق کودک به جای سرزنش و تمرکز بر نقاط قوت او
  • حمایت از تصمیمات کودک و اجازه فرصت برای گرفتن تصمیمات کوچک و تجربه نتایج آن
  • ایجاد محیط امن و به دور از ترس و قضاوت برای ابراز احساسات
  • تاکید و توجه به تلاش کودک به جای توجه به نتایج کارها

نی نی بان