هشدار درباره تأثیرات طولانی مدت سقط جنین بر روان زنان

سلامت معنوی یکی از مؤلفه‌های مهم در رشد اجتماعی و فردی محسوب می‌شود که تأثیر بسزایی بر عزت نفس و اعتماد به نفس افراد دارد. بسیاری از مشکلات اجتماعی و روانی ریشه در ضعف سلامت معنوی و عدم شناخت درست خود دارد. افراد برای رسیدن به بلوغ روانی باید ابتدا نسبت به خود شناخت پیدا کنند و باور کنند که توانایی همراهی با دیگران را دارند. این پذیرش به معنای گذشتن از خواسته‌های فردی به نفع ارزش‌های بزرگ‌تر و روابط انسانی عمیق‌تر است.

زمانی که فرد به این درجه از بلوغ معنوی می‌رسد، ارزش محبت و همراهی را به درستی درک می‌کند و این موضوع مستقیماً به سلامت روانی و معنوی او مرتبط است. متأسفانه برخی افراد به دلیل نداشتن شناخت کافی، در روابط شخصی دچار خسران و شکست می‌شوند که علت اصلی آن فقدان سلامت معنوی و شناخت خود است.

در همین راستا با عبدالله سلطانی شایان، نماینده ولی فقیه در دانشگاه بقیه‌الله گفتگویی انجام دادیم.

سلامت معنوی در حیطه فرزندآوری چه نقشی دارد؟

در شرایط فعلی جامعه که دغدغه افزایش فرزندآوری مطرح شده است، سلامت معنوی می‌تواند نقش بسیار مهمی ایفا کند. اگر بخواهیم شاهد افزایش نرخ فرزندآوری باشیم، باید محیط مناسبی برای تربیت فرزندان فراهم کنیم. به‌عنوان مثال، مادرانی که فرزند دارند باید اطمینان پیدا کنند که امکانات مهدکودک‌های استاندارد و بهداشتی وجود دارد تا افرادی که هنوز فرزند ندارند، با خیال راحت به فرزندآوری فکر کنند. علاوه بر این، باید در زندگی مشترک و ازدواج هم ثبات اجتماعی و روانی فراهم شود تا ازدواج‌ها به جای افزایش مشکلات، به حل مسائل خانوادگی و فردی کمک کنند.

از جمله مسائل مهمی که می‌تواند فرایند فرزندآوری و سلامت معنوی را تسهیل کند، حمایت‌های اجتماعی از بانوان شاغل است. اعطای امکانات شغلی و مرخصی‌های تشویقی مناسب به مادران شاغل، از جمله راهکارهای عملی در این خصوص است. بنابراین برای موفقیت در سیاست‌های جمعیتی باید به نیازهای معنوی و روانی افراد توجه داشت و در کنار حمایت‌های مادی، به خودشناسی و رشد معنوی افراد نیز پرداخت.

موانعی که در مسیر فرزندآوری ایجاد می‌شوند چه دلایلی دارد؟

فطرت انسانی طوری است که زن نیاز طبیعی به مادری و مرد به پدری دارد و این ویژگی‌ها باید در فضای مناسب پرورش یابند. مشکلاتی که در مسیر ازدواج و فرزندآوری ایجاد می‌شوند، اغلب ناشی از مداخلات فرهنگی و اجتماعی است که باید با تدابیر مناسب رفع شود.

همچنین سلامت معنوی باعث آرامش روانی فرد و ارتباط بهتر او با خداوند می‌شود. اعتقاد به وجود نیرویی برتر و قوانین الهی که حامی ازدواج و خانواده هستند، می‌تواند مقاومت در برابر آسیب‌های اجتماعی مثل سقط جنین را افزایش دهد. این اعتقادات، زیربنای مقابله با مشکلات اجتماعی و ترویج ارزش‌های خانواده محور هستند.

در نتیجه، رشد سلامت معنوی به افراد کمک می‌کند تا با ارتباط معنادار با خداوند، به رشد شخصیتی و خانوادگی برسند. این وضعیت نه تنها کیفیت زندگی فردی را افزایش می‌دهد، بلکه در ثبات و توسعه جامعه نیز موثر است. در نتیجه لازم است برنامه‌ریزی‌های اجتماعی و فرهنگی براساس تقویت سلامت معنوی و حمایت از خانواده‌ها انجام شود تا شاهد رشد پایدار جمعیت باشیم.

سقط جنین بر سلامت معنوی و روانی چه تأثیراتی می‌گذارد؟

سقط جنین یکی از پدیده‌های پرچالش اخلاقی و اجتماعی است که نه فقط سلامت جسمی زنان را تحت تأثیر قرار می‌دهد، بلکه تأثیرات عمیق‌تری بر سلامت روانی مادران و در نتیجه، بر سلامت جامعه دارد. براساس گزارش‌های روان‌شناسان زنانی که برای سقط جنین اقدام می‌کنند، حتی در مراحل اولیه بارداری، دچار نوعی گسست درونی، احساس گناه، ازدست‌دادن هویت مادری و در بسیاری از موارد، افسردگی شدید یا تمایلات خودکشی می‌شوند.

از همان هفته‌های ابتدایی بارداری، احساس مادری در زنان شکل می‌گیرد؛ حتی اگر جنین در مراحل ابتدایی رشد باشد. این حس، یک گرایش طبیعی و فطری در وجود زنان است. بنابراین، هنگامی که یک زن به دلایل مختلف مجبور به سقط می‌شود، در واقع بخشی از حیثیت انسانی و جایگاه مادری خود را از دست می‌دهد. این آسیب روحی عمیق، در ضمیر ناخودآگاه اغلب زنان باقی می‌ماند و سلامت روانی آنان را در درازمدت تهدید می‌کند.

از نظر سلامت معنوی، سقط جنین فاصله‌ای جدی میان فرد و باورهای دینی او ایجاد می‌کند. وقتی مادری که باید منشأ آرامش و حیات برای فرزند خود باشد، به هر دلیلی دست به حذف آن حیات می‌زند، یک تعارض معنوی در وجود او شکل می‌گیرد. این تعارض، چه از منظر دینی و چه از منظر انسانی، قابل انکار نیست و نیاز به مراقبت‌های قبل و بعد از بارداری، مشاوره و حمایت روانی و معنوی تخصصی دارد.

ضرورت ورود نهادهای فرهنگی و دینی به موضوع سقط جنین چیست؟

در بسیاری از موارد، سقط جنین نه به دلیل انتخاب آگاهانه، بلکه در نتیجه فشارهای فرهنگی، اجتماعی یا خانوادگی رخ می‌دهد. به‌عنوان مثال، بارداری در دوران عقد -که شرعاً مجاز است- در برخی خانواده‌ها موجب نگرانی و فشار می‌شود و والدین به‌جای حمایت، به دنبال راهی برای «پنهان کردن» این واقعه می‌گردند؛ که نهایتاً منجر به تصمیم اشتباه سقط می‌شود.

در این شرایط، نبود امنیت روانی، سلامت معنوی کافی و همراهی خانواده‌ها، موجب می‌شود که تصمیمات نادرستی گرفته شود. در صورتی که اگر فضای فرهنگی به‌گونه‌ای مدیریت شود که ازدواج شرعی و فرزندآوری در هر مرحله‌ای از زندگی مشترک پذیرفته و حتی تشویق شود، بسیاری از آسیب‌ها کاهش پیدا می‌کند.

نگاه دین اسلام به سقط جنین چیست؟

از نگاه دینی فرزند نعمتی از سوی خداوند است. بنابراین، باور به رزاقیت خدا، پذیرش مشیت الهی، و اعتماد به اینکه رزق و آرامش فرزند با اوست، می‌تواند به زنان و مردان کمک کند تا تصمیمات خود را نه از سر ترس، بلکه بر اساس ایمان و اعتماد بگیرند. سلامت معنوی به انسان کمک می‌کند تا در بحران‌ها به آرامش درونی برسد و از مسیر ایمان، به تصمیمات درست‌تری برسد.

همچنین، رشد سلامت معنوی موجب تقویت اعتماد به نفس، ارتقا عزت نفس و توانایی پذیرش مسئولیت‌های جدید مانند والدگری می‌شود. زنی که سلامت معنوی قوی‌تری دارد، بهتر می‌تواند نقش مادری را بپذیرد، با تغییرات روحی و جسمی خود کنار بیاید و با آرامش بیشتری به استقبال فرزند برود.

چگونه به زنان باردار باید کمک کرد؟

حمایت از زنان باردار تنها محدود به جنبه‌های پزشکی نیست، لازم است نهادهای حاکمیتی، فرهنگی و مذهبی با همگرایی، فضایی امن برای زنان و خانواده‌ها فراهم کنند. ایجاد مراکز مشاوره پیش از بارداری، حمایت قانونی و فرهنگی از بارداری در دوران عقد، و تسهیل روند ازدواج و فرزندآوری می‌تواند بخشی از این راه‌حل‌ها باشد.

همچنین، آمار بالای سقط جنین حتی در میان خانواده‌هایی که در چارچوب شرعی ازدواج کرده‌اند، نشان می‌دهد که ضعف در آموزش، فرهنگ‌سازی و سیاست‌گذاری وجود دارد. این خلأ فرهنگی و اجتماعی باید به‌سرعت جبران شود تا از افزایش آسیب‌های روحی، معنوی و اجتماعی جلوگیری شود.

سقط جنین پدیده‌ای نیست که تنها بدن مادر را تحت تأثیر قرار دهد، تبعات آن بر روح، روان، هویت، و حتی ارتباط مادر با خداوند، بسیار گسترده‌تر و عمیق‌تر است؛ بنابراین باید به‌جای نادیده‌گرفتن یا ساده‌سازی این موضوع، با دیدی علمی، دینی و انسانی به آن پرداخت. سلامت معنوی، سلامت روان و حمایت اجتماعی، سه ضلع اصلی در پیشگیری از سقط‌های غیرضروری و تأمین سلامت خانواده و جامعه هستند و بدون شک فرهنگ‌سازی هدفمند، آموزش‌های

پیش از ازدواج، و حمایت‌های مادی و معنوی می‌توانند زمینه‌ساز جامعه‌ای سالم‌تر، معنوی‌تر و با جمعیتی پایدارتر باشند.

خبرگزاری مهر