نگاهی به قانون جدید حمایت از مادران پرستار/ حل مشکلی که در واقع مشکل نیست

در خبرها اعلام شده بود: «با هدف حمایت از خانواده و جوانی جمعیت نوبت‌ کاری شب، برای مادران شاغل دارای فرزند شیرخوار و مادران باردار به مدت دو سال اختیاری است و این امکان برای آن ها فراهم است تا در صورت تمایل از برنامه شیفت کاری شب معاف شوند.» این خبر تشویقی بود برای سهولت در مدیریت خانواده و تشویق کادر درمان به فرزند آوری. با این وجود واکنش‌ها به آن چندان مثبت نبوده است.

«به مسئولین بگویید که پرستاران خسته‌اند. برای بهبود وضعیت آن ها چاره ای بیندیشید. به‌ جای دستورالعمل اختیاری کردن شب‌کاری، از ساعت کاری مادران شاغل در بخش‌های بیمارستانی کم کنید. ما تعطیلی نداریم و مجبور هستیم برای از دست ندادن شغل خود تمام دستورات را بی کم و کاست اجرا کنیم. حتی اگر مایل نباشیم مجبوریم اضافه ‌کاری کنیم. ساعت شیردهی نداریم. گاهی مجبوریم در شیفت‌های ۱۲ ساعته مشغول به کار شویم. در این شرایط اگر صدای اعتراضمان هم بلند شود، می‌گویند استعفا دهید. به همین راحتی!»

مریم در بخش ICU جنرال به عنوان پرستار مشغول به کار است و دو کودک سه ‌ساله و ده ماهه دارد. می‌گوید: «یک ماهی هست که دوباره مشغول به کار شده‌ام با این وجود روز به روز شرایطم دشوار‌تر می‌شود. فکر می‌کنید نوشتن حرف‌هایم به کم شدن مشکلات مادران پرستار کمک می‌کند؟»

نفس‌نفس می‌زند و نگران است. می‌ایستد، نفس عمیقی می‌کشد و می‌گوید: «ببخشید دیر شد، مریض بدحال داشتم. الآن هم باید هر چه زودتر برگردم چون بچه‌هایم در خانه منتظرم هستند. اگر می‌خواهید در مسیر باهم صحبت کنیم.» به ساعتش نگاه می‌کند، قدم‌هایش را تندتر می‌کند و می‌گوید: «فقط به مسئولان این موارد را اطلاع دهید. پرستاران بسیار خسته‌ هستند. فکری به حالشان کنید. به‌ جای دستورالعمل اختیاری کردن شب‌کاری، از ساعت کاری مادران شاغل در بخش‌های بیمارستانی کم کنید. ما تعطیلی نداریم و مجبوریم برای از دست ندادن شغل خود تمام دستورات را بی کم و کاست اجرا کنیم. من تمایلی ندارم که برای اضافه‌کاری بایستم، با این وجود مجبورم این کار را انجام دهم. ساعت شیردهی ندارم و بعضی اوقات مجبورم شیفت‌های ۱۲ ساعته را در بیمارستان بمانم آن‌هم با وجود دو بچه کوچک. اعتراض هم که می‌کنیم می‌گویند بروید استعفا دهید. به همین راحتی!

من و بیشتر همکارانم تمایل داریم که شیفت شب را قبول کنیم چرا که با وجود همه مشکلات این شیفت کاری، حداقل دو روز در خانه هستیم. نگهداری از بچه‌ها در شب راحت‌تر است و پدرشان می‌تواند پیش آن‌ها بماند، اما در طول روز کسی نیست که از بچه‌ها مراقبت کند. اگر پرستار بگیرم باید حقوقم را به پرستار بدهم تا از فرزندانم مراقبت کند. مهد هم در ساعت کاری عصر تعطیل است و گاهی اوقات واقعاً مستأصل می‌شوم».

تعهد می‌گیرند که باردار نشویم

مریم در حالی‌ که به اجباری بودن شیفت‌های کاری اعتراض می‌کند، می‌گوید: «متاسفانه باید گفت شرایط کاری یک مادر پرستار با یک پرستار مرد هیچ تفاوتی ندارد. ساعت‌های کاری ما مانند ساعات کاری آقایان تنظیم می‌شود. وقتی که از بیمارستان به خانه برمی‌گردیم، تازه‌ وارد شیفت کاری دوم خود می‌شویم، در حالی ‌که پرستار نیاز به امنیت روانی و آرامش خیال دارد تا بتواند وظیفه خود در قبال بیماران را به خوبی انجام دهد. یکی از همکاران بنده ۴ سال است که ازدواج ‌کرده با این وجود حاضر نیست باردار شود چون می‌گوید اگر باردار شوم کارم را از دست می‌دهم. او در یک بیمارستان خصوصی مشغول به کار است و از او تعهد گرفته‌اند که تا ۵ سال باردار نشود، در غیر این صورت کار خود را از دست خواهد داد. این‌ مسائل درد است. به مسئولان بگویید برای به بار نشستن طرح جوانی جمعیت برای این مشکلات چاره اندیشی کنند. ارائه دستورالعمل‌هایی مانند اختیاری کردن شب‌کاری مادران شاغل تنها یک راه حل موقتی است. الآن طرح‌های ما سه‌ماه یا ۶ ماه زمان می‌برد. ما با چه اطمینان خاطری اقدام به فرزندآوری کنیم در شرایطی که هرلحظه ممکن است از کار بر کنار شویم، آن‌هم وقتی که زیر بار هزار جور قسط و قرض هستیم».

مریم در حالی‌ که سوار ماشین می‌شود، می‌گوید: «راستی به این مورد هم اشاره کنید که پرداخت هزینه مهد جزو حقوق ما پرستاران است درحالی‌که این حق با عدم پرداخت نادیده گرفته می‌شود. بیمارستانی که در آن مشغول به کار هستم، سه اتاق را به مهدکودک تبدیل کرده و با دریافت ماهیانه ۵۰۰ هزار تومان از بچه‌ها مراقبت می‌کند، اما واقعاً آوردن بچه ها به محیط آلوده بیمارستان آن‌هم در یک اتاق کوچک درست است؟ چشم‌هایش پر از اشک می‌شود و زمزمه می‌کند: «بچه‌های ما گناهی ندارند که مادرانشان پرستار هستند».

حق مهد و مسکن نمی‌دهند

نگار هم یکی از پرستارانی است که کودک زیر دو سال دارد. او می‌گوید: «من پرستار شرکتی بودم. زمانی که فرزندم شش ماهه شد، مجبور شدم به محل کارم برگردم و تنها یک‌چهارم حقوق هر ماه مرخصی زایمان را آن ‌هم در طول سال به من دادند. از ماه ۹ شب‌ کاری‌ها هم اضافه شد. حق مسکن و مهد به ما تعلق نمی‌گیرد. در طی این ۱۰ سالی که مشغول به کار بوده‌ام، فکر مهاجرت همیشه در سرم جولان داده است. ممکن است باور نکنید، اما شرایط برای ما پرستاران بسیار سخت است».

این پرستار می‌گوید: «وقتی بیمارستان کمبود نیرو داشته باشد، اختیاری بودن شیفت بی‌معنا است. در حال حاضر بیشتر مادران پرستار تلاش می‌کنند با وجود تمام سختی‌هایی که در شیفت شب وجود دارد، آن شیفت را بپذیرند تا در روز کنار فرزند خود باشند. مسئولان محترم که از ما انتظار انجام وظیفه مطابق با استانداردهای روز دنیا را دارند چرا به مشکلات ما توجهی نمی‌کنند؟ اگر ما از امنیت شغلی برخوردار باشیم و در پرداخت حقوق و مزایا عدالت را مشاهده کنیم، مطمئن باشید که بیماران ما خدمات بهتری دریافت می‌کنند. پرستاری که خودش خسته است و مشکلات بسیاری در زندگی شخصی خود دارد، ممکن است نتواند آن‌طور که باید به بیمارش رسیدگی کند. با وجود همه این گلایه ها، ما عاشقانه شغلمان را دوست داریم وگرنه این کار را رها می‌کردیم».

کمبود نیرو موجب اجباری شدن شیفت می‌شود

محمد شریفی مقدم، دبیر کل خانه پرستاری ایران در رابطه با مشکلات پرستاران اظهار می‌کند: «شب‌کاری پرستاران هیچ‌وقت به عنوان مشکل مطرح نبوده است که مسئولان بخواهند برای حل آن اقدام کنند. اگر نیروهای بخش بیمارستان تکمیل باشد هیچ اجباری برای شیف شب وجود ندارد و با نظر پرستاران و به صورت اختیاری انجام می‌شود. اما زمانی که بیمارستان با کمبود نیرو مواجه باشد، آن‌وقت بحث اجبار مطرح می‌شود».

وی با اشاره به جذابیت‌های شیفت شب برای مادران شاغل تصریح می‌کند: «ضریب یک و نیم برای کار در شب در نظر گرفته‌ شده است. به عبارت دیگر ممکن است پرستاری ۱۳ ساعت در شب ‌کار کند، در این صورت برای او ۱۹٫۵ ساعت کاری در نظر گرفته می‌شود. از طرف دیگر برای یک مادر ۲ شب شیفت ‌کاری بهتر از ۶ روز کاری است به این دلیل که می‌تواند زمان بیشتری را به فرزندش اختصاص دهد و در نتیجه آرامش بیشتری دارد. در هر صورت طرح مساله اختیاری شدن نوبت شب در مقایسه با مشکلات عدیده جامعه پرستاری چندان ضرورتی نداشت و بهتر بود که در ارتباط با امنیت ناپایدار این شغل تصمیمی گرفته می‌شد».

بزرگ‌ترین خواسته پرستاران ایجاد امنیت شغلی است

دبیر کل خانه پرستاری ایران با بیان اینکه تا کنون حدود ۵ تا ۶ هزار پرستار بیکار شده‌اند، تاکید می‌کند: «بزرگ‌ترین خواسته پرستاران تامین امنیت شغلی آن ها است. در حال حاضر به دلیل کمبود نیرو پرستاران مجبور هستند تا اضافه‌ بر شیفت خود کار کنند. پرستاران شرکتی استخدام نمی‌شوند و بسیاری از آن ها شغل خود را از دست می‌دهند. حتی برخی از بیمارستان‌های خصوصی از استخدام پرستاری که در سن باروری قرار دارد یا باردار است خودداری می‌کنند. همه این‌ها در شرایطی است که جامعه به پرستار نیاز دارد و جذب و به کارگیری پرستاری که شاداب باشد، مطالبه مردم است. بدون شک اگر پرستار از امنیت شغلی برخوردار نباشد و امکانات مناسبی به وی تعلق نگیرد، بیماران آسیب خواهند دید و رضایت آن‌ها جلب نخواهد شد. اگر می‌خواهیم در راستای حمایت از خانواده و کمک به جوانی جمعیت حرکت کنیم، لازم است تا نیروهای بخش‌های مختلف بیمارستانی را تکمیل و امنیت شغلی پرستاران را فراهم کنیم».

بهترین راهکار کاهش ساعت کاری است

سیده «فاطمه بحرینی» رئیس خانه پرستاری مشهد و عضو شورای مرکزی خانه پرستار نیز در رابطه با این موضوع بیان می‌کند: «کار شیفت شب یکی از دشوار‌ترین شیفت‌های کاری است، به این دلیل که در این ساعت سیستم بدن فرد مختل می‌شود. اختلال هورمونی، اختلال سیستم گوارش، اختلال خواب و حتی سیستم ایمنی از جمله مشکلاتی است که افراد در شیفت شب با آن مواجه هستند. با این‌ حال بسیاری از مادران حاضر هستند این سختی را به جان بخرند و در شیفت شب کار کنند تا بتوانند ساعات روز را در کنار فرزندشان سپری کنند. حتی بسیاری از مادران پرستار و باردار شیفت شب را ترجیح می‌دهند تا چند روز را در خانه استراحت کنند. در هر صورت ابلاغ این دستورالعمل کمک شایانی به بهبود وضعیت مادران پرستار نمی‌کند. پیشنهاد من این است که برای مادران پرستار شرایطی را در نظر بگیرند تا امنیت شغلی آنان فراهم شود. پرستاران شرکتی را استخدام کنند و تا جایی که ممکن است از ساعات کاری آن‌ها در این دوران بکاهند. افزایش نیرو یکی از راه‌هایی است که از اجرای ساعت کار اضافه و اجباری شدن شیفت جلوگیری می‌کند. باید فکری به حال وظیفه مادری پرستارها بکنند تا بتوانند پرستار مردم بیمار باشند».

فارس