نگاهی به سیر کارگردانی زنان در عرصه سینما از آغاز تا به امروز در ایران

به گزارش جهان بانو، فیلمسازان زن اگرچه کمی دیرتر از مردان و در نیمه دوم دهه ۶۰، پا به عرصه تولیدات سینمایی گذاشتند، اما از آن زمان تا به امروز، روند مستمری را در حوزه تولید فیلم پشت سر گذاشته و توانسته اند به عنوان فیلمسازان‌ صاحب سبک، داوری ده ها جشنواره سینمایی را در ایران و خارج از کشور تجربه کنند.

اولین گام در راه فیلمسازی بانوان را شهلا ریاحی در سال ۱۳۳۵ برداشت و مقوله کارگردان زن‌ را وارد سینمای ایران کرد. گفتنی است که این مسیر پس از انقلاب توسط چهره های موجهی همچون منیر قیدی،‌ تینا پاکروان، آیدا پناهنده، نیکی کریمی، انسیه شاه حسینی، منیژه حکمت،‌ تهمینه‌ میلانی، پوران درخشنده و رخشان بنی‌اعتماد ادامه پیدا کرد. 

این کارگردانان زن اغلب به ارائه سوژه های زنانه در آثار خود می پردازند و تا به امروز توانسته اند گوشه هایی از جهان بینی زنان و مصائب پیرامون آنها را در جامعه مردسالارانه‌ به تصویر بکشند. در کل می توان گفت که جامعه مردسالارانه، نخ تسبیح تمامی تولیدات کارگردانان زن در سینمای جهان است.

کارگردانان شاخص زن در سینمای جهان که جولی تایمور، مری هارون، پنی‌ مارشال، پتی جنکینز، کاترین بیگلو، سوفیا کاپولا، جین کمپیون، دبرا گرانیک، جسی نلسون و گرتا گرویک از جمله آن ها هستند، از دهه ۸۰ میلادی تا به امروز به تولید آثار سینمایی پرداخته و همواره جوامع خود را مردسالار خوانده اند و این جوامع را ایستاده در برابر جهان زنانه و خواسته های زنان توصیف کرده اند.

این کارگردانان زن، با پرداختن درست و مناسب به جهان بینی خاص خود موجب شده اند تا نگاه های بسیاری به سمت تولیدات آن ها معطوف شود. جشنواره های مختلف داخلی و خارجی جوایز بسیاری را به این تولیدات سینمایی اعطا کرده اند و مخاطبان این آثار نیز واکنش های مثبتی از خود نشان داده اند.

دقت نظر بالای فیلمسازان زن در طراحی دنیای زنانه و مطابقت آن با جامعه روز و نیز وسواس بالای آنها در مسیر قصه گویی و توجه به جزئیات، یکی‌ از مآخذ مهم تولیدات سینمایی کشور را به سینمای زنانه ایران اختصاص داده است.

این رویکرد در شرایطی رقم خورده است که بیشتر آثار تولید شده در سینمای اجتماعی به سمت سیاه نمایی، تابوشکنی و حرکت در مسیر پسند جشنواره های خارجی متمایل شده و نتوانسته اند اقبال و نگاه معتمدانه ای که در تولیدات کارگردانان زن وجود داشته را در آثار خود به نمایش بگذارند.

لازم به ذکر است که در جشنواره فجر چهلم منیر قیدی، تنها نماینده بانوان در حوزه کارگردانی است. این بانوی کارگردان پیش‌تر با ویلایی ها و اکنون با دسته دختران، فضای دیگری از اتمسفر زنانه را در زیست بوم‌ این مرز و بوم به تصویر کشیده و آثارش با استقبال خوبی از سوی دست اندر کاران جشنواره و مخاطبان مواجه شده است.

تولیدات کارگردانان زن در این سال ها را می توان نوعی مطالبه گری در حوزه مسائل بانوان دانست. این آثار توانسته اند همسو با نیازهای اجتماعی زنان، گوشه های نادیده انگاشته شده یا کمتر دیده شده را در مقام‌ گوشزد منعکس کنند.