آیین باران خواهی زنان در نمایش پنج ساله «خاتون»

نمایش «خاتون» به کارگردانی اکرم قزوینی خاتونی یکی از نمایش‌هایی است که پنجم و ششم مهر در برج آزادی اجرا می‌شود.اکرم قزوینی خاتونی می‌گوید در یک خانواده سنتی به دنیا آمده است. اما به دلیل سنت‌شکنی که همیشه داشته عاشق رقص‌های محلی و فرهنگ شهرهای مختلف شده است و آن را دنبال کرده است. او ۱۵ سال است که نمایش کار می‌کند و آن را از استادانی مثل فرزانه کابلی، هلیا بنده و شهرزاد خرسندی فرا گرفته است. خاتون که اولین پروژه‌ کارگردانی او محسوب می‌شود، در روزهای پنجم و ششم مهر در جشنواره نمایش‌های سنتی و آیینی اجرا خواهد داشت.

اکرم قزوینی خاتونی اثر خود را اینگونه معرفی می کند: خاتون درباره بانویی از سرزمین ایران به نام خاتون است که از بی‌آبی سرزمین رنج می‌کشد و می‌داند برای رفع آن باید از خدا درخواست کند. او کوله بارش را می‌بندد و شهربه شهر با زنان دیگر آشنا می‌شود و با آیین‌های مخصوص آنها از خدا طلب باران می‌کند. مثلا در مازندران با آیین مازندران و در گیلان با آیین همین تکه و بعد هم با رسوم بختیاری‌ها این کار را می‌کند. او از هرکدام از شهرها با یکی دو بانو آشنا می‌شود و آنها را در یکی از دشت‌های ایران متمرکز می‌کند و آنجا هرکدام با لباس و آیین خودشان شروع به پایکوبی و درخواست از خدا می‌کنند تا باران بیایند.

آیین هایی از ۱۵ شهر مختلف ایران در نمایش «خاتون»

قزوینی درباره اینکه چرا این نمایش تنها ویژه بانوان بوده و متن کار چگونه شکل گرفته است گفت: ما به دلیل حرکت‌ها اجازه اجرا برای عموم را نداشتیم. به همین دلیل فقط برای خانم‌ها اجرا می‌شود. من در تهران متمرکز بودم، اما ۱۵ سال پیش برای زندگی به یکی از روستاهای شمال آمدم و اینجا برای اولین با آیین سنتی مازندران آشنا شدم. دیدم این آیین‌ها چقدر سماع‌گونه هستند و چقدر آسمان را نزدیک‌تر می‌کنند. به همین دلیل کارم شد تحقیق در باره آیین‌های شهرهای مختلف. در «خاتون» آیین‌های ۱۵ شهر ایران را به نمایش گذاشته‌ام. بازیگران هم از ۱۵ شهر مختلف ایران یعنی آمل، ساری، سبزوار، اصفهان، تهران، کرج، مراغه، مرند، تبریز، اردبیل، آستارا، رشت و انزلی هستند. ما آیین‌های این ۱۵ شهر را روی صحنه می‌آوریم.

۱۸۷ اجرا از نمایش «خاتون» در خارج از کشور

او در پاسخ به این سوال که انتخاب بازیگران از شهرهای دور چگونه اتفاق افتاد و پروسه تمرین از چه زمانی آ؛از شد گفت: من برای تحقیق در باره آیین‌ها به شهرها و روستاها می‌رفتم. به همین دلیل با مربیان حرکت در این شهرها آشنا شدم و بهترین آنها را برای این کار انتخاب کردم. حرکات اولیه کار را به شکل آکادمیک به آنها یاد دادم و خواستم این رقص‌های آیینی را با میزانسن نمایشی که می‌دادم اجرا کنند. پنج سال است که مداوم تمرین‌ها را ادامه داده ایم. در این مدت مربیان حرکت‌ها را آنطور که می‌خواستم آموزش دیدند و برای اجرا آماده شدیم. ما در این مدت به جز فرهنگسرای نیاوران در فرهنگسراهای مختلف اجراهای ویژه بانوان داشته ایم و ۱۸۷ بار هم در خارج از کشور روی صحنه رفته‌ایم.

قزوینی در پایان با اشاره به اهمیت جشنواره نمایش های آیینی و سنتی برای آشنایی بیشتر مردم با اقوام مختلف کشور گفت: من پیش از کرونا هم در این جشنواره در قسمت موسیقی سنتی مازندران شرکت کرده بودم و با شیوه‌ای که در آن زمان برگزار شد، کاملا موافق بودم. چون مردم از اتفاقی که داشت می‌افتاد، لذت می‌بردند و آیین‌های مختلفی را می‌دیدند که گاه اصلا آنها را نمی‌شناختند. یک نمایشگاه هم از اقوام مختلف و محصولاتشان وجود داشت که بسیار عالی بود. به نظرم اگر بتوانیم این جشنواره را در شهرهای مرکزی هم اجرا کنیم و آنها هم با آیین‌های مختلف ایران آشنا شوند، بسیار خوشحال‌کننده است. چون مردم سرگرمی‌های جذاب‌تری پیدا می‌کنند. حتی اگر خودم هم در این جشنواره حضور نداشتم، باز این حرف را می‌زدم. امسال هم جشنواره در شهرهای مختلف برگزار می‌شود و به نظرم خوب است. ضمن این که می‌توانیم از کشورهای مختلف مهمان داشته باشیم.

همشهری