نقش بانوان در جنگ تحمیلی

زنان ایرانی در ۸ سال جنگ تحمیلی در برابر دشمن دوشادوش مردان به مقاومت و پایداری پرداختند و نقش آن ها در مبارزات دوران پهلوی، پس از پیروزی انقلاب اسلامی و در دوران دفاع مقدس از اهمیت بسیاری برخوردار است.

خاطرات متعدد زنان امدادگر و مدافع خرمشهر در روزهای اول جنگ که در کتاب‌هایی مانند «دا»، «من زنده ام» و «حوض خون» به چاپ رسیده است، نشان دهنده نقش تعیین کننده بانوان در جنگ تحمیلی است.

بانوانی که علی رغم دفاع از میهن اسلامی نام آن ها کمتر در مستندهای حوزه دفاع مقدس و آثار سینمایی به چشم می‌خورد. علاوه بر این نقش، زنان گم نام بسیاری نیز در تامین آذوقه، آشپزی برای رزمندگان، دوخت و دوز لباس های آن‌ها، شستشوی لباس‌ها و امدادگری نقش داشتند.

محافظت از مهمات

زنان شهرهای جنگی به خصوص در نخستین روزهای جنگ در حفاظت، نگهداری و جابه جایی مهمات جنگی نقش فعالی ایفا کردند. خواهران ذخیره سپاه خرمشهر در مسجد امام صادق (ع) وظیفه حفاظت از مهمات را به صورت پست‌های نگهبانی دو ساعته بر عهده گرفته بودند و در مواردی کار توزیع سلاح در بین نیرو‌های داوطلب و مردمی توسط خواهران انجام می‌شد.

امدادرسانی و مداوای مجروحان

زمانی که جنگ تحمیلی آغاز شد، زنان و مردان با هر چه در توان داشتند، به دفاع از شهر پرداختند و در این بین برخی از بانوان نیز به مداوای مجروحین در بیمارستان‌ها پرداخته و در قالب امدادگر فعالیت می‌کردند. برخی از زنان که برای امدادگری و مداوای مجروحین به مناطق جنگی آمده بودند، علاوه بر کار درمانی، در شرایط بحرانی سلاح به دست می‌گرفتند و در برابر دشمن به دفاع بر می‌خاستند. اسارت بانوانی همچون  فاطمه ناهیدی و حلیمه آزموده که به عنوان امدادرسان و پزشک در روزهای اول جنگ تحمیلی در مناطق جنگی حضور داشتند، گواهی بر این ماجرا است.

در دوران دفاع مقدس ۲ هزار و ۲۷۶ پزشک و ۲۲ هزار و ۸۰۷ امدادگر زن در جبهه‌های جنگ حضور داشتند و به مداوای مجروحان پرداختند.

تهیه مواد غذایی برای رزمندگان

یکی دیگر از فعالیت‌های بانوان که در جنگ تحمیلی نمود پیدا کرد، فعالیت‌های پشتیبانی و تهیه مواد غذایی برای رزمندگان در جبهه‌های نبرد بود. در روزهای آغاز جنگ برخی از زنان در مسجد جامع خرمشهر که مرکز پشتیبانی از رزمندگان محسوب می‌شد، مواد خوراکی و غذا برای رزمندگان تهیه می‌کردند.

همچنین براساس خاطرات خانم فرهانیان و کمایی، تعداد زیادی از بانوان در مسجد پیروز واقع در ایستگاه ۷ منطقه پیروزآباد آبادان و مسجد امام زمان (عج) این شهر برای رزمندگان غذا می‌پختند. برخی از بانوان نیز در منازل شان کار پخت نان و ارسال آن را برای رزمندگان انجام می‌دادند.

در عملیات کربلای چهار و پنج نیز که رزمندگان بسیاری در آن مجروح شده بودند، آن‌ها را به نقاهتگاهی که در استادیوم آزادی تهران درست شده بود منتقل کردند. ساعت ۱۲ شب، به بسیج خواهران محل اطلاع دادند که دویست کیلو هویج را باید آماده و آبگیری کنند. خواهران بسیجی به مسجد آمدند و در مدت ۲ ساعت، تمامی ۲۰۰ کیلو هویج را آب گرفتند و در شیشه آماده کردند. وقتی برادرها برای تحویل آن‌ها به مسجد آمدند، از سرعت عمل آن‌ها شگفت زده شدند و تشکر کردند.

خیاطی و تعمیر لباس های رزمندگان

زنان ایرانی در دوران جنگ تحمیلی علاوه بر فعالیت‌هایی که از آن‌ها یاد شد، در زمینه تعمیر و دوخت لباس های رزمندها نیز فعالیت می‌کردند. دوختن گونی برای سنگرها، تعمیر لباس های مجروحین و دوخت ملحفه برای بیمارستان ها از جمله این فعالیت‌ها است. بانوان ایرانی در دوران ۸ سال جنگ تحمیلی در مساجد جامع شهرها حضوری فعالانه داشتند و زمانی را نیز به بافتن لباس گرم برای مجاهدین اختصاص می‌دادند. یکی از خواهرانی که در ستاد پشتیبانی مکتب الزهرا (ع) فعالیت کرده است، در این باره می‌گوید: «آن روزها شنیدیم که بعضی کارخانه ها لباس هایی را که برای برادران سپاهی و ارتشی می دوزند، دستی ۴۵ تومان از دولت پول می گیرند. ما با مراجعه به واحد امور صنفی تقاضا کردیم که دو هزار دست لباس را می دوزیم و مجانی در اختیار دولت می گذاریم.»

در پایان باید گفت نقش زنان در دفاع مقدس و جنگ تحمیلی بی بدیل است، اما آنطور که شایسته است به آن پرداخته نشده است و معرفی قهرمانان زن در دفاع مقدس و از خود گذشتگی ها و رشادت های آن ها برای نسل جوان به خصوص دختران ضروری است.