نقش‌افرینی زنان نوش آبادی در آیین های عاشورایی

در جغرافیای آیین‌های عاشورایی ایران، نوش‌آباد از توابع شهرستان آران و بیدگل با میراث معنوی ارزشمند خود، همچون جواهری می‌درخشد؛ شهری که با پیوند عمیق بین هنر آیینی و باور دینی، سنت‌هایی بی‌نظیر را نسل به نسل گرامی داشته است.

در بین این آیین‌ها، مراسم «پنجه‌بندی» بازتابی عینی از پیوند هنر با ایمان و جلوه‌ای عظیم از ارادت مردمی به ساحت عاشورا توسط بانوان است؛ آیینی که نه فقط نماد سوگواری، بلکه بخشی از هویت فرهنگی نوش‌آباد محسوب می‌شود.

بانوان نوش‌آبادی، با تبحر در هنرهای سنتی مانند چیدمان پارچه‌های رنگین و زری‌دوزی، نقشی بی‌نظیر در این آیین ایفا می‌کنند؛ آن‌ها با نمایش جلوه‌هایی از زیبایی بصری، ارادت خود به اهل بیت(ع) را با زبان هنر بیان می‌کنند و بار دیگر جایگاه زن مسلمان را در مناسک دینی نشان می‌دهند.

حضور پررنگ بانوان در آیین پنجه‌بندی، علاوه  بر بُعد مذهبی، نشان‌دهنده مسئولیت‌پذیری اجتماعی آن‌ها نیز هست؛ حضوری که فرهنگ نوش‌آباد را به نمونه‌ای شاخص از همکاری بین دیانت، مشارکت اجتماعی و سنت تبدیل کرده است.

محمد مشهدی پور، کارشناس آیین‌های مذهبی در این خصوص اظهار کرد: سنت کهن «پنجه‌بندی» در نوش‌آباد، با فعالیت زنان مؤمن این خطه در روزهای اول محرم برگزار می‌شود.

وی تصریح کرد: این آیین مذهبی، نشان‌دهنده حضور فعال بانوان در تکریم شهدای کربلا و حماسه حسینی در کنار دیگر اقشار جامعه است.

مشهدی در رابطه با ساختار پنجه خاطرنشان کرد: ترکیب کلی پنجه دو میله چوبی را شامل می‌شود که شامل میلۀ عمودی به ارتفاع ۱۵۰ سانتی‌متر و میله افقی به طول ۸۰ سانتی‌متر می‌شود.

کارشناس آیین‌هایی مذهبی افزود: زنان نوش‌آبادی با مهارت خاص خود، پارچه‌های ابریشم رنگین و مخمل را با زری‌دوزی‌های ظریف، بر پنجه‌ها نصب می‌کنند.

وی عنوان کرد: در ادامه سنت پنجه‌بندی، ماکت فلزی شبیه به دست از جنس مس بر بالای میله عمودی نصب می‌شود و آینه‌ای در مرکز پنجه قرار می‌گیرد که این عناصر نمادی از شفاعت، روحانیت و روشنایی در آیین عاشورایی هستند.

مشهدی تصریح کرد: پنجه‌های آماده‌شده در اولین روز محرم به حسینیه‌های نوش‌آباد منتقل شده و در گوشه‌هایی از این اماکن مذهبی، در ارتفاع مشخصی به اهتزاز در می‌آیند و این آذین‌بندی تا اواخر ماه صفر در حسینیه باقی می‌ماند.

این پژوهشگر آیینی گفت: پایان ماه صفر، پنجه‌ها از حسینیه‌ها پایین آورده شده و اجزای آن جدا می‌شود. این نمادها تا محرم سال آینده در صندوق‌خانه صاحبان خود نگهداری می‌شوند تا در دوره‌ای دیگر مجددا برافراشته شوند.

وی با بیان اينکه آیین پنجه‌بندی در فهرست میراث معنوی کشور به ثبت رسیده است، خاطرنشان کرد: سنت پنجه‌بندی نوش‌آباد، به‌عنوان یکی از نمودهای بارز هویت بومی و فرهنگ دینی منطقه ثبت شده است.

خبرگزاری فارس