مکتب شهید سلیمانی؛ نبض حیات تحول حقوق زنان

 جنگ‌های سوریه و عراق در دو دهه نخست قرن ۲۱، مردم این کشورها را با بحران‌های عمیق انسانی سیاسی و اجتماعی و حتی فرهنگی درگیر نمود.

 در جنگ داخلی سوریه با اعتراض‌های مردمی علیه دولت بشار اسد از سال ۲۰۱۱، نزاعی پیچیده میان دولت، گروه‌های مخالف و سازمان‌های تروریستی مانند داعش شکل گرفت.

 عراق نیز از سال ۲۰۱۴ با پدیده تروریسم داعش و ایجاد خلافت اسلامی همراه با اعمال خشونت‌های فراوان و جنایت‌های وحشتناک علیه اقلیت‌ها و زنان روبرو شد.

 درگیری‌های تروریستی و نظامی در سوریه با عراق با بازتاب‌های فاجعه باری همچون آوارگی، ازدست‌دادن خانواده‌ها تا مواجهه با خشونت‌های جنسی و نقض حقوق بشر همراه بوده است.

به دلیل فروپاشی سیستم‌های حمایتی و اجتماعی، مسئولیت تأمین و حفاظت از خانواده‌ها بر دوش بسیاری از زنان بوده و آنها به واسطه این تحولات دشوار در شرایط ناامن‌تر قرار گرفته و دسترسی به منابع اساسی زندگی مانند خدمات بهداشتی و آموزشی که حق حیات آنان را تأمین نماید به چالش کشیده شده است.

 با این‌حال، حاج‌قاسم سلیمانی در مقام فرمانده و نیروهای شجاع و ایثارگر مدافع حرم نقش بارزی در تأمین امنیت همه‌جانبه زنان در مناطق مورد مناقشه سوریه و عراق ایفا کردند. این نیروها در میان آشوب، هیاهو و بی‌ثباتی ناشی از حضور ناخوانده گروه‌های تروریستی مانند داعش، با استراتژی‌های دقیق و حضور مستشاری مؤثر در میدان نبرد، مناطق قابل‌توجهی را از تسلط ظالمانه نیروهای افراطی آزاد کردند.

 آنان با ایجاد گروه‌های امنیتی و امن‌سازی مناطق آزاد شده، امکان بازگشت تدریجی خانواده‌ها را فراهم و بستری مطمئن برای زندگی زنان و کودکان مهیا کردند.

 تلاش‌های ایثارگرانه حاج‌قاسم و رشادت‌های مثال‌زدنی نیروهای جان‌برکف مدافع حرم در احیای امید و کرامت انسانی در این مناطق بحرانی نقشی به سزا داشته و این اقدامات علاوه بر اینکه به کاهش چشمگیر خشونت و هراس در زندگی روزمره زنان منجر شد، با ایجاد فضاهای حمایتی زمینه دسترسی آنان به کمک‌های بشردوستانه و خدمات ضروری را نیز تقویت کرد.

 نقش راهبردی حاج‌قاسم در مبارزه با داعش، تحولی اساسی در جریان نبردهای سوریه و عراق ایجاد نموده و با هماهنگی مؤثر و سازماندهی کارآمد نیروهای محور مقاومت از جمله بسیج نیروهای محلی و ایجاد ائتلاف‌های نظامی منطقه‌ای، موفق به متوقف کردن پیشروی سریع داعش گردیده و حضور مؤثر و قوی سردار مقاومت در میدان نبرد و شناخت عمقی از جغرافیا و دینامیک‌های (پویایی‌های) سیاسی منطقه، منجر به طراحی شفاف و اجرای اثرگذار عملیات دقیق نظامی علیه مواضع کلیدی داعش گردید.

 مدافعان غیور حرم با ایثار و گذشت شهادت‌طلبانه خود، با دفاع جانانه از مناطق مقدس و تقویت فزاینده خطوط دفاعی در برابر حملات وحشیانه گروه‌های تروریستی از پیشروی غاصبان جلوگیری نمود و با ایجاد حس امنیت نسبی با همکاری و حمایت از جوامع محلی، فرصت‌هایی سازنده برای دسترسی به خدمات بشردوستانه و آموزشی برای زنان و کودکان آسیب‌دیده فراهم نموده و به تقویت ساختارهای اجتماعی و روانی زنان در بحران جنگ کمک شایانی نمودند.

 بر اساس اعلامیه جهانی حقوق بشر و معاهدات بین‌المللی، حقوق زنان به منزله بخشی بنیادین از حقوق بشر شناخته شده که بر حفظ، برابری در حق حیات، آزادی و امنیت شخصی و کرامت انسانی تأکید ویژه‌ای دارد.

 علاوه بر این، کنوانسیون رفع هرگونه تبعیض علیه زنان، (CEDAW) به‌ صورت ویژه‌ای به مسائل حقوقی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی زنان پرداخته و دولت‌ها را به اتخاذ تدابیر لازم برای ازبین‌بردن تبعیض جنسیتی و تقویت عدالت مؤثر جنسی ملزم می‌نماید.

 این معاهدات، به‌ویژه در شرایط بحرانی مانند جنگ‌ها و ناپایداری‌های سیاسی که زنان بیشتر در معرض خطر فاجعه‌آمیز نقض حقوق خود قرار می‌گیرند، بر اهمیت تحقق مشهود حقوق زنان در تمامی جنبه‌های فراگیر زندگی و نقش حاکمیتی دولت‌ها و جامعه بین‌المللی و توسعه‌دهنده این هدف تأکید دارند.

 گروه تروریستی داعش، در طول درگیری‌های نظامی در سوریه و عراق به‌کرات حقوق زنان را نقض نموده و خشونت‌های وحشتناکی را علیه آنان اعمال نموده است.

 نمونه‌های بارز این نقض حقوق و قوانین مرتبط با زنان شامل این موارد است:

 -بردگی جنسی: داعش با ربودن زنان، به‌ویژه اقلیت‌های ایزدی و ایجاد بازارهایی برای خریدوفروش آنان به سو استفاده در قالب بردگان جنسی از آنها پرداخته است.

-ازدواج اجباری: اجبار بسیاری از زنان و دختران به ازدواج با اعضای داعش، ضمن نقض حق آزادی شخصی، آنان را در وضعیت‌های بحرانی ناامن و خشونت‌آمیز قرار داده است.

-تجاوز و خشونت جنسی: داعش با تجاوز به زنان و دختران به‌عنوان سلاحی برای ایجاد ترس و تضعیف روحیه جامعه زنان عمل می‌کردند.

-نقض حق آموزش و کار: زنان در مناطق تحت کنترل داعش از تحصیل و کار منع شده و مجبور به رعایت جدی قوانین سختگیرانه‌ای شدند که حقوق مسلم اولیه آنان را سلب می‌نمود.

-کنترل شدید و قوانین تبعیض‌آمیز: داعش قوانین سختگیرانه‌ای از جمله محدودیت‌های شدید حجاب و ممنوعیت خروج از خانه بدون همراهی مردان را بر زنان جنگ زده تحمیل کرد که حق آزادی و مشارکت فعال زنان در اجتماع را محدود می‌کرد.

 حضور قدرتمند و مقتدرانه نیروهای شجاع و غیرتمند مدافع حرم، با ایجاد اثربخش امنیت پایدار، زمینه‌ای فراهم نمود تا زنان و کودکان گرفتار در چنگال ددمنشانه داعش به خدمات اساسی مانند بهداشت و آموزش دسترسی گسترده و آسانی پیدا کنند.

 این تغییرات پیش‌رونده، نقشی کلیدی در بهبود وضعیت روانی و اجتماعی زنان ایفا نموده و آنان بار دیگر توانستند در فعالیت‌های اقتصادی اجتماعی و… مشارکت نمایند.

 مجاهدت‌های غیرتمندانه حاج‌قاسم و نیروهای سلحشور مدافع حرم به بازگرداندن حس آزادی و کرامت زنان کمک کرده و در سطور سرخ تاریخ رشادت‌های سربازان جان‌برکف و مردان میدان به منزله یک جنبه حیاتی در مبارزه با تروریسم و تحقق حقوق بشر در سایه مکتب شهید سلیمانی، در این کشورها به یادگار ماند.

زهرا سعادت