معلم یا استاد؟ زنان فارغ التحصیل دکتری کدام را ترجیح می‌دهند؟

حضور زنان در آموزش عالی و تناسب حجم مسئولیت‌شان در این عرصه با نقشی که در خانواده ایفا می‌کنند، یکی از موضوعات پرتکرار در چند سال گذشته است؛ اتفاقی که در آیین‌نامه ارتقا نیز مطرح شد و تلاش شد تا توازنی در این حوزه ایجاد گردد. از سوی دیگر قانون جوانی جمعیت تلاش کرده است تا شرایط راحت‌تری را برای اشتغال زنان به وجود آورد.

موضوعی که حل آن به سادگی‌ میسر نمی‌شود و در مقابل نیز افزایش سهم داوطلبان دختر در کنکور در چند سال‌ اخیر نشان ‌می‌دهد که در آینده نیاز به ایجاد شغل برای آنها بسیار بیشتر از امروز خواهد بود. این موضوع در نشست علمی‌- تخصصی مرکز پژوهش‌های توسعه و آینده‌نگری موسسه پژوهش و برنامه‌ریزی آموزش عالی با عنوان «واکاوی توازن کار و زندگی برای زنان در نظام آموزش عالی؛ توصیه‌های سیاستی در نظام اداری» مورد بررسی قرار گرفت.

در این نشست فخرالسادات نصیری مشاور امور زنان و خانواده وزیر علوم، فهیمه فرهمندپور رئیس شورای فرهنگی اجتماعی خانواده، سمیه فریدونی عضو هیات‌علمی‌ و دبیر میز تخصصی توازن این موسسه و علی‌باقر طاهری‌نیا معاون وزیر علوم و رئیس موسسه دیدگاه‌های خود را بیان کردند.

فخرالسادات نصیری با بیان اینکه اصلی‌ترین مساله، قوانین و سیاستگذاری دولتی در حوزه آموزش عالی است، اظهار کرد: اگر این حوزه تغییر کند، حضور زنان در این عرصه بهبود پیدا می‌کند. تغییر نگرش‌های اجتماعی به‌ سمت برابری جنسیتی هم مسأله دیگری است که باید بدان توجه شود. یعنی قطعا اگر معیار، خانواده قرار بگیرد شاید در مباحثی که در حوزه‌های مختلف مانند تغییر آیین‌نامه‌ها مطرح می‌شود، بتوان آسان‌تر مسائل زنان را مورد پیگیری قرار داد. اگر قرار باشد حضور زنان در آینده افزایش پیدا کند، تغییرات فرهنگی و اجتماعی و تغییر نگرش بیشترین تاثیر را دارد. مساله دیگر بحث دستمزد اعضای هیات‌علمی است. طبق نظرسنجی که از دانشجویان انجام دادم، در دو سال اخیر زنانی که مدرک دکتری اخذ کرده‌اند، ترجیح می‌دهند شغل معلمی را انتخاب کنند تا اینکه بخواهند عضو هیات‌علمی شوند. در صورت بهبود شرایط اقتصادی، حضور زنان نیز در هیات‌علمی دانشگاه‌ها افزایش می‌یابد.

وی افزود: ایجاد فرصت‌های برابر در رشته‌ها و توسعه تنوع نیز موضوع دیگری است که باید بدان توجه شود. شاید فراز و فرودهایی که در اینجا داریم، دست خود داوطلبان هم نباشد، یعنی گاهی سازمان سنجش ظرفیت‌ها را کم می‌کند و این موضوع موجب می‌شود داوطلبان دختر نتوانند در بعضی از رشته‌ها به صورت جدی‌تری حضور پیدا کنند. بعضی از مسائل هم روندهای جهانی همچون توسعه فناوری‌های نوین است، یعنی وقتی گفته می‌شود که اگر بانوان در عرصه‌های ورزشی حضور پیدا نکنند، آن کشور به طور کلی از حضور در عرصه‌های جهانی محروم می‌شود، ما هم مجبور هستیم این موضوع را بپذیریم. اما باید قوانین و مقررات کشور را به‌گونه‌ای تغییر داد که در عین همخوانی با عرف و فرهنگ ما، مقررات بین‌المللی نیز حفظ شود.

نصیری تصریح کرد: عناصری که می‌تواند به افراد تصمیم‌گیر در شوراهای مختلف کمک‌ کند، این است که باید به عدالت جنسیتی به عنوان یک معیار توجه شود و در کنار آن ارزیابی و پایش مستمر، توسعه توانمندی‌ها و مهارت‌ها، تشویق تحقیقات و مطالعات جنسیتی، شبکه‌سازی و مشاوره، ایجاد محیط حمایتی و امن، ترویج رشته‌های غیرسنتی و کمتر زنانه و حمایت‌های مالی و قانونی را همزمان با آنها دنبال کنیم.

یکی از مواد قانون جوانی جمعیت این است که از دانشجویانی که پروژه‌های مرتبط با این قانون را انجام می‌دهند، حمایت‌ مالی شود با این وجود دانشجویان می‌گویند که هیچ دانشگاهی قبول نمی‌کند که از این حوزه حمایت مالی انجام دهد. همچنین پژوهش‌های جنسیتی، توسعه فضای حمایتی و احترام‌آمیز را نیز باید مورد توجه قرار داد. متاسفانه در مواردی بعضی قوانین کارایی مناسب را ندارند و بهتر است بعضی از دانشگاه‌ها روندشان را نسبت به حضور زنان تغییر دهند.

فرهیختگان