مشاغل خانگی در قرق زنان

در شرایطی که اقتصاد جهانی با چالش‌های متعددی از جمله بیکاری، رکود و کاهش فرصت‌های شغلی مواجه است، مشاغل خانگی به عنوان یکی از ظرفیت‌های پنهان و مؤثر در ایجاد اشتغال پایدار، بیشتر از گذشته مورد توجه قرار گرفته‌اند. این نوع کسب‌وکارها که می‌توانند با حداقل سرمایه اولیه در فضای منزل راه‌اندازی شوند، نقش مهمی در توانمندسازی خانواده‌ها، کاهش فقر و توسعه اقتصاد محلی ایفا می‌کنند.

مشاغل خانگی نه تنها به عنوان منبع درآمدی برای افراد خانه‌دار، به ویژه زنان، عمل می‌کنند، بلکه با فراهم کردن امکان کار در محیطی امن و بدون نیاز به جابه‌جایی، زمینه اشتغال سالم و پایداری را فراهم می‌آورند. طبق آمارهای رسمی، در کشورهای توسعه‌یافته، درصد قابل توجهی از فعالیت‌های اقتصادی خرد از طریق مشاغل خانگی انجام می‌شود که اهمیت استراتژیک این بخش را نشان می‌دهد.

بیش از ۲۰ درصد از بازار کار ایران را مشاغل خانگی تشکیل می‌دهند. در سال‌های اخیر، تمایل به مشاغل خانگی در کشور افزایش یافته و از تولید صنایع دستی و پوشاک تا فعالیت‌های نوآورانه مانند تولید محتوا، خدمات مجازی و فروش آنلاین را شامل می‌شود. این تنوع در مشاغل نشان‌دهنده این است که با سیاست‌گذاری مناسب و رفع موانع، می‌توان این حوزه را به موتور محرکه‌ای برای رشد اقتصادی تبدیل کرد.

با وجود پتانسیل بالای مشاغل خانگی، فعالان این حوزه با چالش‌های متعددی مواجه هستند. عدم دسترسی به بازار فروش، کمبود سرمایه اولیه، عدم وجود بیمه شغلی و نبود آموزش‌های کاربردی از جمله موانعی هستند که مسیر رشد این نوع کسب‌وکارها را دشوار کرده‌اند. همچنین، قوانین پیچیده در صدور مجوز و نبود زیرساخت مناسب برای بازاریابی دیجیتال، توان رقابتی فعالان مشاغل خانگی را کاهش داده است.

وزارت کار در تلاش است تا مشکل عدم دسترسی به بازار فروش را با افزایش ظرفیت فروش مشاغل خانگی حل کند. سید مالک حسینی، معاون اشتغال وزارت کار، با اشاره به اینکه سال جاری سال پرباری برای مشاغل خانگی خواهد بود، بیان کرد: امسال قصد داریم با برگزاری نمایشگاه‌های متنوع مشاغل خانگی و گسترش دسترسی به پلتفرم‌های آنلاین محصولات، ظرفیت فروش را افزایش دهیم.

حسینی همچنین از حضور ۹۰ درصدی زنان در حوزه مشاغل خانگی خبر داد و گفت: اهمیت مشاغل خانگی از این جهت است که ممکن است زنان نتوانند در برخی مناطق حضور داشته باشند یا تمایل به کار در بخش‌های صنعتی نداشته باشند؛ بنابراین انعطاف‌پذیری کار در منزل و مشاغلی که نیاز به حضور دائمی ندارند، امکان مشارکت بخشی از جمعیت با نرخ مشارکت پایین‌تر را فراهم می‌کند. در شرایطی که سرمایه‌گذاری‌های کلان با چالش‌هایی مواجه است، توجه به ایجاد اشتغال از طریق سرمایه‌گذاری‌های خرد و مشاغل خانگی به عنوان یکی از ظرفیت‌های مهم در این راستا اهمیت دارد.

وی در مورد میزان و سقف تسهیلات مشاغل خانگی توضیح داد: دو دسته کلی مجوز برای مشاغل خانگی داریم: یکی مجوزهای مستقل که فرد به صورت مستقل کار می‌کند و می‌تواند تا ۱۵۰ میلیون تومان بر اساس طرح خود تسهیلات دریافت کند. برای برخی رسته‌های خاص نیز توافقاتی با بانک مرکزی صورت گرفته که برای اعتبارات خرد و خانگی تا سقف ۳۰۰ میلیون تومان وام ارائه می‌شود.

معاون اشتغال وزارت کار افزود: ۴ میلیارد تومان نیز وام دیگری برای مشاغل خانگی پشتیبان در نظر گرفته شده است. در این مدل، افرادی که دارای توانمندی خاصی هستند و کسب‌وکار خود را راه‌اندازی و توسعه داده‌اند، می‌توانند تا سقف ۴ میلیارد تومان وام با نرخ سود ۴ درصد دریافت کنند. نرخ سود تسهیلات خانگی ۴ درصد است و بازپرداخت آن ۷ ساله خواهد بود.

وی ادامه داد: افرادی که مایل به استفاده از تسهیلات پشتیبان هستند، باید به وب‌سایت وزارت اقتصاد و بخش مشاغل خانگی مراجعه کنند و به عنوان نیروی پشتیبان احراز شوند. دریافت وام پشتیبان شرایط خاصی دارد و ما هر فردی را به عنوان پشتیبان تأیید نمی‌کنیم. در صورت تأیید، فرد می‌تواند درخواست تسهیلات دهد و تا ۴۰ نفر را در زنجیره خود معرفی کند.

معاون وزیر کار در ادامه گفت: عمده افرادی که تمایل دارند در مشاغل خانگی پشتیبان شوند، افرادی هستند که به استفاده از بیمه تمایلی ندارند و ترجیح می‌دهند در یک زنجیره کسب‌وکار تعریف شوند. تجربه نشان داده که مدل پشتیبان مشاغل خانگی موفق بوده است.

حسینی در پاسخ به سؤالی درباره استان‌هایی که بیشتر از مشاغل خانگی استقبال کرده‌اند، گفت: در حال حاضر استان‌های مرکزی از ظرفیت بیشتری برخوردارند. در استان‌های مرزی مانند سیستان و بلوچستان، ما پشتیبانی داریم که بیش از ۱۵۰ نفر را در زنجیره خود دارد. در استان‌های کرمان، اصفهان و یزد نیز افراد تا ۴۰۰ نفر را وارد شبکه و زنجیره خود کرده‌اند. افرادی که در زنجیره قرار می‌گیرند، می‌توانند پایداری بیشتری ایجاد کنند. وقتی فرد به صورت مستقل کار کند، معمولاً در پیدا کردن بازار برای محصولات یا تأمین مواد اولیه با مشکل مواجه می‌شود، اما زمانی که ۱۵۰ تا ۲۰۰ نفر در کنار هم کار کنند، این چالش‌ها کاهش می‌یابد.

کارشناسان اقتصادی بر این باورند که رونق مشاغل خانگی نیازمند رویکردی جامع و حمایتی از سوی دولت، نهادهای عمومی و بخش خصوصی است. ایجاد بسترهای آموزشی برای ارتقاء مهارت‌های کارآفرینان خانگی، تسهیل در دریافت مجوزها، ایجاد سامانه‌های فروش اینترنتی و در نظر گرفتن بیمه شغلی برای فعالان این حوزه از جمله اقدامات ضروری در این مسیر محسوب می‌شود.

همچنین اختصاص وام‌های کم‌بهره و برگزاری نمایشگاه‌های منطقه‌ای و ملی می‌تواند زمینه عرضه و فروش محصولات تولیدی در منزل را فراهم کند و انگیزه لازم برای گسترش این مشاغل را در میان مردم افزایش دهد.

مشاغل خانگی فرصتی بی‌نظیر برای تقویت اقتصاد خرد، توانمندسازی اقشار آسیب‌پذیر و کاهش نرخ بیکاری در کشور هستند. اما برای بهره‌برداری حداکثری از این ظرفیت، لازم است حمایت‌های دولتی و نهادهای مرتبط، گسترده‌تر و مؤثرتر شود. بدون شک، توسعه این مشاغل می‌تواند گامی مهم در جهت تحقق عدالت اجتماعی و اقتصاد مقاومتی باشد. همچنین، توجه به آموزش، تسهیل‌گری و ایجاد انگیزه‌های مالی و اجتماعی کلید موفقیت در رونق مشاغل خانگی خواهد بود.

خبرگزاری اقتصادی ایران