«مرهم»، تصویری از دغدغه‌های قشر طلبه

این سریال در ابتدا با نام «پردیسان» طراحی شد و تمرکز آن بر سبک زندگی طلاب، به‌ویژه در منطقه پردیسان قم، بود. این منطقه به‌عنوان یکی از مهم‌ترین مراکز زیستی طلبه‌ها، بستر مناسبی برای ارائه روایت‌هایی مرتبط با زندگی آن‌ها فراهم کرده است. ایده اولیه این پروژه سال‌ها پیش توسط تیم‌های مختلف طراحی و مراحل اولیه خود را طی کرد تا اینکه به آقای محسن جسور رسید. ایشان طراحی اولیه را انجام داده و نگارش نسخه ابتدایی فیلمنامه را آغاز کردند.

با توجه به اینکه آقای جسور خود طلبه نبودند، نیاز بود تا نظرات کارشناسی و دقیق‌تری از سوی جامعه طلبگی بر روی این فیلمنامه اعمال شود. هدف اصلی این بود که از اشتباهات احتمالی جلوگیری شده و سریال روایتی نزدیک به واقعیت زندگی طلبه‌ها ارائه دهد.

اداره کل فیلمنامه سازمان صداوسیما نیز در این مسیر نقش قابل‌توجهی ایفا کرد. این اداره که چند سالی است بر کیفیت فیلمنامه‌ها تمرکز کرده، تلاش دارد سینما و تلویزیون را به سوی محتوایی بهتر و قوی‌تر سوق دهد.

سریال «مرهم» به موضوعاتی چون مشکلات مالی طلاب، مسئولیت‌های همسران آنان و چالش‌های اجتماعی‌ای که با آن‌ها مواجه‌اند، می‌پردازد. اگرچه این مجموعه توانسته تا حدی مخاطبان را جذب کند، اما برخی محدودیت‌ها در تولید و روایت تأثیرپذیری آن را کاهش داده است.

آینده آثار مشابه به استقبال مخاطبان و نوآوری در شیوه روایت بستگی دارد. مشارکت هنرمندانی که با حوزه دینی آشنا هستند و شکل‌گیری تیم‌های نویسندگی تخصصی می‌تواند به بهبود کیفیت این‌گونه تولیدات کمک کند و تصویری واقعی‌تر و جذاب‌تر از زندگی این قشر ارائه دهد.

سریال «مرهم» به سرپرستی حجت‌الاسلام حسین سلیمانی که خود دارای سابقه هنری در زمینه فیلم و سینما و آشنایی با حوزه‌های دینی است، به تصویر کشیدن واقعیت‌های زندگی طلاب و روحانیت را هدف قرار داده است. تیم نویسندگان این سریال شامل علی آهنگری که هم طلبه و هم نویسنده است، و آقای رحمان اسلامی، یکی از نویسندگان تئاتر و سینمای قم، است. نکته جالب این است که آقای رحمان اسلامی در میان بازیگران سریال نیز حضور داشته و یکی از نقش‌های روحانی را ایفا کرده است.

در طول پروژه، از مشاوره افرادی مانند حجت‌الاسلام جلالی بهره گرفته شد و همچنین آقای سید هادی میرسالاری در مراحل میانی یا پایانی کار به تیم اضافه شدند و به‌عنوان دستیار نویسنده همکاری کردند. تیم اصلی نویسندگان سریال از طلبه‌ها تشکیل شد که باعث شد روایت سریال تا حد زیادی واقع‌گرایانه و منطبق بر فرهنگ طلبگی باشد. با انجام بازنویسی‌های متعدد، سریال «مرهم» جهانی متمایز خلق کرد که تلاش دارد واقعیت‌های زندگی طلبگی را با حفظ اصالت و نزدیک به حقیقت به تصویر بکشد.

تغییر نام این سریال از «پردیسان» به «مرهم» به دلیل بازخوردهایی بود که از حلقه اولیه شامل نویسندگان، کارگردان، تیم تهیه‌کننده و مدیران فیلم دریافت شد. هدف این بود که عنوانی انتخاب شود که با حوزه طلبگی تناسب معنایی بیشتری داشته باشد. در نهایت، تصمیم بر این شد که نامی لطیف‌تر و از نظر معنایی غنی‌تر انتخاب شود که با فلسفه وجودی روحانیت و شرایط حاکم بر جامعه هم‌خوانی بهتری داشته باشد.

سریال «مرهم» همچنین چالش‌های خاصی را در روند تولید خود تجربه کرده است. انتقال جهان‌بینی و سبک زندگی طلبگی و روحانیت در میان ظرافت‌ها و حساسیت‌های موجود کار آسانی نیست. از یک سو، علاقه و توجه خاصی نسبت به روحانیت وجود دارد و از سوی دیگر، حساسیت‌هایی که ممکن است در برخورد با این قشر ایجاد شود، باعث چالش‌های محتوایی و فنی شده است.

بیشترین سختی کار در حیطه محتوایی بود و تیم نویسندگی مسئولیت بزرگی بر دوش داشت. این سریال برای نخستین بار دوربین را نه تنها به سمت روحانیون بلکه به سمت خانواده‌های آن‌ها برده است. هدف بازنمایی خانواده روحانیون و چالش‌های خانوادگی آن‌ها بود و سعی داشت تصویری واقع‌بینانه و جذاب از زندگی آن‌ها ارائه دهد.

در یکی از قسمت‌های سریال، داستانی مطرح شده که به نوعی بازتاب تجربه واقعی است. در این قسمت، طلبه‌ای با شرایط مالی متوسط برای تبلیغ جهادی به سیستان و بلوچستان می‌رود و همسرش با سه فرزند در خانه می‌ماند. یکی از فرزندان دچار آپاندیس می‌شود و این زن مجبور است به تنهایی شرایط را مدیریت کند. فشار روحی و مسئولیتی که بر دوش همسر طلبه می‌افتد، بسیار سنگین‌تر از جنبه‌های مادی است و زن باید همه وزن خانواده را در غیاب همسرش تحمل کند.

کارگردان این پروژه در ابتدا به یادآوری لحظه‌ای پرداخته که در دوران کودکی، به دلیل بیماری آپاندیس، مادرش به تنهایی و در شرایطی سخت با سه فرزند، مسئولیت مراقبت از او را بر عهده داشته است. این تجربه شخصی به عنوان الهام‌بخش اصلی برای شکل‌گیری داستان سریال مطرح شده و هدف از آن، انتقال واقعیت‌های زندگی طلاب به مخاطبانی است که ممکن است آگاهی چندانی از فضای زندگی روحانیون نداشته باشند.

وی بیان کرد: این پروژه تلاشی بود برای روایت صحیح و منصفانه زندگی قشری که بیشتر مواقع تصورات عمومی ناقص یا محدود از آن دارند. ما امیدواریم مخاطبان بتوانند ارتباط عمیق‌تری با این داستان‌ها برقرار کنند و تصویری جدید از جامعه طلبگی به دست آورند.

به گفته کارگردان، چالش اصلی در این پروژه، پرداختن به محتوای مناسب و انتقال صحیح پیام به جامعه بود. او به شرایط اقتصادی فعلی اشاره کرد و گفت: شرایط کنونی جامعه به‌ویژه از نظر اقتصادی به گونه‌ای است که نمی‌توان انتظار حمایت‌های مالی قابل توجه را داشت، اما با لطف الهی این مشکلات تا حد زیادی مانع پیشرفت ما نشدند.

وی همچنین به چالش تعامل با جامعه هنری اشاره کرد و گفت: در فضای فعلی سینما، پرداختن به موضوعاتی در حوزه روحانیت ممکن است موجب شود برخی هنرمندان از پذیرش نقش یا همکاری سر باز بزنند. با این حال خوشبختانه بسیاری از هنرمندان حرفه‌ای و جسور پا به میدان گذاشتند.

بررسی ارتباط سریال‌های ماه رمضان با مخاطبان و آینده تولیدات مربوط به روحانیت

در حالی که سریال‌های ماه رمضان به عنوان یکی از برنامه‌های پرطرفدار تلویزیونی شناخته می‌شوند، به نظر می‌رسد ارتباط عمیق و مؤثری با مخاطبان برقرار نکرده‌اند. این موضوع می‌تواند به عوامل مختلفی همچون نوع روایت داستان، شخصیت‌پردازی و فاصله میان انتظارات مخاطبان و پیام‌های سریال مرتبط باشد.

به طور آماری، سریال ماه رمضانی اخیر در اکثر مواقع رتبه یک را به دست آورده و گاهی نیز به رتبه دو رسیده است. اما آیا این موفقیت در رتبه‌بندی به معنای برقراری ارتباط عمیق با مخاطب است؟ در این زمینه، برخی از کارشناسان معتقدند که محدودیت‌های تیم نویسندگی و عدم توانایی در برآورده کردن انتظارات حداقلی مخاطبان ممکن است بر کیفیت اثر تأثیر گذاشته باشد. همچنین، نقاط ضعف در بخش‌های مختلف داستان و سکانس‌ها می‌تواند باعث کاهش ارتباط با مخاطبان شود.

موضوع سریال نیز تأثیر بسزایی در این ارتباط دارد. پرداختن به موضوعاتی با بار معنایی بالا ممکن است به سمت شعاری شدن سوق دهد و در این راستا، سازندگان باید دقت بیشتری در انتقال پیام داشته باشند. فرایند تولید نیز می‌تواند محدودیت‌هایی ایجاد کند که مانع تحقق کامل ایده‌ها و برنامه‌ریزی‌ها شود.

یکی از سازندگان این سریال اذعان کرد که این پروژه برای او جنبه‌ای فراتر از یک کار حرفه‌ای داشته و به عنوان ادای دین به مادرش در نظر گرفته شده است. وی تأکید کرد که با حساسیت بالا روی تمامی جزئیات کار کرده و امیدوار است که ارتباط مطلوبی با مخاطب شکل گرفته باشد.

در مورد آینده تولید سریال‌هایی با موضوع روحانیت، این کارشناس بر این نکته تأکید کرد که مخاطب به دنبال داستان‌های جذاب است و محور اصلی هر اثر روایی باید داستان باشد. او افزود که برای جلب توجه بیشتر مخاطبان، سازندگان باید شیوه‌های نوآورانه‌ای را در نظر بگیرند و به طور کلی نیاز به تجدید نظر در تولیدات آینده وجود دارد.

این موضوع به عنوان یک چالش مهم در صنعت تلویزیون مطرح شده و نیازمند توجه و تحقیق بیشتر در زمینه نیازهای مخاطبان و نحوه روایت داستان‌ها است تا بتوان به بهبود کیفیت و ارتباط عمیق‌تر با بینندگان دست‌یافت.

نگاهی نو به زندگی روحانیون در سریال «مرهم»

در دنیای پرتنش و پرچالش امروز، داستان‌هایی که به زندگی و چالش‌های روحانیون می‌پردازند، می‌توانند به‌مراتب جذاب‌تر از آنچه تصور می‌شود، باشند. سریال «مرهم» با نگاهی تازه به جامعه روحانیت، سعی دارد ابعاد انسانی و شخصی این قشر را به تصویر بکشد و به مخاطب این فرصت را بدهد تا زندگی روزمره آن‌ها را از زاویه‌ای جدید مشاهده کند.

این سریال به‌ویژه بر جنبه‌های کمتر دیده‌شده زندگی روحانیون تمرکز دارد. شخصیت‌های اصلی این داستان، نه‌تنها به عنوان نمایندگان یک قشر خاص، بلکه به عنوان شهروندانی واقعی با تمام چالش‌ها و دغدغه‌های روزمره خود به تصویر کشیده می‌شوند. این افراد، همانند هر ایرانی دیگری، با مشکلات مالی، مسائل خانوادگی و تجارب انسانی مواجه هستند، اما در عین حال، نگرش خاص آن‌ها نسبت به دنیا و آخرت، به روایت‌هایشان عمق و جذابیت بیشتری می‌بخشد.

سریال «مرهم» با داستان‌هایی واقعی و ملموس، نشان می‌دهد که زندگی روحانیون نیز می‌تواند به چالش‌های اجتماعی و فردی دچار شود. برای مثال، داستان زنی که همسر یک طلبه است و به خاطر انتشار یک ویدئو در فضای مجازی، آبروی خود را در خطر می‌بیند، می‌تواند برای هر فردی با هر پیشینه‌ای آشنا باشد. این نوع موقعیت‌ها، به دور از کلیشه‌ها، نشان می‌دهند که مشکلات انسانی فراتر از طبقات اجتماعی و مشاغل مختلف هستند.

علاوه بر این، موضوعاتی مانند بیماری فرزند یک روحانی و چالش‌های ناشی از آن، یا زنی که به تنهایی بار مشکلات را به دوش می‌کشد، به خوبی نشان می‌دهد که این داستان‌ها دارای ابعاد انسانی قابل درک برای همه هستند. این سریال، با ارائه چنین روایت‌هایی، تلاش می‌کند تا پل ارتباطی بین تجربیات شخصی افراد و زندگی روحانیون ایجاد کند.

چالش‌ها و فرصت‌های تولید آثار هنری درباره زندگی روحانیون

تولید سریال‌ها و فیلم‌هایی که به زندگی شخصی و فرهنگ روحانیت می‌پردازند، پتانسیل جذابیت بسیار بالایی دارد. علی آهنگری، یکی از نویسندگان سریال «مرهم»، در این باره گفت: کمتر به این موضوع پرداخته شده و همین امر زمینه‌ای برای نوآوری فراهم می‌کند. برای اینکه بتوانیم در آینده به خروجی‌های بهتر و تأثیرگذارتری دست یابیم، شاید نیاز باشد که روحانیون هنرمند بیش‌ازپیش وارد عرصه سینما و تلویزیون شوند.

وی افزود: شرط موفقیت در این مسیر تسلط کامل آن‌ها به قواعد و ظرایف دنیای هنر است. هر چه این آگاهی و مهارت بیشتر باشد، توانمندی اجرایی و کیفیت داستان‌ها نیز ارتقا خواهد یافت.

علی آهنگری همچنین به اهمیت شکل‌گیری تیم‌های نویسندگی از طلبه‌های آشنا به هنر اشاره کرد و گفت: اگر تعداد چنین افرادی افزایش یابد و تجربه‌های آنان با یکدیگر به اشتراک گذاشته شود، می‌توان انتظار داشت که تولیدات هنری منسجم‌تر و تأثیرگذارتری شکل گیرند.

وی در ادامه به چالش‌های تولید آثار هنری اشاره کرد و گفت: در روزهایی که این سریال پخش می‌شد، به یک جمع‌بندی شخصی رسیدم. به نظرم در روزهای ابتدایی پخش سریال، ما با یک هجمه داخلی روبه‌رو شدیم که ناشی از نوعی بی‌صبری بود. انگار تماشاگران منتظر نبودند تا داستان و دنیای سریال شکل بگیرد.

علی آهنگری همچنین به حساسیت‌های موجود در جامعه روحانیت اشاره کرد و گفت: این حساسیت می‌تواند نشانه‌ای از محبوبیت باشد، اما از طرف دیگر همین محبوبیت کار هنرمندان را برای پرداختن به این موضوعات پیچیده‌تر می‌کند. جامعه مذهبی و روحانیت باید با تلطیف نگاه خود و ایجاد فضایی مداراگرانه‌تر از هنرمندان حمایت کنند.

وی در پایان تأکید کرد: اگر جامعه روحانیت دست حمایتگر خویش را از چنین پروژه‌هایی برندارد و مدارای بیشتری نشان دهد، هنرمندان وابسته به این جامعه می‌توانند با اعتمادبه‌نفس بیشتری به تولید آثار با کیفیت بپردازند.

علی آهنگری به این نکته نیز اشاره کرد که در طول سال شاید حدود صد فیلم ساخته شود، اما حتی یک اثر هم به طور خاص برای طلبه‌ها تولید نمی‌شود. او گفت: این موضوع از طرف خود ما مورد پیگیری قرار نمی‌گیرد و نشان داده‌ایم که چندان تمایلی برای ورود جدی به این عرصه نداریم.

در پایان، وی بر اهمیت تعامل سازنده بین سازندگان آثار و مخاطبان تأکید کرد و گفت: اگر بتوانیم فضایی فراهم کنیم که نقدهای سازنده نسبت به سازندگان این سریال انجام شود، این کار سبب می‌شود که بتوانیم خواسته‌های دقیق‌تری برای کارهای آینده بیان کنیم و شرایط برای پیشرفت آثار نمایشی را فراهم‌تر خواهد کرد.

رسا