روایت مرضیه حدیدچی از نگاه امام خمینی(ره) به زن

کتاب «خاطرات مرضیه حدیدچی» به کوشش محسن احمدی گردآوری و توسط او در بیش از ۳۰۰ صفحه به همراه منابع و عکس‌ها نوشته شده است. توصیفاتی که این بانوی مبارز، از نظرات و گفته‌های امام خمینی(ره) داشتند، از این جهت منحصربه‌فرد و حائز اهمیت است که او از معدود زنانی است که خارج از خانوادهه امام(ره)، با ایشان دیدار داشته و خاطرات خود را ثبت کرده است.

مرضیه حدیدچی (طاهره دباغ) زنی است که فعالیت سیاسی، اجتماعی و فرهنگی دارد، علی‌رغم مرسوم نبودن کسب تحصیلات حوزوی برای زنان در آن زمان، هنجارشکنی کرده و علوم اسلامی آموخته است، همچون مردان توان نظامی کسب کرده و شایستگی فرماندهی سپاه غرب را دارد و همهه این نقش‌ها، با وجودی که بر نقش‌های سنتی این زن تقدم دارند، این دست نقش‌ها را انکار نمی‌کنند. بنابراین لازم است نگرش امام خمینی(ره) به زن را به صورت عملی در سیره او جست‌وجو کنیم و شخصیتی که او به‌ عنوان یک زن از امام خمینی(ره) شناخته و توصیف کرده را مورد بررسی قرار دهیم.

• بازنمایی شخصیت و توانایی های نخستین فرمانده زن سپاه

«در خصوص گفت‌وگوهای مطبوعاتی و یا حتی تلویزیونی، حضرت امام بدون اینکه بپرسند خبرنگار آقاست یا خانم، اجازه دیدار می‌دادند و بنابر فتوای ایشان نیازی نبود که زنان دیگر را امر به حجاب کنیم.»

این جملات، توصیفاتی است از زبان مرضیه حدیدچی که در کتاب خاطراتش منتشر شده است. او به‌عنوان محافظ امام خمینی(ره) در نوفلوشاتو این توصیفات را از وقایعی که در فرانسه بر ایشان گذشته است، برای ما به یادگار گذاشته است. امام خمینی(ره) مرضیه حدیدچی را خواهر طاهره نامیده بودند. این دیدگاه در زمانه‌ای مطرح شده است که برخی روحانیون سنتی هرگز زنان را به حضور نمی‌پذیرفتند و یا حداقل زنان با پوشش چادر به دیدار ایشان می‌رفتند، بنابراین نوعی نوآوری محسوب می‌شود.

این زن مبارز انقلابی در تشریح اولین دیدارش با امام خمینی(ره) در نجف، در سال ۱۳۴۲ که نگاه سنتی به زنان را به چالش کشیده، توصیح داده است: پس از سلام و احوالپرسی عرض کردم «دباغ هستم.» امام فرمودند: «همان دباغی که مرحوم سعیدی در نامه‌هایش اسم می‌برد؟» عرض کردم: «بله مدتی شاگردش بودم و با او کار می‌کردم.» بعد گزارشی اجمالی از فعالیت‌ها عملکردها و از وضعیت گروه و افراد مبارز خارج از کشور ارائه دادم. حضرت امام خمینی با طمأینه و آرامش حرف‌هایم را شنیدند و بعد فرمودند: «از زندان برایم بگویید.» این گونه شد که من از نحوه دستگیری، بازجویی و زندان و شکنجه خودم و دخترم و از وضعیت دیگر زندانیان مسلمان و چپی‌ها در زندان قصر گزارشی کوتاه دادم و در پایان گفتم: «حالا من اینجا هستم و ۸ تا بچه‌ام در ایران هستند. نمی‌دانم چه کار کنم. اگر برگردم می‌ترسم گرفتار ساواک و دوباره زندانی شوم و اگر برنگردم ۸ تا بچه‌ام در ایران بدون مادر ماندند؛ نمی‌دانم تکلیفم چیست.» باور کردنی نبود امام فرمودند: «بمانید ان‌شاءالله اوضاع تغییر می‌کند و همه با هم می‌رویم.»

مرضیه حدیدچی پس از کنار رفتن از مسئولیت‌ سپاه همدان به علت مجروحیت، مسئولیت بسیج خواهران را برعهده می‌گیرد. او یکی از دیدارهایش با حضرت امام را این‌گونه تعریف کرده است: «به یاد دارم که روزی در همین مسئولیت با همان وضعیت و ظاهر همیشگی یعنی با پوشش مانتو و شلوار و مقنعه خدمت ایشان رسیدم. حضرت امام در این دیدار خیلی راحت به من گفتند: «شما چرا چادر ندارید؟ بگویم احمد برایتان چادر بخرد!» عرض کردم: «حاج آقا چادر دارم، ولی نمی‌شود با اسلحه و قطار فشنگ و با تجهیزات دیگر از کوه و تپه بالا رفت.» امام فرمودند: «حالا که شما دارید توی شهر کار می‌کنید.» و این تذکر امام برای من ملکه شد تا در تمام اوضاع و احوال در منظر جامعه با پوشش کامل چادر ظاهر شوم.»

خاطره همین دیدار، بحث نقش عرف در پوشش زنان در نگاه امام(ره) و انتخاب پوشش بر اساس موقعیت را تأیید می‌کند. می‌توان به جرات ادعا کرد که امام خمینی(ره) در زمانه خویش نگاهی نو به جنس زن داشته و الگوی کامل و دقیقی از نگرش امام(ره) به زن است.

ایسنا