بحران خوابگاه‌های متأهلین؛

مانع اصلی ازدواج دانشجویان و تأثیر آن بر سیاست‌های جمعیتی کشور

کمبود خوابگاه‌های دانشجویی ویژه دانشجویان متأهل در ایران، یکی از موانع اصلی ازدواج به‌موقع و آغاز زندگی مشترک در دوران تحصیل است که می‌تواند بر کاهش نرخ جمعیت و شکل‌گیری خانواده‌های جوان تأثیر مستقیم داشته باشد.

مسئله خوابگاه‌های دانشجویی، به‌ویژه خوابگاه‌های متأهلین، یکی از محورهای اصلی در کیفیت زندگی، تحصیل و وضعیت روانی دانشجویان به شمار می‌رود. روند نزولی جمعیت ایران و بحران ازدواج در دهه اخیر نشان می‌دهد که نبود امکاناتی مانند خوابگاه‌های متأهلین می‌تواند مانعی جدی در مسیر شکل‌گیری خانواده‌های جوان در دوران تحصیل باشد.

بر اساس اطلاعات مرکز آمار ایران و نظرسنجی‌های صورت گرفته از جوانان، یکی از مهم‌ترین چالش‌ها در خصوص ازدواج به‌موقع و آغاز زندگی مشترک، هزینه‌های مرتبط با مسکن است. در این میان، تقویت خوابگاه‌های دانشجویی متأهلین می‌تواند یکی از مسیرهای کاهش هزینه‌ها و تشویق جوانان به شروع زندگی مشترک باشد.

اگرچه مسئله خوابگاه‌های متأهلین در قوانین مختلف پیش‌بینی شده، اما در قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت، ذیل ماده ۷، این موضوع با هدف ظرفیت‌سازی جدید و تعیین تکالیف مشخص برای دستگاه‌ها مورد تاکید قرار گرفته است.

بررسی وضعیت توسعه خوابگاه‌های متأهلین در دانشگاه‌ها نشان می‌دهد که با وجود رشد تعداد و ظرفیت این خوابگاه‌ها پس از تصویب قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت، شکاف عمیقی بین نیاز واقعی دانشجویان و وضعیت موجود همچنان وجود دارد.

صف طولانی خوابگاه‌های متأهلین

در حال حاضر، به علت فقدان سامانه متمرکز، امکان رصد نسبت افرادی که موفق به دریافت خوابگاه می‌شوند نسبت به کل دانشجویان متقاضی وجود ندارد. این مساله باعث شده امکان سنجش نیاز واقعی دانشجویان و برنامه‌ریزی زیرساختی برای این حوزه محدود شود. با این وجود، کارشناسان و فعالان حوزه آموزشی اعلام کرده‌اند که به دلیل کمبود خوابگاه‌های متأهلی، امکان دریافت خوابگاه برای تمامی دانشجویان متقاضی وجود ندارد و صف انتظار طولانی است.

با وجود تأکید قوانین مختلف از جمله مصوبه نقشه مهندسی فرهنگی کشور در سال ۱۳۹۲ و قانون تسهیل ازدواج جوانان مصوب ۱۳۸۴، وضعیت ساخت خوابگاه‌های متأهلین تا پیش از سال ۱۴۰۰ بسیار محدود بود. سرانه هر متر مربع خوابگاه متأهلین نسبت به تعداد دانشجویان متأهل کمتر از یک متر مربع بود و بیش از ۶۰ درصد دانشگاه‌های کشور فاقد خوابگاه متأهلین بودند. این وضعیت در برخی دانشگاه‌های مهم کشور قابل تأمل است.

ساخت خوابگاه‌های جدید و برنامه‌های دولت

حسین سیمایی صراف، وزیر علوم، تحقیقات و فناوری، اعلام کرده است که وضعیت خوابگاه‌ها از نظر ایمنی و تعداد مناسب نیست و چهار هزار واحد خوابگاهی متأهلین جدید در حال ساخت است که حدود هزار واحد آماده شده است. همچنین پروژه احداث ۳۰ هزار واحد خوابگاهی متأهلین در اولویت وزارت علوم قرار دارد تا در طول سه سال دولت چهاردهم تحویل داده شود.

با وجود این اقدامات، وضعیت فعلی خوابگاه‌های متأهلین همچنان با نیاز واقعی دانشجویان فاصله دارد.

اگر دولت و دانشگاه‌ها با نگاهی راهبردی به موضوع ازدواج و مسکن دانشجویان توجه کنند، می‌توانند بخشی از بحران ازدواج و کاهش نرخ زاد و ولد را کنترل کنند. توسعه خوابگاه‌های متأهلین صرفاً یک اقدام رفاهی نیست، بلکه ابزاری مؤثر برای پایداری خانواده‌ها و تحقق سیاست‌های جمعیتی کشور به شمار می‌رود.

راهکارها:

  • ایجاد سامانه ملی تخصیص خوابگاه متأهلین
  • فعال‌سازی ظرفیت خیرین دانشگاه‌ساز
  • تلفیق طرح‌های مسکن جوانان با پروژه‌های خوابگاهی
  • افزایش نظارت بر ایمنی و کیفیت خوابگاه‌ها

اگر این سیاست‌ها با جدیت دنبال شود، خوابگاه متأهلین می‌تواند از یک مطالبه مغفول به یک ابزار مؤثر در مدیریت جمعیت و حمایت از جوانان تبدیل شود.

خبرگزاری snn