فرمولی برای ترک فرزندان از فضای مجازی

در دو سال گذشته که بیماری کرونا ارتباطات اجتماعی ما را تحت تاثیر قرار داده، درس خواندن بچه‌ها به شکل آنلاین تغییر کرده است؛ حالا آن ها از تبلت، لپتاپ و تلفن همراه برای درس خواندن استفاده می‌کنند. رابطه عجیبی بین بچه ها و تلفن های همراه شکل گرفته است. این به اصطلاح «ماس ماسک» حالا حکم یک اسباب بازی جذاب را برای بچه هایمان دارد و پس گرفتنش از بچه ها معمولا آسان نیست!

«من خونه عمه نمیام. دارم درس می‌خونم. خودتون برین.» این را می‌گوید و مشغول کار با تلفن همراهش می‌شود. مادرش که از دست او کلافه شده سعی می‌کند میانه شان را حفظ کند تا «مبادا به تریش قبای خانم بر بخورد». بعد از چند لحظه می‌گوید: سارا جان! صبح تا شب داری با گوشی کار می‌کنی. واقعا نمیتونی دو ساعت از وقتت رو همراه ما بیای؟ این چندمین باره که بدون تو می‌ریم. سارا همانطور که حواسش به گوشی است نق می‌زند: نه مامان. دست از سرم بردارین تو رو خدا»! 

این یک برش کوتاه از گفتگویی است که معمولا در خانه های دانش آموزان اتفاق می‌افتد و والدین نمی‌دانند که در برابر این رفتارها چه واکنشی از خود نشان بدهند که هم اوقات تلخی پیش نیاید و هم بحث و دعوا نشود. بنابراین کوتاه می‌آیند. ممکن است شما هم این گفتگوها را تجربه کرده باشید. تا پیش از بیماری کرونا فرزندانمان بین ۴تا ۸ ساعت از روز را در مدارس سپری می‌کردند و ساعات کمتری در منزل حضور داشتند. اما حالا شکل درس خواندن بچه‌ها تغییر کرده و به صورت آنلاین با استفاده از تبلت، لپتاپ و تلفن همراه سر کلاس ها حاضر می‌شوند. آموزش مجازی جای آموزش حضوری را گرفته است و والدین علی رغم میل شان تلفن همراه را در اختیار بچه ها قرار می‌دهند. 

بازگشایی مدارس و دلخوشی و دلهره والدین

فرزندان‌مان علاوه بر کلاس‌های آنلاین، ارتباط‌های دیگری نیز در فضای مجازی دارند که در قالب گروه های چند نفره از بچه‌های کلاس‌شان تشکیل شده است. این موضوع نیز باعث می‌شود که فرزندمان زمان بیشتری را در فضای مجازی بگذراند. در این میان ممکن است بعضی از دانش آموزان محتوای نامناسبی را با بچه‌های دیگر به اشتراک بگذارند یا اصلا ممکن است این در دسترس بودن فضای مجازی آن ها را به سمت سایت یا صفحه‌ای هدایت کند که دارای مطالب نامعقول یا مستهجن باشد. اگر چنین اتفاقی رخ دهد، آسیب جبران ناپذیری روی فرزندمان خواهد گذاشت.

حالا که به اوایل مهر ماه نزدیک می‌شویم و قرار است مدارس مانند سابق حضوری برگزار شود، تا حدودی خیال‌مان راحت می‌شود که فرزندمان کمتر از فضای مجازی استفاده خواهد کرد، با این حال نگرانی هایی نیز وجود دارد؛ نگرانی اینکه چطور این عادت استفاده از فضای مجازی را در فرزندان کم رنگ کنیم و چطور بدون ایجاد ناراحتی و دلخوری بین ما و فرزندمان این اسباب بازی جذاب را از دسترس او دور کنیم؟ 

فرمولی برای ترک فضای مجازی وجود دارد؟

با «سیما فردوسی» روانشناس بالینی در رابطه با اینکه آیا فرمولی وجود دارد که عادت بد استفاده از فضای مجازی را در وجود فرزندمان کم رنگ کنیم یا خیر، به گفت‌وگو می‌نشینیم. این روانشناس می‌گوید: «در دو سال اخیر که مدارس تعطیل شد، پدر و مادرها مجبور بودند که این وسایل را در اختیار بچه‌ها قرار دهند. در حال حاضر نیز در کنار آموزش حضوری آموزش مجازی وجود دارد، اما به هر حال استفاده از فضای مجازی محدود می‌شود. بنابراین ما باید این مساله را مدیریت کنیم.»

با فرزندتان در مورد آسیب‌های فضای مجازی صحبت کنید

در وهله اول والدین می‌بایست با فرزند‌شان صحبت کنند و از آسیب‌هایی که ممکن است در فضای مجازی وجود داشته باشد بگویند. به عنوان مثال می‌توانند بگویند: «هر آدمی ممکن است وارد اینستاگرام یا واتس آپ شود، لابه لای صحبت هایش راست و دروغ بگوید و به هر شکلی سعی کند تا دیگران را فریب دهد. یا اینکه در سایت‌های دارای ویدئو‌های مستهجن، صحبت‌ها و کارهای خلافی وجود دارد که ممکن است بر روی تو تاثیر بدی بگذارد».

فرزندمان را از خطری که او را تهدید می‌کند با خبر کنیم

به فرزندتان بگویید: «تو می‌توانی در ساعت‌های خاصی برای بازی کردن یا استفاده از سایت‌های آموزشی از موبایل استفاده کنی. بهتر است این زمان زمانی باشد که من یا پدرت در در منزل حضور داشته باشیم و نظارت کنیم تا فرزندمان را از خطری که او را تهدید می‌کند با خبر سازیم تا او تصور نکند که ما می‌خواهیم مچش را بگیریم یا الکی محدودش کنیم».

برای استفاده از فضای مجازی ساعت تعیین کنید

این روانشناس بالینی می‌گوید:‌«در تحقیقات مشخص شده که مدت زمان استاندارد برای استفاده بچه ها از فضای مجازی در طول روز ۴۵ دقیقه است. با این وجود بچه‌های ما با ۴۵ دقیقه قانع نمی‌شوند. ما می‌گوییم دانش آموزان ۴۵ دقیقه در صبح و ۴۵ دقیقه در عصر مجاز به استفاده از فضای مجازی هستند، آن هم از شبکه‌ها، سایت‌ها و بازی‌هایی که ما برایشان انتخاب می‌کنیم. بچه‌هایی که سن و سال کمتری دارند، به آموزش بیشتری هم نیاز دارند. اگر فرزندمان سن بیشتری دارد، کتاب‌هایی که در بازار است مانند کتاب «نوجوان در اینترنت» یا «خطراتی که نوجوانان را تهدید می‌کند» را در اختیار او قرار دهیم». 

چرا کودکان جذب فضای مجازی می‌شوند؟ 

 کودکان حتی بیشتر از جوانان و نوجوانان به فضای مجازی و تلفن‌های همراه علاقه مند می‌شوند. به نوعی تلفن همراه حکم یک اسباب بازی جذاب را برای آن‌ها دارد که گرفتن آن از کودک موجب پریشانی‌ او می‌شود. 

فردوسی در رابطه با این موضوع می‌گوید: «بر اساس تحقیقات انجام شده بچه‌ها از میزان هیجان خواهی بالایی برخوردارند، تنوع طلب هستند و عملکرد مغزشان متفاوت است. گذشته از این مسائل سرگرمی هایی که در گذشته برای والدین لذت بخش بود مانند رفتن به خانه دوستان و اقوام و بازی‌ها، در حال حاضر برای نسل جدید که «بومیان دیجیتال» محسوب می‌شوند چندان لذت بخش نیست. در حالی که ممکن است برای پدر و مادر آن ها خیلی جذاب باشد که ساعات زیادی را با اقوام بگذرانند. با این وجود برای نسل امروز این موضوع لذت زیادی ندارد. حالا ما چه کنیم؟ بگوییم «چون دیدار اقوام برای تو جالب نیست، ما هم به خانواده خود سر نمی‌زنیم؟» خیر. ما می‌خواهیم از سنت‌ها و فرهنگ خود مراقبت کنیم، بنابراین باید با فرزندمان حرف بزنیم و او را آگاه کنیم.

والدین برای حل کردن این مساله می‌توانند به فرزندان خود بگویند: «عزیزم، به جای اینکه از صبح تا شب در اتاقت بمانی و در اینستاگرام جست و جو کنی، می‌توانی این دو ساعت را همراه ما باشی تا به دیدن بزرگترها برویم».

 باید به فرزندان‌مان بگوییم: «شما را درک می‌کنیم. می‌‌فهمیم که ممکن است این کار برایت کسل کننده باشد. اما ما هم درخواست‌هایی از تو داریم. تو فرزند ما هستی و ما به تو دلبسته هستیم. به این دلیل که دوستت داریم وقتی جایی می‌رویم که تو حضور نداری، احساس می‌کنیم که چیزی کم است. با این حال نمی‌خواهیم تو را تحت فشار قرار دهیم».

بنابراین ما نیز تقاضاهایی از فرزندمان داریم و این تقاضا برای خودمان نیست، بلکه به خاطر خود فرزند است. برای اینکه او در آینده تبدیل به یک شهروند متمدن و مطیع قانون و مقرارت شود و در جامعه احترام لازم را کسب کند».

خطراتی برای آینده فرزندان که خودشان نمی‌دانند

از خانم دکتر فردوسی می‌پرسیم ممکن است بچه‌ها بگویند:«خب از جمع فامیل حذف شویم. مهم نیست! آن وقت چه بگوییم؟ می‌گوید: «باید به فرزندمان بگوییم که باید به ما هم فکر کنی ما هم خانواده تو هستیم. ناراحتی ما باید برای تو مهم باشد، همانطور که ناراحتی تو برای ما مهم است. به فرزندتان بگویید ما نمی‌توانیم فقط عابر بانک تو باشیم. ما هم خواسته‌های از تو داریم. وقتی از خانواده ترد شوی. به تو احترام نمی‌گذارند و تو را به حساب نمی‌آورند. در آن صورت وقتی می‌خواهی در جایی مشغول به کار شوی یا ازدواج کنی در مورد تو تحقیق می‌کنند. و در آن صورت به مشکل بر میخوری. مشکل اینجاست که بچه‌ها این موضوع را نمی‌دانند. 

اگر بچه باز بگوید من اهمیت نمی‌دهم. این نشان دهنده یک خودخواهی محض است. باید به دیگران اهمیت دهیم. انسان یک موجود اجتماعی است. تا بتوانند نیازهای یکدیگر را برطرف کنند. نیاز به پیشرفت و ترقی. وقتی آدمی خودش برای خودش مهم باشد یعنی خودخواهی محض. باید دیگر خواهی هم در بین فرزندان وجود داشته باشد. خودخواهی عادت می‌شود. وقتی بچه‌ای روحیه تعاون، همکاری و سازگاری ندارد در محل کار، دانشگاه و جامعه ترد می‌شود. در محل کار فقط مدرک تحصیلی مهم نیست. بلکه روابط عمومی و اجتماعی و نحوه سازگاری و بالغانه فکر کردن مطرح است. 

با استفاده ۲۴ساعته از فضای مجازی چیزی عایدمان نمی‌شود. درحالی که داشتن اقوام، خانواده، دوستان و کسانی که بتوانند از بچه حمایت عاطفی کنند در برابر استرس‌ها، فشارها و نا ملایمت‌های زندگی به او قوت و مقاومت می‌دهد». 

والدین و مدارس متفق القول در مقابل فرزندان بایستند

دکتر فردوسی می‌گوید: «اگر والدین می‌خواهند چیزی بر روی فرزندشان تاثیر گزار باشد باید متفق القول باشند. عوامل خانواده، اجتماع و مدارس باید با هماهنگی جلوی استفاده بی‌رویه از فضای مجازی قرار بگیرند. 

مدارس از متخصصان استفاده کنند. مثلا از متخصص مغز و اعصاب در مدارس دعوت شود. از آنها بخواهند از روی پاورپوینت در مورد امواج بیش از حدی که از وسایل دیجیتالی  متصاعد می‌شود و بر روی عملکرد مغز تاثیر می‌گذارد، صحبت کنند». 

معتادانی که باید ترکشان دهید

به فرزندتان بگویید که هنگام خواب تلفن همراه را بالای سرش قرار ندهد. تا صبح ده دفعه بیدار نشوند و تلفن همراه شان را چک نکنند. برخی از افراد معتاد تلفن شده‌اند. هر عملی که تکرار شود و مضر هم باشد ولی برای فرد لذتی داشته باشد، اسمش اعتیاد است. اعتیاد فقط به مواد مخدر نیست. البته تلفن همراه، اینترنت و فضای مجازی علاوه بر مضرات، مزایای زیادی دارد. 

بسیاری از کارها که را می‌توان آنلاین انجام داد. خرید‌های آنلاین، پرداخت قبض ها، انجام دورکاری و برگزاری وبینار و سمینار ها. بنابراین کسی منکر مزایای فضای مجازی نیست. اما استفاده افراطی از آن و وارد شدن به سایت‌های غیر مجاز آسیب‌های جبران ناپذیری به وجود می‌آورد». 

فارس