از علائم تا عوامل موثر ابتلاء زنان به یک بیماری نسبتا شایع

آندومتریوز(Endometriosis) یک اختلال رحمی اغلب دردناک است بیشتر در زنان بین سنین سی تا چهل سال شایع است و از هر ۱۰ زن ایرانی یک نفر به آن مبتلا است.

بنابر اظهارات رییس دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی از هر ۱۰ زن ایرانی یک نفر به اندومتریوز مبتلا است که عدم تشخیص قطعی و شناسایی دیرهنگام این بیماری را از مهمترین چالش‌های درمانی است.

آندومتریوز(Endometriosis) یک اختلال رحمی اغلب دردناک است بیشتر در زنان بین سنین سی تا چهل سال شایع است. در این بیماری بافتی مشابه بافت داخلی رحم (آندومتر)، شروع به رشد در خارج از رحم می‌کند. به‌همین‌دلیل، ممکن است تخمدان‌ها ، لوله‌های فالوپ و بافت پوشاننده لگن را درگیر کند.

اندام های مستعد ابتلا به  آندومتریوز
  • واژن
  • روده‌ها
  • تخمدان‌ها
  • راست روده
  • مثانه و حالب
  • لوله‌های فالوپ
  • خارج و پشت رحم
  • پوشش داخلی شکم و لگن
  • دیافراگم

علیرضا زالی، در پنجمین کنگره کشوری و دومین کنگره بین‌المللی جراحی‌های کم تهاجمی زنان و اندومتریوز، پژوهشگاه و مرکز درمان ناباروری ابن سینا را یک مرکز متعالی پزشکی در زمینه درمان ناباروری خواند و گفت: به دلیل سابقه فعالیت و انباشت تجربیات اساتید گرانقدر داخلی و خارجی، این مرکز محوریت فعالیت‌های درمانی و پژوهشی در زمینه بیماری‌های زنان و ناباروری است و یکی از وظایف مهم پژوهشگاه ابن سینا در کنار اقدامات علمی، بازشناسی عوامل ابتلاء به بیماری اندومتریوز و بررسی عوارض چندوجهی روانی و فیزیکی این بیماری مزمن و فرسایشی است.

مهمترین چالش‌ درمان: عدم تشخیص قطعی و شناسایی دیرهنگام بیماری

بر اساس آمارهای موجود، تخمین زده می‌شود بین ۸ تا ۱۵ سال بین بروز علائم و تشخیص بیماری فاصله است و بسیاری از مبتلایان در زمان مراجعه، از سطح پیشرفته‌ای از اندومتریوز رنج می‌برند.

دکتر زالی با اشاره به وجود چالش‌های فرهنگی در بازگویی و بیان علائم این بیماری و در نتیجه تشخیص دیررس بیماری تصریح کرد: اگر در نظر بگیریم از هر ۱۰ دختر، یک دختر ایرانی به اندومتریوز مبتلا است، به این معنی است که ۲ تا ۳ میلیون ایرانی با این مشکل دست و پنجه نرم می‌کنند؛ بیماری که علائم آن به شدت در کیفیت زندگی فرد تأثیرگذار است.

از علائم تا عوامل موثر ابتلاء به اندومتریوز

قاعدگی‌های دردناک، طولانی، همراه با تأخیر و لکه بینی و تداخلات ادراری را از جمله علائم ابتلاء به اندومتریوز است

این بیماری یک بیماری صرف لگنی نیست و ارگان‌های دیگر را نیز درگیر می‌کند. بر اساس سخنان رئیس دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، آلاینده‌های هوا نیز از جمله عوامل پرخطر ابتلاء و تشدید این بیماری است و میزان آلاینده‌های موجود در هوا با ابتلاء به اندومتریوز در کشورهای صنعتی رابطه مستقیم دارد. دی اکسین‌ها ترکیبات سمی موجود در آلاینده‌ها که حتی ممکن است از طریق مصرف چربی اشباع در مواد غذایی گوشتی نیز وارد چرخه غذایی افراد شود، در بروز بیماری تأثیر به سزایی دارد.

همچنین بر اساس مطالعات اخیر تغییر در جذب ویتامین D ممکن است در افزایش شانس ابتلاء به اندومتریوز مؤثر باشدو اگر این ادعا اثبات شود، با مداخلات تغذیه‌ای می‌توان برای اقدامات پیشگیرانه برنامه‌ریزی کرد.

عوامل موثر در ابتلا به اندومتریوز
  • شروع قاعدگی در سنین پایین‌
  • ابتلا به عفونت لگن و مشکلات غیرطبیعی رحم
  • نداشتن سابقه فرزند آوری
  • قاعدگی‌های شدید
  • سیکل های قاعدگی کوتاه یا طولاتی مدت
  • آلرژی به مواد غذایی یا آلرژی های پوستی همچون اگزما و کهیر
  • مصرف الکل، کافئین و عدم انجام فعالیت های ورزشی
  • ژنتیک و سابقه خانوادگی
  • تماس با سموم
وضعیت درمان اندومتریوز در کشور

اندومتریوز در کلام دکتر زالی به عنوان یک بیماری چند وجهی با زیرپایه ژنتیک و تاثیرپذیر از عوامل محیطی معرفی می شود که برای پیگیری و درمان این بیماری نیاز به کلینیک‌ها و تخصص‌های چندوجهی دارد. در حال حاضر حدود ۱۰۰ مرکز ناباروری در کشور مشغول فعالیت است که تعداد قابل توجه مراجعات به این مراکز را مبتلایان اندومتریوز تشکیل می‌دهند.

۵۰ تا ۷۰ درصد بیماران درگیر اندومتریوز در سطوحی به نازایی مبتلا می‌شوند. بر همین اساس با درمان مطلوب اندومتریوز می‌توان به درمان ناباروری نیز دست پیدا کرد.

او با اشاره به فعالیت‌های ستودنی پژوهشگاه ابن سینا در حوزه ایمونولوژی، گفت: تغییرات ایمونولوژیک در مسائل مربوط به اندومتریوز اهمیت بسیاری دارد و پیش بینی می‌شود بسیاری از مداخلات ایمونولوژیک و مهار حوادث ایمونوپاتولوژیک منجر به درمان قاطع اندومتریوز شود.

دکتر زالی ضمن ابراز خرسندی از پیشرفت‌های حوزه درمان کم تهاجمی زنان به ویژه لاپاراسکوپی در کشور گفت: با مهارت آموزی در سال‌های اخیر طیف وسیعی از روش‌های می نیمال اینورتر و مداخلات کم تهاجمی در جریان است. درد کمتر، صرفه اقتصادی، عوارض کمتر، بازگشت سریع‌تر به زندگی روزمره و شغلی و ظاهر بهتر و زیباتر از جمله فواید این روش‌های مداخلاتی است.

توسعه آموزش‌ها از سنین مدرسه، بازآموزش جامعه پزشکی به منظور افزایش قدرت تشخیص و بهره‌گیری از ظرفیت‌های چندوجهی برای درمان یکی از موارد مورد تاکید دکتر زالی برای این بیماری بود.

دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی