عشق زنان روستایی به امام رضا؛ از نوغان تا روح‌آباد

زنان روستای روح‌آباد با احیای سنتی ۱۲۰۰ساله، ارادت خود به امام رضا(ع) را به‌صورت خودجوش و معنوی بازنمایی کردند و حضور فعال آن‌ها در این مراسم فرهنگی، جلوه‌ای از پیوند عمیق هویت و ایمان در زندگی روزمره این جامعه به تصویر کشیده است.

فیلم مستند «اشک عقیق» به کارگردانی حامد اعظمی که به بازتاب سنت کهن و ۱۲۰۰ساله ارادت زنان نوغان به امام رضا(ع) می‌پردازد، پس از پایان تصویربرداری، هم‌اکنون در مرحله تدوین قرار دارد. این اثر معنوی، به روایت حضور و نقش‌آفرینی زنان روستای روح‌آباد از توابع شهرستان رشتخوار اختصاص دارد؛ زنانی که برای نخستین بار در روز شهادت ثامن‌الحجج(ع) با ارادتی خالصانه، سنت دیرینه نوغان را زنده کردند.

این مراسم باشکوه در روستای روح‌آباد و به همت هیئت مذهبی ابوالفضلی با مدیریت حسین ناگهانی و مدیریت اجرایی مسلم ناگهانی برگزار شد. زنان این روستا از چهارراه اصلی تا مسجد، به‌صورت نمادین تشییع پیکر را برگزار کردند و در فضای معنوی مسجد به سوگواری پرداختند؛ لحظاتی که دوربین گروه فیلم‌سازی «حامی ویستا فیلم خراسان» آن‌ها را به تصویر کشید.

اعظمی با اشاره به انتخاب موضوع «زنان نوغان» برای تولید اثر جدید خود، این پروژه را حاصل سال‌ها علاقه‌مندی به میراث فرهنگی و مقاومت‌های اجتماعی زنان دانست و گفت: عامل اصلی انتخاب این موضوع، پتانسیل بی‌نظیر آن برای نمایش یک مقاومت فرهنگی کم‌نظیر بود.

وی افزود: در دنیای امروز که سنت‌ها به‌سرعت در حال فراموشی هستند، حضور زنانی روستایی در خراسان رضوی که دغدغه زنده نگه‌داشتن سنتی ۱۲۰۰ساله را دارند، خبری بزرگ و الهام‌بخش است. این روایت تنها تاریخی نیست، بلکه جنبشی فرهنگی و خودجوش توسط زنانی است که بی‌هیچ چشم‌داشتی میراث‌دار هویت اجداد خود شده‌اند.

اعظمی ادامه داد: نخستین جرقه این ایده از مواجهه‌ای اتفاقی با نام «زنان نوغان» در منابع محلی شکل گرفت. در یکی از سفرها با دوستی گفت‌وگو می‌کردم که مدیر هیئت مذهبی ابوالفضلی روح‌آباد بود و ماجرای زنان نوغان را برایم تعریف کرد. وقتی شنیدم زنان روح‌آباد خود پیش‌قدم شده‌اند و این سنت را به‌صورت خودجوش احیا می‌کنند، فهمیدم با فرصتی استثنایی برای ساخت مستندی مواجه هستم که محوریت آن زنان و هویت فرهنگی آن‌ها باشد.

این مستندساز درباره شناخت اولیه خود از زندگی زنان روستایی خراسان رضوی توضیح داد: پیش از شروع پروژه، شناخت من محدود به منابع عمومی و مطالعات تاریخی بود و ارتباط مستقیم چندانی با این زنان نداشتم. اما برای ارائه روایت صادقانه و عمیق، تصمیم گرفتم در دل زندگی آنان حضور پیدا کنم و مدت‌ها با آن‌ها زیستم؛ نه به‌عنوان فیلمساز، بلکه به‌عنوان شنونده‌ای مشتاق. این همراهی باعث شکل‌گیری اعتماد و پیوندی عمیق شد.

او درباره تحقیقات پیش از تولید اثر افزود: مطالعه منابع تاریخی، سفرنامه‌ها، مقالات پژوهشی و اشعار محلی بخشی از کار بود و همچنین با مردم‌شناسان و اهالی محلی مشورت کردم تا روایت مستند دقیق و جامع باشد. یکی از چالش‌های بزرگ، کمبود منابع مکتوب و جامع به‌ویژه از منظر زنان بود. بسیاری از روایت‌ها سینه‌به‌سینه منتقل شده و در اختیار ریش‌سفیدان یا زنان سالخورده بود، بنابراین زمان زیادی برای گفت‌وگوهای طولانی صرف شد تا صبر و اعتماد متقابل شکل گیرد.

اعظمی درباره ورود به زندگی واقعی این زنان بیان کرد: کلید کار، حضور بی‌ادعا و ایجاد رابطه‌ای صادقانه بود. در کارهای روزمره کمک می‌کردم، با آن‌ها چای می‌نوشیدم و پای خاطراتشان می‌نشستم. این همراهی مداوم باعث شد دیوار بی‌اعتمادی فرو بریزد و داستان‌های ناگفته آنان بدون ترس و فیلتر بیان شود. در این شرایط، دوربین دیگر تنها ابزار ثبت تصویر نبود، بلکه همراهی نامرئی و صمیمی آنان محسوب می‌شد.

وی مهم‌ترین چالش تولید مستند زنان نوغان را ایجاد تعادل بین روایت تاریخی اصیل و نمایش توانمندی زنان امروز دانست. هدف پروژه صرفاً تاریخ‌نگاری نبود، بلکه نشان دادن زنده و پویا بودن سنت کهن در دست زنان معاصر بود. قانع کردن برخی افراد برای حضور جلوی دوربین نیز چالش دیگری بود که با گذشت زمان و ایجاد اعتماد حل شد.

اعظمی در پایان تأکید کرد: این پروژه برای من تنها یک فیلم نبود، بلکه تجربه‌ای انسانی و فرهنگی عمیق بود و باور دارم روایت زندگی این زنان می‌تواند برای مردم خراسان و جامعه ایرانی الهام‌بخش باشد؛ چراکه یادآور قدرت زنان در حفظ هویت فرهنگی و انتقال میراث معنوی نسل‌هاست.

شهرآنیوز