طرح کودک مهمان؛ معجزه زندگی کودکانه بدسرپرست

کودک بی‌قرار و تب‌دار است. دو کودک دیگر در تخت کناری شیرخوارگاه نیز همین علائم را دارند. مادر یار باید به کودکان هر سه تخت توجه کند. او یکی از کودکان را در آغوش گرفته و در حال آرام‌کردنش است که ناگهان صدای بلند گریه کودک تخت کناری او را از خواب می‌پراند و دوباره بغض و گریه هر سه کودک به طور هم‌زمان شروع می‌شود

این روایت کوتاهی از وضعیت کودکان بدسرپرست در شیرخوارگاه‌هاست و حالا اجرای طرح «کودک مهمان» به معجزه‌ای در زندگی این کودکان تبدیل شده است.

در سال ۱۹۴۴، در جریان یک آزمایش، تعدادی از نوزادان شیرخوارگاه از دیگر نوزادان جدا شدند و تصمیم بر این شد که پرستاران آنها را نوازش نکنند و در آغوش نگیرند. هدف این آزمایش بررسی تأثیر دلبستگی و آغوش بر سلامت کودکان بود.

 نوزادان در یک مرکز آزمایشگاهی نگهداری می‌شدند و پرستاران تنها در زمان تعویض پوشک، تغذیه یا حمام‌کردن با آنها تعامل داشتند.

به پرستاران گفته شده بود که هرگز با کودکان صحبت نکنند و همچنین تأکید شده بود که به کودکان نگاه نکنند و تنها به‌اندازه لازم برای مراقبت از آنها دست بزنند.

پس از حدود چهار ماه، بیش از نیمی از نوزادان به دلیل ابتلا به بیماری‌های مختلف جان خود را از دست دادند.

عملیات جبرانی برای نجات کودکان باقی‌مانده آغاز شد و عشق و مراقبت مداوم برای آنها تجویز گردید. اما کودکان دیگر تلاشی برای جلب‌توجه پرستاران نکردند.

آنها حتی گریه نمی‌کردند، حرکات خود را متوقف کرده و حالت چهره‌شان تغییر نمی‌کرد و هیچ احساسی از خود نشان نمی‌دادند.

این روایت و دلایل پزشکی و روانی که نیاز کودکان به تماس جسمی، دلبستگی و آغوش را ثابت می‌کرد، بهانه‌ای شد تا مخالفان طرح واگذاری موقت کودکان بدسرپرست به خانواده‌ها قانع شوند.

 به‌این‌ترتیب، مؤسسه مردمی بهرویش پس از تفاهم با سازمان بهزیستی، به‌صورت پایلوت اجرای طرح «کودک مهمان» را آغاز کرد و با تمام توان برای خالی نمودن پرورشگاه‌ها به میدان آمد.

مادر در کمپ اعتیاد و نوزاد شیرخوار در تخت شیرخوارگاه!

فرض کنید کودکی شرایط فرزندخواندگی ندارد و در وضعیت بدسرپرستی قرار دارد. به این معنا که در حال حاضر پدر یا مادرش نمی‌توانند فرزندشان را تحویل بگیرند.

برای مثال، دوره بازتوانی آنها چند ماه طول می‌کشد و در این مدت، کودک در شیرخوارگاه نگهداری می‌شود و چند پرستار در نوبت‌های مختلف از او مراقبت می‌کنند.

چرا باید کودکان بدسرپرست را موقتاً به خانواده‌ها واگذار کرد؟

گاهی کودک گریه می‌کند و به آغوش و محبت نیاز دارد، اما مربی در حال رسیدگی به کودک دیگری است. او همچنان گریه می‌کند و به توجه احتیاج دارد، درحالی‌که تعدد پرستاران باعث می‌شود هر بار با چهره‌ای متفاوت روبه‌رو شود.

کودک نیاز به نوازش دارد و مادر یار با تمام عشقش او را در آغوش می‌کشد، اما هنوز کودک سیراب نشده که صدای گریه نوزاد دیگری که گرسنه است، بلند می‌شود. کودک بی‌قرار است و پرستار دمای بدنش را چک می‌کند؛ او تب دارد و ناآرام است. دو کودک دیگر در تخت کناری نیز علائم مشابهی دارند. مادر یار باید تا صبح به تب کودکان هر سه تخت توجه کند.

این بار کودک با لالایی و در آغوش مادر یار به خواب عمیقی فرورفته و پرستار به‌آرامی او را در گهواره قرار می‌دهد. اما هنوز پنج دقیقه از این خواب عمیق نگذشته که صدای بلند گریه کودک دیگری که نیاز به تعویض دارد، او را از خواب ناز می‌پراند.

کودک همچنان برای آرامش به آغوش نیاز دارد، اما مراقبت از دیگر کودکان این امکان را از او می‌گیرد. این شرایط، واقعیت نگهداری از کودکان بی‌سرپرست یا بدسرپرست در پرورشگاه‌ها و مؤسسات را به تصویر می‌کشد و ضرورت واگذاری موقت این کودکان به خانواده‌ها را روشن می‌سازد.

وقتی تخت‌های شیرخوارگاه حضرت علی‌اصغر خالی از کودک شد، این چند پلان روایت شب تا صبح شیرخوارگاه را به تصویر می‌کشد.

حالا این فضا و نیاز به آغوش کودک را با شرایط کودکی که به‌صورت موقت در محیط خانواده مهمان است، مقایسه کنید. در کدام حالت، کودک رشد روانی، عاطفی و دلبستگی بهتری خواهد داشت؟

کمتر خانواده‌ای وجود دارد که با شنیدن این نکات از امید عابدشاهی، مسئول موسسه بهرویش، و تصویرسازی مشکلات کودکان بدسرپرست در شیرخوارگاه‌ها قانع نشود که میهمانی موقت، بهترین راهکار برای ادامه زندگی این کودکان است.

نتیجه تلاش‌های متولیان این مؤسسه مردم‌نهاد از سال ۱۴۰۰ تا امروز، واگذاری موقت بیش از هزار کودک بدسرپرست به خانواده‌ها بوده است.

ازآنجاکه تمرکز فعالیت این گروه در خراسان رضوی و تهران است، شیرخوارگاه حضرت علی‌اصغر خراسان اولین شیرخوارگاه کشور بود که خالی از کودک شد.

 امید عابد شاهی درباره این اتفاق مبارک می‌گوید: طرح کودک مهمان نیاز به فرهنگ‌سازی و آگاه‌کردن خانواده‌ها دارد و ما این رسالت را بر عهده گرفتیم و با جان‌ودل تلاش کردیم که شیرخوارگاه‌ها خالی از کودک شوند.

 دلیل اینکه آمار واگذاری موقت کودکان بدسرپرست به خانواده‌ها در خراسان بیشتر از شهرهای دیگر است، فراهم بودن زیرساخت‌های حقوقی و قضایی در این استان است.

راهنمای مختصر برای متقاضیان طرح کودک مهمان

شاید تابه‌حال آنچه از واگذاری کودکان و فرزندخواندگی شنیده‌اید، مربوط به واگذاری دائم کودکان بوده و هیچ اطلاعاتی درباره طرح کودک مهمان یا به‌عبارت‌دیگر، امین موقت نداشته باشید و ندانید از کجا باید شروع کنید.

 اگر با خواندن شرایط کودکان بدسرپرست در شیرخوارگاه‌ها به این فکر افتاده‌اید که آغوش‌تان می‌تواند پناه امنی برای این کودکان باشد، کار سختی در پیش ندارید.

روال اجرای طرح کودک مهمان به‌مراتب آسان‌تر از فرزندخواندگی دائم است. کودکانی که به‌صورت دائم به فرزندخواندگی واگذار می‌شوند، باید شرایط قانونی خاصی داشته باشند.

ما کودکانی که شرایط فرزندخواندگی دائم ندارند و بدسرپرست هستند، در شیرخوارگاه‌های بهزیستی نگهداری می‌شوند تا مرجع قضایی تصمیم‌گیری کند که چه زمانی به والدین اصلی تحویل داده شوند.

این پروسه ممکن است چند ماه طول بکشد و در این فاصله، شما می‌توانید سرپرست موقت یکی از این کودکان باشید.

اعضای مؤسسه بهرویش در تمام مراحل مصاحبه، مشاوره، تشکیل پرونده، معرفی کودک و تا پایان دوره مهمانی کودک، در کنار خانواده‌ها هستند و تمام خدمات ارائه شده توسط آنها کاملاً رایگان است.

جالب است بدانید که مؤسسه بهرویش کاملاً مردمی بوده و هیچ بودجه یا کمک‌هزینه دولتی ندارد. بااین‌حال، علاوه بر تأمین هزینه‌های درمانی کودکان، تمام خدماتش به خانواده‌ها را به‌صورت رایگان ارائه می‌دهد.

متقاضیان طرح کودک مهمان در مشهد مقدس می‌توانند به نشانی مشهد، بین خواجه ربیع ۷ و ۹، مجتمع قضایی شوق زندگی، طبقه همکف، سایبان بهرویش مراجعه کرده یا با شماره ۰۵۱۳۷۴۲۹۲۱۲ داخلی ۱۹۹ تماس بگیرند.

همچنین، متقاضیان طرح امین موقت ساکن تهران می‌توانند به نشانی خیابان ولیعصر، حدفاصل میدان ونک و تقاطع میرداماد، داخل شیرخوارگاه حضرت آمنه (س)، مجتمع شوق زندگی، مؤسسه بهرویش مراجعه و یا با شماره ۰۲۱۸۸۸۷۴۵۷۹ تماس بگیرند.

فارس