به بهانه روز صنایع دستی؛ نگاهی به مشکلات زنان کارآفرین

صنایع دستی بازتابی از هنر، تاریخ و فرهنگ جوامع مختلف است و نقش مهمی در نشان دادن تاریخ و تمدن کشورها دارد. در این میان زنان کشورهای مختلف از جمله ایران همواره نقش مهم و تأثیرگذاری در شکوفایی و انتقال هنرهای دستی داشته‌اند.

ایجاد سازمان صنایع دستی اولین اقدام حمایتی از هنرهای دستی در ایران محسوب می‌شود. این سازمان توسط فرنگیس یگانگی، دبیر شورای عالی زنان و معاون دبیر کل سازمان زنان ایران به وجود آمده است. نقش او در رسمیت بخشی به این هنرها در ایران بسیار پر رنگ است، چراکه در یک دوره ۶ ماهه به روستاهای سراسر کشور سفر کرد و صنایع دستی مناطق مختلف را برای تحویل به وزارت اقتصاد مورد بررسی قرار داد. براساس اعلام این سازمان، هم اکنون در کشور ما ۳۷۰ رشته هنرهای دستی وجود دارد که در ۲۴ دسته قرار می‌گیرند.

همانطور که زنان ایرانی در تشکیل سازمان صنایع دستی نقش مهمی ایفا کردند، در فعالیت‌های مرتبط با این هنرها و انتقال آن به نسل‌های آینده نیز نقش مهمی دارند. ظرافت روحی و سلیقه زنان ایرانی به عنوان تولیدکنندگان صنایع دستی همواره در این آثار مشاهده می‌شود. ۷۵ تا ۸۰ درصد از افراد شاغل در بخش صنایع دستی زنان هستند و بیش از نیمی از محصولات این حوزه حاصل دسترنج آن‌هاست، با این وجود بیشتر به عنوان نیروی کار نامرئی به آن‌ها نگاه می‌شود و با مشکلات بسیاری دست و پنجه نرم می‌کنند.

عدم همکاری بانک ها و نداشتن بیمه مشکل اصلی زنان کارآفرین

به گفته بسیاری از فعالان صنایع دستی مشکل عمده زنان شاغل در این حوزه به خصوص زنانی که در روستاها زندگی می‌کنند، نداشتن بیمه است و به همین دلیل آمار دقیقی از جمعیت زنان شاغل در بخش صنایع دستی کشور وجود ندارد. اما این تنها بخشی از ماجراست چراکه زنان فعال در صنایع دستی با چالش های جدی تری مواجه هستند. فعالیت های کارآفرینان زن در این حوزه تا حد زیادی تحت تاثیر نوسانات بازار قرار دارد و این در حالی است که اکثر این تولیدکنندگان در صورت ضرر از پشتیبانی بیمه برخوردار نیستند و برخی بانک ها نیز همکاری های لازم را برای پرداخت وام انجام نمی دهند، با این وجود در صورت پشتیبانی بیمه از این نوع مشاغل و همکاری بیشتر بانک ها بسیاری از مشکلات این حوزه برطرف خواهد شد.

لزوم آشنایی کارآفرینان زن با روش های بازاریابی

براساس گفته‌های مسئولین حوزه صنایع دستی یکی از مشکلات عمده بانوان شاغل عدم توانایی در فروش و بازاریابی است، به گونه‌ای که بعضی از آن ها نمی‌دانند چگونه می‌توان به بازارهای فروش دسترسی پیدا کرد و با مهارت های مشتری یابی و عرضه تولیدات آشنا نیستند. همچنین برخی از آن ها از نوع سلیقه و پسند مشتریان در بازارهای جهانی بی اطلاع هستند که مسئولان مربوطه و افراد دغدغه مند می توانند با برپایی کلاس ها و دوره های آموزشی کیفیت کار شاغلان این حوزه را افزایش دهند و آن ها را با سلیقه مشتریان جهانی آشنا کنند.

ایجاد بازارچه دائمی برای فروش محصولات صنایع دستی نیز یکی از اقدامات حمایتی است که باعث توسعه کسب و کار کارآفرینان زن می شود و خوشبختانه در سال های اخیر در این باره اقدامات موثری در برخی از شهرها انجام شده است.

عدم همکاری صادرکنندگان با زنان کارآفرین

ایران به عنوان یکی از کشورهای دارای جاذبه های تاریخی فراوان و فرهنگ غنی می تواند در صورت سرمایه گذاری صحیح در صنعت گردشگری موفق عمل کند و این مساله زمینه کار بهتری برای زنان شاغل در حوزه صنایع دستی فراهم خواهد کرد. با این حال به گفته برخی از کارآفرینان زن علی رغم این بستر مناسب، بازرگانان همکاری لازم را برای خرید و صادرات محصولات صنایع دستی انجام نمی دهند و در صورت همکاری با تولیدکنندگان، این محصولات بازار خوبی در کشورهای منطقه خواهد داشت.

دستمزد کم و قیمت بالای مواد اولیه، بلای جان تولیدکنندگان

از دیگر مشکلات بانوان فعال در حوزه صنایع دستی حقوق کم آن ها است که علی رغم تلاش شبانه روزی و فعالیت بیش از ۸ ساعت در روز دستمزد متوسطی توسط کارفرما به آنها پرداخت می‌شود. این دستمزد در برخی موارد از حداقل حقوق وزارت کار نیز کمتر است و به همین دلیل زنان کارکردن در کارخانه‌ها و کارگاه‌ها را در صورت دریافت حقوق بیشتر به اشتغالزایی در خانه ترجیح می‌دهند. افراد کارفرما باید به این موضوع توجه کنند که تداوم تولید آن ها به زحمات کارکنانشان وابسته است و می بایست حقوق مادی و معنوی کارکنان را رعایت کنند.

بعضی از تولیدگنندکان صنایع دستی به این دلیل که مواد اولیه وارداتی از کیفیت بهتری برخوردار هستند، ترجیح می دهند از این مواد برای تولید محصولات خود استفاده کنند، با این حال به دلیل نوسانات بازار و افزایش نرخ ارز قیمت مواد اولیه افزایش پیدا کرده و این مساله مشکلاتی را برای تولیدکنندگان به وجود آورده است. در صورتی که اگر مواد اولیه با قیمت مناسب در اختیار تولیدکنندگان قرار بگیرد، موجب اشتغالزایی و توسعه کسب و کارها در این حوزه خواهد شد.

در پایان باید گفت که حمایت خانواده و دستگاه‌های دولتی به خصوص امور بانوان دستگاه‌های اجرایی، نقش مهمی در رشد و ارتقاء فعالیت‌های زنان در حوزه صنایع دستی دارد و نگرش مثبت به کار زنان شاغل در این حوزه، افزایش فروش محصولات صنایع دستی را رقم خواهد زد.