نام کاربری یا نشانی ایمیل
رمز عبور
مرا به خاطر بسپار
در دهههای اخیر، یکی از چالشهای جدی ایران، کاهش جمعیت و افت محسوس نرخ فرزندآوری بوده است؛ موضوعی که پیامدهای اجتماعی و اقتصادی گستردهای دارد و آینده ساختار جمعیتی کشور را نیز تحت تأثیر قرار میدهد.
آمارها نشان میدهد که ایران با سرعتی فراتر از پیشبینیها، در مسیر سالمندی جمعیت حرکت میکند. تنها چند دهه پیش، کشور ما از جوانترین جوامع دنیا بود و خانوادهها تعداد فرزندان بیشتری داشتند، اما اکنون تغییر در الگوی ازدواج، سبک زندگی و نگرشهای فرهنگی، باعث شده نرخ تولد به یکی از کمترین سطوح تاریخ معاصر برسد؛ بهطوری که در سال گذشته برای نخستین بار، تعداد موالید کشور به زیر یک میلیون نفر رسید.
این تغییر جمعیتی میتواند در سالهای آتی ایران را با چالشهای جدی مواجه کند؛ از کاهش نیروی کار جوان و فعال گرفته تا افزایش هزینههای سلامت، بازنشستگی و خدمات اجتماعی برای جمعیت سالمند.
پنجره جمعیتی کشور، یعنی دورهای که بیشترین بخش جمعیت را جوانان و افراد در سن کار تشکیل میدهند، تنها برای مدت محدودی باز خواهد بود. با توجه به نقش جمعیت جوان و نیروی کار فعال در توسعه کشور، بسته شدن این پنجره، از دست رفتن فرصتی تاریخی برای رشد اقتصادی، نوآوری و توسعه پایدار را به همراه خواهد داشت.
نگاهی به پیشینه فرهنگی کشور در زمینه ازدواج و فرزندآوری نشان میدهد که تغییرات چشمگیری رخ داده است و این پرسش را ایجاد میکند که چرا آمار ازدواج و فرزندآوری کاهش یافته و وضعیت جمعیتی کنونی چگونه است.
مرضیه وحید دستجردی، دبیر ستاد ملی جمعیت، در پاسخ به این پرسش گفت: روند کاهش ازدواج و فرزندآوری در ایران، مشابه سایر کشورهای دنیا است و نگرشهایی شکل گرفته که لزومی به ازدواج حتمی نمیبیند. نگرشهای فردگرایانه افزایش یافته و افراد تمایل دارند پیشرفت شخصی، ادامه تحصیل و ارتقای جایگاه شغلی را در اولویت قرار دهند.
دستجردی با اشاره به کاهش نرخ باروری اظهار کرد: در دهه ۶۰، بهطور متوسط ۶.۸ فرزند برای هر زن در سن باروری متولد میشد، اما در سال ۱۴۰۳ این رقم به کمتر از ۱.۵ فرزند کاهش یافته است. این کاهش جدی نشاندهنده شیب نزولی فرزندآوری است.
وی افزود: کاهش ازدواج نیز مشابه این روند است؛ برای نمونه، در سالهای ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۲ حدود ۸۰۰ هزار ازدواج ثبت میشد، اما این رقم در سال ۱۴۰۳ به ۴۸۰ هزار ازدواج کاهش یافته است؛ یعنی تقریباً ۶۰ درصد افت داشته است. کاهش ازدواج بهطور طبیعی نرخ فرزندآوری را نیز کاهش میدهد. در کشورهایی مانند ایران که سطح جایگزینی جمعیت پایین است، سن ازدواج به تدریج افزایش مییابد، فاصله ازدواج تا فرزند اول طولانیتر میشود و فاصله بین فرزند اول و دوم نیز بیشتر شده است.
به گفته دستجردی، متوسط سن ازدواج زنان ایرانی ۲۴.۵ سال است، فاصله ازدواج تا فرزند اول حدود ۴.۵ سال و فاصله بین فرزند اول و دوم حدود ۶ سال است. همچنین، متوسط سن زنان در اولین فرزندآوری ۲۷.۵ سال و در تهران حدود ۳۰ سال است. شهرهای بزرگ و پایتخت با چالشهای بیشتری در این زمینه مواجه هستند.
در گذشته، افراد بدون داشتن شغل یا مسکن نیز ازدواج میکردند و فرزنددار میشدند و معمولاً چند نسل در خانه پدری یا مادری زندگی میکردند، اما سبک زندگی کنونی چنین وضعیتی را کمرنگ کرده است. کاهش فرزندآوری در ایران نمونهای از روند کشورهای دیگر است که نرخ جایگزینی جمعیت پایین آمده و بهزودی تعداد این کشورها از حدود ۹۰ به نزدیک ۱۳۰ کشور افزایش خواهد یافت، زیرا نگرشهای فرهنگی، اجتماعی و حتی مذهبی نسبت به ازدواج و فرزندآوری تغییر کرده است.
خبرگزاری خبرآنلاین
گفتگوی جهانبانو با بانوان حاضر در مسیر مشایه
آشنایی با اولین موکب بین المللی زنانه
جملات کوتاه برای تشکر از بانوان خادم عراقی
چند توصیه برای مادران جهت در پیادهروی اربعین
به پاس ۱۰۰۰ روز خدمت
جریان مقاومت، جریانی است که باید همچنان خون تازه در آن دمیده شود
سختترین و سوزناکترین درد بشر، درد فراق است
مردم خوب میدانند چه کسی خدمتگزارشان است
یادبود بانوان آمل برای شهید رئیسی و شهدای خدمت