زنان و پیشرفت های عرصه آموزش

آموزش رسمی زنان در ایران از سال ۱۹۰۷میلادی آغاز شد. در همان سال‌ها بود که اولین دبستان دخترانه تاسیس شد و معلمان بسیار کمی در زمینه آموزش دختران فعالیت می‌کردند. پس از آن اقداماتی برای حضور فعال و مؤثر زنان در عرصه آموزشی صورت گرفت. آمارهای رسمی نشان می‌دهد در چند سال اخیر حدود ۶۰ درصد از فرهنگیان را زنان تشکیل می‌دهند که این موضوع به دلیل فراهم شدن امکان آموزش برای دختران و ادامه تحصیل آن‌ها و ایجاد بسترهای مناسب شغلی برای زنان در این عرصه است.

توجه ویژه به ادامه تحصیل دختران یکی از دستاوردهای انقلاب اسلامی است. این گام اساسی با افزایش تعداد مدارس و سهمیه دختران در آموزش و ایجاد نهضت سواد آموزی در مناطق محروم انجام شد. تا قبل از آن میزان با سوادی دختران ایرانی کمتر از ۲۵ درصد بود و در حال حاضر به ۹۹ درصد رسیده است. جالب است بدانید که این ارتقاء سواد ایران را جزو اولین کشورهای دنیا در رابطه با ارتقاء سواد زنان قرار داده است.

اولین مدرسه دخترانه که به دست یک خانم تاسیس شد

پس از انقلاب مشروطه، رایزنی‌هایی برای ساخت مدارس دخترانه صورت گرفت و با حمایت بعضی از نمایندگان مجلس اولین مدارس دخترانه تاسیس شد. تا قبل از آن آموزش دختران مورد توجه خانواده و جامعه نبود و به تحصیل دختران به عنوان یک امر  ضروری نگاه نمی‌شد. البته تاسیس این مدرسه‌ها با مخالفت‌های زیادی هم مواجه شد که در بیشتر مواقع کار را به تعطیلی مدارس می‌کشاند.

با گذشت زمان سطح آگاهی مردم در مورد اهمیت علم آموزی افزایش پیدا کرد و در این بین تعدادی از بانوان ایرانی تلاش خود را برای راه‌اندازی مدارس دخترانه انجام دادند. طوبی آزموده، یکی از این بانوان بود که در تهران اولین مدرسه دخترانه به نام «پرورش» را در سال ۱۲۸۲ ساخت. هرچند که تاسیس این مدرسه با مخالفت‌های زیادی مواجه گردید و پس از چند روز فعالیت تعطیل شد، اما از آن به عنوان اولین مدرسه دخترانه‌ای که یک زن تاسیس کرده است، یاد می‌شود. طوبی آزموده با این مخالفت‌ها مبارزه کرد و سرانجام در سال ۱۲۸۶ دومین مدرسه دخترانه خود را به نام «ناموس» تاسیس کرد.

مادر آموزش و پرورش مدرن ایران

سیده توران میرهادی، متولد سال ۱۳۰۶ یکی از افراد تاثیرگذار در زمینه آموزش و رشد کودکان و نوجوانان ایرانی است. او استاد ادبیات کودک است و علاوه بر فعالیت در زمینه نویسندگی، به عنوان کارشناس آموزش و پرورش و یک شخصیت برجسته فرهنگی شناخته می‌شود.

خانم میرهادی در سال ۱۳۲۴ یک مدرسه ساخت و پس از آن در رشته علوم طبیعی (زیست‌شناسی)  در دانشگاه تهران مشغول به تحصیل شد. در همان سال‌ها بود که با جبار باغچه‌بان که طرح سوادآموزی بزرگسالان را اجرا می‌کرد، آشنا شد و اهمیت آموزش سواد پایه را درک کرد. همچنین در کلاس‌های درس استاد محمدباقر هوشیار که علوم تربیتی و اصول آموزش و پرورش را تدریس می‌کرد، شرکت کرد. حضور در کنار این دو استاد باعث شد تا او به رشته علوم تربیتی علاقه‌مند شود، به همین دلیل از رشته تحصیلی خود انصراف داد و برای تحصیل در رشته علوم تربیتی و روان‌شناسی راهی دانشگاه‌های اروپا شد.

او زمانی تصمیم به مهاجرت گرفت که جنگ بین‌المللی دوم تازه به پایان رسیده بود و کشورهای اروپایی در شرایط بسیار سختی قرار داشتند، با این وجود خانم میرهادی در تصمیم خود مصمم بود؛ او این شرایط نامطلوب را تحمل می‌کرد و حتی از جیره بندی غذای روزانه خود ابایی نداشت.

این بانوی فرهیخته در رشته روانشناسی تربیتی در دانشگاه سوربن پاریس مشغول به تحصیل شد و سپس رشته آموزش پیش دبستانی را در کالج سوونیه ادامه داد. یکی از شانس های بزرگ او در زندگی و آن هم پس از جنگ جهانی حضور در کلاس‌های درس ژان پیاژه و هنری والون، دو استاد بزرگ روان‌شناسی در قرن بیستم بود. او پس از کسب آموزش ها و تجربه‌های کافی به ایران برگشت و دانش خود را در راه خدمت به کشور به کار گرفت.

فعالیت جدی میرهادی در عرصه آموزشی در سال ۱۳۳۴ با راه‌اندازی کودکستان فرهاد آغاز شد. پدرش خانه‌ای را به عنوان محل کودکستان به او داد و نرم افزارهای آموزشی لازم را هم برای او فراهم کرد. مادرش نیز برای گرفتن مجوز تأسیس کودکستان به او کمک کرد. استقبال خوب پدر و مادرها و موفقیت‌های او در این مجموعه آموزشی باعث شد تا خانم میرهادی دبستان فرهاد را هم در سال ۱۳۳۶ راه‌اندازی کند.

 او به همراه همسرش به مدت ۲۵ سال مدرسه فرهاد را تا سال ۱۳۵۹ اداره کرد. این مدرسه، یکی از آموزشگاه‌های تجربی و الگو واره در ایران بود که هدف‌ها و کارکردهای آموزش و پرورش مدرن در آن مورد تجربه و ارزیابی قرار می‌گرفت.

اولین استاد زن در تاریخ دانشگاه‌های ایران

فاطمه سیاح در سال ۱۲۸۱ در مسکو به دنیا آمد. پدر او میرزا جعفرخان رضازاده محلاتی، استاد زبان و ادبیات فارسی در مسکو بود. خانم سیاح دوران تحصیلات متوسطه و عالی خود را در روسیه سپری کرد و در مقطع دکترا از دانشکده ادبیات اونیورسته مسکو فارغ‌التحصیل شد.

این بانوی ادیب به عنوان اولین زن ايرانی شناخته می‌شود كه كرسی درس زبان و ادبيات روس، ميز كرسی استادی سنجش ادبيات زبان‌های خارجه و درس ادبیات تطبیقی دانشگاه تهران را بر عهده گرفته بود.

خانم سیاح که استاد سنجش ادبیات و ادبیات روسی در دانشگاه تهران بود، در این رشته مشغول به تدریس شد. سیاح علاوه بر فعالیت‌های علمی، هموند هیات مدیره کانون بانوان ایران و هیات مدیره انجمن روابط فرهنگی ایران و شوروی بود و به عنوان یکی از فعالان حقوق زنان در ایران شناخته می‌شد. همچنین او از بنیانگذاران کانون بانوان در وزارت فرهنگ بود و کرسی نقد ادبی را نیز در دانشگاه تهران راه‌اندازی کرد.

این استاد دانشگاه، سرانجام در سال ۱۳۲۶ و در سن ۴۵ سالگی در تهران درگذشت. جالب است بدانید که براساس وصیت او کتاب‌های کتابخانه‌اش که بالغ بر دو هزار جلد بود،  به کتابخانه دانشکده ادبیات دانشگاه تهران اهدا شد.

جهان بانو