زنان مهاجر در اسرائیل به بردگی جنسی محکوم شدند!

بیشتر این زنان نمی‌دانستند که قرار است وارد بازار جنسی شوند و هیچ تصور روشنی از سرنوشت خود نداشتند. آن‌ها از اروپای شرقی و برخی کشور‌های دیگر که در ادامه به آن‌ها خواهیم پرداخت، با هدف کسب درآمد بیشتر نسبت به کشور خود آمده بودند.

رژیم اسرائیل با وجود ادعا‌های رسمی درباره مقابله با قاچاق زنان در عمل نتوانسته است از گسترش این پدیده جلوگیری کند. قوانین ناقص، ضعف در اجرا و نبود حمایت کافی از قربانیان موجب شده است که قاچاق جنسی و بهره‌کشی از زنان به‌ویژه مهاجران همچنان به شکل گسترده‌ای ادامه یابد و وضعیت این آسیب‌دیدگان روزبه‌روز وخیم‌تر شود.  تغییرات اجتماعی و اقتصادی در کشور‌های پساشوروی را می‌توان به دو دوره مهم تقسیم کرد: نخست، دوره اتحاد جماهیر شوروی به‌عنوان یک نظام کمونیستی و سوسیالیستی و دوم، دوره پس از فروپاشی آن در سال ۱۹۹۱ که منجر به شکل‌گیری ۱۵ کشور مستقل شد.

در دوره شوروی دولت با وجود نظام سخت‌گیرانه و تمامیت‌خواه، ساختار‌های حمایتی نسبتاً قابل‌توجهی برای شهروندان به‌ویژه زنان ایجاد کرده بود. سیستم‌های اجتماعی شامل مهدکودک‌های دولتی که از صبح تا عصر فعال بودند، آموزش عالی رایگان همراه با کمک‌هزینه دانشجویی و خدمات جایابی خودکار در بازار کار نمونه‌هایی از حمایت‌هایی بود که امکان تحصیل و اشتغال را برای زنان فراهم می‌کرد. این حمایت‌ها گرچه زندگی را به طور کامل تأمین نمی‌کردند، اما تضمین‌کننده حضور زنان در عرصه‌های مختلف اجتماعی و اقتصادی بودند.

اما پس از فروپاشی شوروی و استقلال کشور‌های جدید این ساختار‌های حمایتی به‌سرعت از بین رفتند. این کشور‌ها به دلیل نبود قوانین مناسب، مقررات و بودجه با رکود اقتصادی شدید و کاهش خدمات اجتماعی مواجه شدند. زنان بیشترین آسیب را دیدند؛ بسیاری از مشاغل زنانه ارزش خود را از دست داد و یافتن کار به‌خصوص برای زنان دشوار شد. سیستم حمایت از والدین که پیش‌تر باعث سهولت در تربیت فرزندان و اشتغال زنان بود، فروپاشید و خانواده‌ها به مشکلات اقتصادی شدید گرفتار شدند.

زنان در این شرایط علاوه بر نقش سنتی خود در خانواده بار سنگین تأمین درآمد را نیز به دوش کشیدند. فشار‌های مالی و اجتماعی باعث افزایش نرخ طلاق و فروپاشی خانواده‌ها شد.  یکی از آسیب‌پذیرترین گروه‌ها مادران تنها بودند. در دوره شوروی، این گروه با حمایت دولت از نظر خدمات آموزشی و رفاهی نسبتاً وضعیت قابل‌قبولی داشتند، اما پس از فروپاشی، نزدیک به ۴۰درصد از این زنان زیر خط فقر قرار گرفتند و طی دهه ۱۹۹۰ این آمار نیز افزایش یافت. این وضعیت ناامیدی و بی‌پناهی بحران‌های اجتماعی متعددی را در پی داشت.

از سوی دیگر، پساشوروی با گسترش جرم سازمان‌یافته و فساد دولتی مواجه بود. بسیاری از کارمندان دولت در این فساد سهیم بودند و بازگشت مردان از جنگ‌های منطقه‌ای باعث شده بود آنان به نگهبانی در شبکه‌های جنایی بپردازند. این شرایط، زمینه‌ساز رشد قاچاق زنان به غرب شد، جایی که فرهنگ مشترک و زبان روسی، بهره‌کشی را تسهیل می‌کرد. در دوران شوروی مرز‌ها بسته بود و مردم اجازه دسترسی به فرهنگ غرب را نداشتند. پس آشنایی ناگهانی با دنیای غرب، مخصوصاً برای زنانی که از روستا‌های دورافتاده می‌آمدند با مشکلات فراوانی همراه بود.  به‌طورکلی فروپاشی شوروی علاوه بر فروپاشی ساختار‌های سیاسی و اقتصادی پایه‌های حمایتی اجتماعی را نیز از بین برد و آسیب‌پذیری زنان و خانواده‌ها را به‌شدت افزایش داد. این تغییرات بنیادین به‌ویژه برای زنان، مادران تنها و خانواده‌های جوان چالش‌های بزرگی ایجاد کرد که پیامد‌های آن تا سال‌ها باقی ماند.

آشنایی با این زمینه برای تحلیل و درک وضعیت زنانی که از FSU (اتحاد جماهیر شوروی سابق) به اسرائیل مهاجرت کردند اهمیت زیادی دارد. این جمعیت هیچ شناختی از مقصد نداشتند. ضمناً مشکل برای زنانی که از روستا‌ها و شهر‌های کوچک دورافتاده می‌آمدند و تا آن زمان هرگز از روستای خود خارج نشده بودند هم بسیار بیشتر بود.

ورود به سراب قاچاق جنسی

دهه نود میلادی، اسرائیل رژیمی با فعالیت گسترده قاچاق بود. در آن زمان، صنعت جنسی در اسرائیل حول آپارتمان‌های مخفی، فاحشه‌خانه‌ها و خدمات اسکورت در شهر‌های مرکزی سازمان‌یافته بود، جایی که زنان به بردگی گرفته شده و بهره‌کشی می‌شدند. بیشتر این زنان نمی‌دانستند که قرار است وارد بازار جنسی شوند و هیچ تصور روشنی از سرنوشت خود نداشتند. آن‌ها از اروپای شرقی و برخی کشور‌های دیگر که در ادامه به آن‌ها خواهیم پرداخت، با هدف کسب درآمد بیشتر نسبت به کشور خود آمده بودند.

تا سال ۲۰۰۳، پدیده قاچاق زنان در اولویت سیاست‌های دولت اسرائیل قرار نداشت و دولت نسبت به پدیده فحشا به‌طورکلی واکنش خاصی نداشت. در سال ۲۰۰۳، کمیته تحقیق پارلمانی، نظرسنجی‌ای انجام داد که برای نخستین‌بار در اسرائیل، آگاهی عمومی و نگرش‌های اخلاقی نسبت به پدیده و ادراک عمومی از رابطه بین قاچاق زنان و نقض حقوق بشر را بررسی کرد. نتایج نظرسنجی نشان داد که در آگاهی عمومی قاچاق زنان با نقض حقوق بشر مرتبط نیست؛ بلکه بیشتر به‌عنوان بخشی از مشکل کارگران مهاجر در اسرائیل تلقی می‌شود. همچنین این پدیده بیشتر به‌عنوان جرمی اخلاقی و نه به‌عنوان نقض حقوق بشر درک می‌شد. یافته‌های نظرسنجی همچنین به نابینایی جامعه نسبت به مسائلی چون کرامت انسانی، آزادی و حقوق و بی‌توجهی جامعه اسرائیل نسبت به کسانی که اسرائیلی نیستند، اشاره داشت. تنها پس از سال ۲۰۰۳ بود که تغییراتی در سیاست‌های دولت در زمینه تعقیب قاچاقچیان، حمایت از قربانیان و پیشگیری از قاچاق زنان احساس شد.

وقتی فرزندت شهروند است و تو نیستی

بین سال‌های ۲۰۰۲ تا ۲۰۰۸، بسیاری از این زنان یا به کشور‌های خود بازگردانده شدند یا خودشان تصمیم گرفتند اسرائیل را ترک کنند. اما آن دسته از زنانی که در اسرائیل ماندند، اغلب مادران مجردی بودند که وضعیت قانونی نداشتند یا زنانی با فرزندانی از پدران اسرائیلی بودند. این زنان درحالی‌که فرزندانشان، به دلیل تابعیت پدرانشان، واجد شرایط شهروندی اسرائیل هستند حق دریافت شهروندی نداشتند،  بسیاری از این زنان، پس از ر‌هایی از دنیای فحشا، گرفتار روابط خشونت‌آمیز با مردان اسرائیلی می‌شدند و پس از پایان این روابط، هیچ حقوق قانونی برای حمایت نداشتند. این مسئله تبعیض‌آمیز زمانی وخامت بیشتری پیدا می‌کرد که آن‌ها حتی اگر مادران کودکانی می‌بودند که در اسرائیل متولد شده‌اند، باز هم از حق شهروندی محروم بودند.

چرخه بی‌پایان تجاوز

سیاست اخراج زنان خارجی باعث کاهش چشمگیر قاچاق زنان به اسرائیل شد، اما تقاضا برای خدمات جنسی همچنان بالا باقی ماند و قاچاق زنان در داخل رژیم رونق گرفت. این کاهش موقتی تنها یک توقف کوتاه در روند پرنوسان بردگی جنسی در اسرائیل بود.

در سال‌های اخیر، قاچاقچیان با روش جدیدی به نام «انتقال از قربانی به مدام» فعالیت خود را افزایش دادند؛ در این مدل، زنانی که پیش‌تر قربانی بوده‌اند، حالا خودشان صاحب فاحشه‌خانه شده و زنان دیگری را مجبور به کار در این حوزه می‌کنند. این روند نشان‌دهنده چرخه بی‌پایان و خشونت‌بار بهره‌کشی از انسان‌هاست که همچنان ادامه دارد.

حکومتی که همراه است

با وجود ادعا‌های رژیم اسرائیل درباره مقابله با قاچاق انسان، واقعیت این است که اقدامات انجام‌شده و قانون‌های وضع‌شده، هنوز نتوانسته‌اند این مشکل را به طور کامل کنترل کنند. اگرچه نیرو‌های انتظامی تقویت شده‌اند، اما تلاش‌های عملی برای مقابله با قاچاقچیان، به‌ویژه در زمینه قاچاق جنسی، همچنان ناکافی است.

قانون ضد قاچاق سال ۲۰۰۶ مجازات‌های سختی برای قاچاق جنسی و کارگری تعیین کرده است، اما در عمل، ضعف‌هایی در این قانون وجود دارد که اجرای آن را با چالش مواجه می‌کند. به‌عنوان‌مثال، قانون به‌درستی استفاده از زور، فریب یا اجبار را به‌عنوان شرایط لازم برای جرم قاچاق تعریف نکرده است. این نقص باعث شده بسیاری از موارد قاچاق انسانی بدون پیگیری قانونی مناسب باقی بماند و قاچاقچیان بتوانند از زیر بار مسئولیت فرار کنند.

در نتیجه، می‌توان گفت که عدم توجه کافی رژیم به برخی جنبه‌های مهم قانون و اجرا یکی از دلایل ادامه‌یافتن و حتی افزایش قاچاق انسان در رژیم اسرائیل است.

ناعما گلدبرگ مدیر سازمان Lo Omdot MeNegged (ما بی‌تفاوت نمی‌ایستیم) که در اسرائیل فعالیت می‌کند و مأموریتش حمایت از زنان گرفتار در چرخه روسپی‌گری و قاچاق جنسی است می‌گوید: «اصطلاح «تن‌فروشی» معمولاً برای زنانی به کار می‌رود که در کشور خودشان کار می‌کنند، درحالی‌که «قربانی قاچاق انسان» به افرادی گفته می‌شود که در کشوری خارجی گرفتار این وضعیت شده‌اند.»

او معتقد است که بیشتر موارد قاچاق انسان به اسرائیل امروزه با زور و اجبار نیست، بلکه با فریب و نیرنگ انجام می‌شود.» گلدبرگ اشاره می‌کند که بسیاری از قربانیان جدید قاچاق جنسی در اسرائیل پس از جنگ اوکراین به این کشور دعوت شده‌اند. این زنان از ملیت‌های مختلفی مانند عرب، یهودی، اوکراینی و روسی هستند و حمایت‌کنندگان آن‌ها نیز از همین گروه‌ها تشکیل شده‌اند.

به این زنان گفته می‌شود که قرار است به تن‌فروشانی پولدار تبدیل شوند که تنها با سه مرد در هفته روبه‌رو خواهند شد، اما واقعیت بسیار متفاوت است: آن‌ها در آپارتمانی در شهر بات یام روزانه با حدود ۱۰ مرد مواجه می‌شوند و درآمدشان نیز بسیار کمتر از وعده‌های داده‌شده است. همکاران او نیز داستان‌هایی از زنانی نقل می‌کنند که فکر می‌کردند قرار است «تن‌فروش‌های لوکس» باشند و وعده اقامت امن، تمیز و حتی لوکس همراه با درآمد بالا به آن‌ها داده شده بود، اما هرگز چنین شرایطی را تجربه نکردند. گلدبرگ می‌گوید: «هیچ راهی برای انجام تن‌فروشی بدون ضرب و شتم یا تحقیر وجود ندارد.»

این تنها یکی از داستان‌های فراوانی است که در دل شهر‌های رژیم صهیونی اتفاق می‌افتد؛ جایی که مردان با زنان آسیب‌پذیر تماس می‌گیرند و آن‌ها را از طریق شبکه‌های اجتماعی مثل اینستاگرام و تلگرام دعوت می‌کنند. تبلیغات فریبنده‌ای در اینستاگرام دیده می‌شود که زنان زیبا را به کار در اسرائیل با وعده درآمد دعوت می‌کنند. این رابطه اغلب با چت‌های ویدئویی گرم و وعده بلیت پرواز رایگان آغاز می‌شود. گاهی حتی فشار خانواده‌ها، به‌ویژه والدین باعث می‌شود زنان این پیشنهاد را قبول کنند، بی‌خبر از آنچه در انتظارشان است.

وداع با کلیشه‌های قدیمی

در سراسر اسرائیل، قاچاق جنسی دیگر محدود به آن کلیشه قدیمی دلالی در گوشه‌ای تاریک نیست. در تل‌آویو، فعالیت‌های مرتبط با تن‌فروشی به شکل گسترده‌ای در ساختمان‌های مسکونی رخ می‌دهد، جایی که همسایگان هر روز شاهد ورود و خروج‌های مشکوک هستند. یکی از این ساختمان‌ها در جنوب خیابان بنیهودا است، جایی که ساکنان آن سال‌هاست با مشکل مداوم و نگران‌کننده‌ای به نام تن‌فروشی دست‌وپنجه نرم می‌کنند و اِما Emma، مدیر ساختمان که سه سال پیش ساکن اینجا شده، به شکل مستقیم با واقعیت تلخ این ماجرا مواجه شده است.

او تعریف می‌کند که یک مستأجر هفتاد‌ساله از رفت‌وآمد‌های مکرر مردان به آپارتمان کناری به‌شدت ناراضی است. او فکر می‌کند یک زن روسپی در آپارتمان خودش کار می‌کرد و در آپارتمان بالا نیز شایعه شده که مردی، همسرش را برای فروش می‌فرستاده است. «او بعد از ساعت ۶ عصر از خانه بیرون نمی‌آمد. تصور کنید! شما آپارتمانی به قیمت یک‌ونیم میلیون شِکل خریده‌اید، اما چون در دهه هفتاد زندگی‌تان هستید، از بیرون رفتن می‌ترسید.»

چه کسی شبکه قاچاق را مدیریت می‌کند؟

ماهیت دقیق و کامل این گروه‌های قاچاقچی هنوز کاملاً روشن نیست، اما به نظر می‌رسد که شبکه‌هایی پیچیده و سازمان‌یافته توسط روس‌زبانانی که در اسرائیل زندگی می‌کنند، مدیریت می‌شود. چند ماه پیش، علیه هفت عضو یک خانواده که این شبکه را اداره و زنان اسرائیلی و خارجی را جذب و فعالیت‌های آن‌ها را سازمان‌دهی می‌کردند، کیفرخواست صادر شد. بااین‌حال، این پدیده سال‌هاست شناخته‌شده است. پیش‌تر نیز دینا دومینیتس، مسئول هماهنگ‌کننده امور مبارزه با قاچاق انسان در وزارت دادگستری نسبت به باند‌های مجرمی هشدار داده بود که زنان اوکراینی، مولداوی، بلاروسی، روس و گرجی را به‌عنوان توریست به اسرائیل می‌آورند تا در فحشا کار کنند.

او گفت: «زنان درآمد خود را با قاچاقچیانی که آن‌ها را در آپارتمان‌ها و هتل‌ها اسکان می‌دهند، تقسیم می‌کنند و معمولاً پس از پایان دوره ویزای سه‌ماهه به کشورشان بازمی‌گردند. اما در طول زمان، کنترل بیشتری روی این زنان اعمال می‌شود.» بر اساس گزارش وزارت دادگستری اسرائیل، بین سال‌های ۲۰۲۰ تا ۲۰۲۴، ۳۲۶ قربانی قاچاق به رسمیت شناخته شده‌اند که ۷۱ درصد آن‌ها زن بوده‌اند، ۴۰ درصد آن‌ها قربانی استثمار جنسی و ۴۴ درصد به بردگی کشیده شده‌اند. قوانینی که مصرف خدمات جنسی در اسرائیل را ممنوع کرده و برای مصرف‌کنندگان جریمه تعیین می‌کند تغییر قابل‌توجهی در وضعیت ایجاد نکرده است. گزارشی که به کمیته قانون و دادگستری ارائه شد، ناکامی این قوانین را ناشی از عدم اجرای مؤثر آن‌ها توسط پلیس می‌داند. یافته‌های دیگر در تحقیق سال ۲۰۲۳ نشان داد که پلیس برای جلوگیری از گسترش فحشا به مناطق دیگر با صنعت فحشا در جنوب تل‌آویو مدارا می‌کند.

بازی ادامه دارد

جذب زنان به‌ویژه از کشور‌های سابق اتحاد جماهیر شوروی به طور آشکار در شبکه‌های اجتماعی و وب‌سایت‌ها انجام می‌شود. این سایت‌ها تصاویری از مقاصد لوکس مانند دریای سرخ در ایلات، قایق‌های تفریحی در هرتسلیا و باشگاه‌های مجلل در تل‌آویو منتشر می‌کنند تا زنان را وسوسه کنند. وعده‌ها شامل حقوق خیالی تا سقف ۶۵ هزار دلار در ماه و اقامت در آپارتمان‌های لوکس تل‌آویو است. یکی از بزرگ‌ترین چالش‌ها رسیدن به اسرائیل است و این سایت‌ها آموزش‌هایی را برای عبور آسان و بدون مشکل از مرز‌ها ارائه می‌دهند.  در یکی از این سایت‌ها نوشته شده است: «ما نرخ موفقیت بسیار بالایی داریم. حدود ۸۰درصد از زنان با موفقیت از مرز عبور می‌کنند. هزاران نفر با ما به اسرائیل آمده‌اند و ما می‌دانیم چه کار‌هایی باید انجام داد و چه کار‌هایی نباید در فرودگاه انجام شود.» سایت دیگری ادعا می‌کند که «هیچ مشکلی با پلیس نداریم.» همچنین در یکی از کانال‌های تلگرامی، مکاتبات زنانی منتشر شده که نشان می‌دهد با پیروی از دستورالعمل‌های ارائه‌شده به‌راحتی از مرز عبور کرده‌اند.

مسیر ورود عوض می‌شود

مرز اردن با سرزمین‌های اشغالی در دو سال گذشته به نقطه ورود اصلی شبکه‌های قاچاق زنانی تبدیل شده که برای فحشا به اسرائیل آورده می‌شوند. تحقیقات نشان می‌دهد که زنان عمدتاً از اروپای شرقی و آمریکای جنوبی، توسط عوامل حاضر در اسرائیل آموزش داده می‌شوند و سپس در مسیر‌های طولانی و خطرناک فرستاده می‌شوند. وقتی می‌رسند، وعده‌های حقوق‌های هنگفت و شرایط زندگی راحت، در برابرشان فرو می‌ریزد. بررسی مکاتبات در چت‌ها و شبکه‌های اجتماعی که جزئیات ورود به مرز و راه رسیدن به اسرائیل را توضیح می‌دهد، حاکی از روش‌های جذب حساب‌شده و امکاناتی است که به زنان داده می‌شود تا از مرز عبور کنند؛ سفری که در نهایت آن‌ها را به کارگران جنسی در شرایط خشونت و تنگنای اقتصادی تبدیل می‌کند.

پس از آغاز جنگ ورود از طریق فرودگاه بن‌گوریون بسیار سخت‌تر شد. این امر در گروه‌های تلگرامی روسی که بسیاری از زنان در آن‌ها اطلاعات و توصیه‌ها ردوبدل می‌کنند، منعکس شده است. تصویر حاصل از این گفت‌وگو‌ها نشان می‌دهد که بازرسی‌ها بسیار سخت‌گیرانه و گاه چندین روز طولانی هستند.  یکی از زنان نوشته است: «آشفتگی کامل در فرودگاه حاکم است و اصلاً مطمئن نیستم که شما را راه بدهند؛ بعضی‌ها دو روز در فرودگاه گیر کردند و مجبور شدند همان‌جا بخوابند.» زن دیگری اضافه کرد: «ورود از فرودگاه مثل قرعه‌کشی است.» و سومی شهادت داد که مأموران بازرسی مرزی، تلفن‌های زنان را می‌گیرند و تمام پیام‌ها، عکس‌ها و ویدئو‌هایشان را بازیابی می‌کنند تا هدف سفرشان به اسرائیل را بررسی کنند.»

روایت‌های دردناک

تجربه‌هایی که زنان به اشتراک گذاشته‌اند واقعیت سخت پس از سفر خطرناک به اسرائیل را نشان می‌دهد. یکی از آن‌ها گفته است: «به یک دختر حمله کردند، او را غارت کردند.» در دیگر انجمن‌های آنلاین، زنان از شرایط نامناسب زندگی در بات‌یام — که به‌عنوان مرکز بدنام فحشای روس‌زبان شناخته می‌شود — و درآمد پایین که حتی کفاف هزینه زندگی در اسرائیل را نمی‌دهد، خبر داده‌اند. بسیاری داستان‌هایی از خشونت، سرقت و اخاذی که در طول اقامتشان در رژیم صهیونی تجربه کرده‌اند به اشتراک گذاشته‌اند.  برخی زنان از اروپای شرقی، چین و غنا و همچنین زنان اریتره‌ای با ویزای توریستی وارد اسرائیل می‌شوند تا به شکل داوطلبانه در فعالیت‌های جنسی تجاری کار کنند، اما قاچاقچیان بعداً آن‌ها را تحت شرایط قاچاق جنسی قرار می‌دهند. این مسئله به‌خصوص در شهر بندری ایلات که مقصد توریستی محبوبی است، گزارش شده است. قاچاقچیان گاهی از پیشنهاد‌های شغلی جعلی یا گمراه‌کننده در اینترنت – حتی از طریق وب‌سایت‌های استخدام معتبر – برای جذب قربانیان استفاده می‌کنند.

برخی زنان قربانی قاچاق جنسی، به‌خصوص از کشور‌های اروپای شرقی، روسیه، اوکراین، اریتره، اتیوپی، چین و غنا با وعده‌های شغلی جعلی یا گمراه‌کننده به اسرائیل کشانده می‌شوند. برخی حتی با ویزای توریستی و به‌قصد داوطلبانه کار در تجارت جنسی وارد می‌شوند اما پس از ورود، قاچاقچیان آن‌ها را تحت شرایط بهره‌کشی قرار می‌دهند. در شهر ایلات بسیاری از این زنان در معرض کنترل کامل قاچاقچیان قرار می‌گیرند.

غفلت رسمی؛ نقش تاریک رژیم صهیونسیتی در ادامه داشتن قاچاق جنسی زنان

رژیم اسرائیل با وجود جایگاه قدرت و ابزار‌های قانونی گسترده در مقابل بحران قاچاق و بهره‌کشی جنسی زنان عملکردی ناکافی و متناقض از خود نشان داده است. سال‌ها غفلت، ضعف در اجرای قوانین و عدم توجه جدی به حقوق قربانیان باعث شده که قاچاقچیان با روش‌های پیچیده و مستمر به فعالیت خود ادامه دهند. وعده‌ها و اقدامات نمایشی نه‌تنها نتوانسته‌اند این پدیده را مهار کنند، بلکه شرایط را برای ادامه چرخه خشونت و استثمار انسانی فراهم کرده‌اند. این شکست اجتماعی پیامد‌های جمعی و انسانی عمیقی بر زنان آسیب‌پذیر، به‌ویژه مهاجران از کشور‌های دیگر تحمیل کرده و نشان می‌دهد که رژیم بیش از هر چیز برخلاف تمام ژست‌های حقوق بشری که در دنیا می‌گیرد در محافظت از کرامت انسانی عاجز است.

روزنامه فرهیختگان