زنان قزوین، وارث غیرت بنی‌اسد

براساس گزارش منابع تاریخی، اولین کسانی که بعد از حادثه عاشورا وارد صحرای کربلا شدند، زنان قبیلهٔ بنی‌اسد بودند که برای آوردن آب به سمت شریعهٔ فرات حرکت کردند.

هنگامی که به کربلا رسیدند و با پیکرهای مطهر شهدا مواجه شدند، با شیون و فریاد بازگشتند و مردان قبیله را از آنچه دیده بودند، آگاه کردند.

زنان خطاب به مردان گفتند: «شما در خانه‌ها با آرامش نشسته‌اید، درحالی‌که پیکر فرزند رسول خدا در بیابان افتاده و مانند قربانی ذبح شده است! باد صحرا بر بدن بی‌سر او و یارانش می‌وزد. اگر شما همت نکنید و برنخیزید، خودمان می‌رویم و پیکرهای مطهر را دفن می‌کنیم.»

البته مردان از وجود جاسوسان یزید و عمر سعد در صحرای کربلا احساس خطر می‌کردند و از عواقب کار هراس داشتند، با این وجود به تحریک بانوان، آن‌ها نیز وارد عمل شدند.

در این بین، امام سجاد(ع) سوار بر اسب به کربلا آمد و بدن پاک امام حسین(ع) و حضرت ابوالفضل(ع) را دفن کرد؛ سپس از چشمان قبیلهٔ بنی‌اسد ناپدید شد.

حالا ۱۳۸۵ سال از حادثه عاشورا می‌گذرد و ۸۰ سال است که زنان قزوینی در دوازدهمین روز پس از واقعه کربلا، تابوت‌های شهدا را به‌صورت نمادین تشییع می‌کنند. این آیین باشکوه روز گذشته در قزوین برگزار شد.

توضیحات پژوهشگر تاریخ معاصر درباره آیین تشییع شهدا توسط زنان قزوینی

محمدحسن سلیمانی، پژوهشگر تاریخ معاصر استان قزوین، رویدادهای بعد از حادثه عاشورا و آیین تشییع ابدان پاک شهدای کربلا را تشریح کرد.

وی گفت: بعد از واقعه خونین عاشورای حسینی در سال ۶۱ هجری قمری و اسارت اهل بیت پیامبر(ص) در مسیر کوفه، بدن‌های بی‌سر شهدای کربلا در دشت کربلا رها شده بود. مردان قبیله بنی‌اسد، که نزدیک‌ترین ساکنان به آن منطقه بودند، به دلیل ترس از جاسوسان عمر سعد و یزید بن معاویه، از دفن بدن‌هایی که زیر تابش آفتاب سوزان قرار داشتند، خودداری کردند؛ درحالی‌که دفن اموات، سنتی اسلامی و انسانی است.

از ظهر روز دهم محرم تا پایان روز دوازدهم، ابدان پاک شهدا بر زمین باقی ماند تا اینکه زنان بنی‌اسد با مشاهده بی‌توجهی مردان، خود اقدام به دفن شهدا کردند.

تشییع تابوت‌های نمادین؛ از گذشته تا امروز

۱۳۸۵ سال بعد از حادثه عاشورا، از اواخر دوره قاجار، آیین نمادین تشییع بدن‌های شهدای کربلا توسط زنان قزوینی برگزار شد. این مراسم ابتدا محدود بود، اما از دهه ۲۰ شمسی (یعنی ۸۰ سال پیش) بسیار گسترش پیدا کرد.

سلیمانی گفت: در روز یازدهم محرم، زنان اقوام لر، لک و کرد ساکن در محله راه ری، در مسجد علی‌اکبری دور هم جمع می‌شدند و با پارچه و چوب، نمادهایی از پیکر شهدا و تابوت‌ها می‌ساختند.

براساس اظهارات وی، صبح روز دوازدهم محرم، زنان این تابوت‌ها را بر دوش خود می‌گذاشتند و با حمل بیل و کلنگ (نماد اقدام زنان بنی‌اسد) و بعضا با لباس محلی از مسجد علی‌اکبری به سمت خیابان سپه حرکت می‌کردند. این مسیر شامل توقف در خانه امینی‌ها، حسینیه آقا سیدجمال‌الدین و پایان در بقعه شاهزاده حسین(ع) بود. گاه تا ۷۲ پیکر نمادین (به نشانه ۷۲ شهید) تشییع می‌شد.

این قزوین‌پژوه درخصوص جنبه معنوی این مراسم تشریح کرد: زنان این آیین را نوعی سوگواری و زنده نگه داشتن پیام عاشورا می‌دانند که با توزیع نذورات نیز همراه است.

پژوهشگر تاریخ معاصر تصریح کرد: قزوین اولین شهری است که آیین تشییع نمادین شهدای کربلا در آن برگزار شد؛ آیینی که در فهرست میراث ناملموس ملی ایران ثبت شده و با مکتب حضرت زینب(س) پیوندی دیرینه دارد، چراکه این مراسم، ادامه همان مسیری است که حضرت زینب(س) برای احیای پیام عاشورا در پیش گرفت.

خبرگزاری فارس