زنان علوی؛ غنیمت جنگی در بازار قدرت

پس از سقوط دولت بشار اسد در سوریه در دسامبر سال ۲۰۲۴، ناامنی در این کشور به حدی رسیده است که از ماه‌های گذشته شاهد افزایش آدم‌ربایی‌ها، به ویژه در میان زنان علوی هستیم.

تقریباً به طور روزانه، موارد آدم‌ربایی در غرب سوریه ادامه دارد و دختران و زنان علوی توسط گروه‌های مسلح وابسته به مقامات جدید یا تحت پوشش آنها هدف قرار می‌گیرند. این آدم‌ربایی‌ها که موجب رنج ده‌ها خانواده شده، با سکوت و بی‌اعتنایی مقامات حاکم سوریه همراه است که به نوعی آن را انکار کرده‌اند.

با وجود اسناد مربوط به ده‌ها مورد ربوده شدن دختران و زنان از خانواده‌هایشان که برخی از آنها خردسال و برخی متأهل بوده‌اند، این موضوع با گزارش‌هایی مبنی بر استفاده از آنها به عنوان «غنیمت» توسط گروه‌های مسلح افراطی که در غیاب پاسخگویی و حاکمیت قانون، کنترل مؤثر کشور را به دست گرفته‌اند، پیچیده‌تر شده است.

نگرانی از سرنوشت زنان علوی

با افزایش آدم‌ربایی بدون هیچ گونه عامل بازدارنده‌ای، این نگرانی وجود دارد که زنان علوی تحت مدیریت جدید سوریه به سرنوشتی مشابه زنان ایزدی در دوران کنترل گروه تروریستی داعش بر مناطق آنها در شمال عراق دچار شوند، جایی که تعداد زیادی از آنها ربوده و به بردگی گرفته شده‌اند.

در همین راستا، «دویچه وله» در گزارشی جدید به آدم‌ربایی زنان علوی در سواحل سوریه پرداخته و اعلام کرده است که تقریباً روزانه موارد جدیدی از ناپدید شدن زنان علوی در سوریه ثبت می‌شود.

این گزارش به نقل از فعالان می‌گوید که زنان علوی به طور «سیستماتیک» هدف قرار می‌گیرند. نورا، زنی خسته، ترسیده و لاغر، با ابروهای تراشیده و صورتی که جای زخم‌های هفته‌های گذشته را بر خود دارد، در حالی که نوزادش را در آغوش گرفته، به دوربین نگاه می‌کند.

این اولین عکس او پس از آزادی است. عکسی که در شبکه‌های اجتماعی بین سوری‌ها وایرال شده، به نمادی از کابوس عذاب‌آور آنها تبدیل شده است: چرا زنان سوری از فرقه علوی به این سرنوشت دچار شده‌اند؟

شکنجه و خشونت روزانه

طبق شهادتش، نورا حدود یک ماه در یک زیرزمین نگهداری می‌شده و در آنجا انواع شکنجه‌های جسمی و روانی را تحمل کرده است. او در حال رفتن به سمت شهر جبله در ساحل سوریه برای جمع‌آوری کمک‌های غذایی بود که توسط مردان مسلح نقابدار ربوده شد.

وی گفت که از او درباره پیشینه مذهبی‌اش پرسیدند و وقتی گفته که علوی است، او را با خشونت به داخل ماشین کشیدند. نورا در مصاحبه‌ای با دویچه وله داستان خود را این‌گونه روایت می‌کند: «من هر روز مورد توهین و ضرب و شتم شدید قرار می‌گرفتم تا اینکه از هوش رفتم…»

آدم‌ربایان فرزندش را از او گرفتند و سعی کردند او را مجبور به امضای اوراقی کنند که بعداً معلوم شد قرارداد ازدواج او با کسی است که نمی‌شناخت. نورا ادامه داد: «البته که من امتناع کردم. من متأهل هستم و وقتی امتناع کردم، آنها مرا بیشتر شکنجه دادند.»

در همین حال، آدم‌ربایان عکس‌هایی از نورا در حال شکنجه را برای خانواده‌اش می‌فرستادند تا آنها را برای پرداخت باج تحت‌فشار قرار دهند. در نهایت، باج پرداخت شد و نورا از اسارت آزاد شد. او اکنون در امنیت کامل در خارج از سوریه زندگی می‌کند و به دلیل جراحات و عفونت‌های متعدد تحت درمان پزشکی است.

افشاگری‌های رسانه‌ای

دویچه وله اولین رسانه‌ای نیست که آدم‌ربایی زنان علوی را افشا کرده است. رویترز و چندین رسانه بین‌المللی دیگر نیز تحقیقاتی را در مورد این پدیده منتشر کرده‌اند. به گفته باسل یونس، فعال حقوق بشر، از آغاز امسال، بیش از ۴۰ مورد مفقود شدن زنان سوری ثبت شده است.

یونس از خانه‌اش در سوئد، با کمک شبکه‌ای از فعالان میدانی، برای مستندسازی موارد نقض حقوق بشر در سوریه تلاش می‌کند. اکثریت قریب به اتفاق زنان ناپدید شده، مانند نورا، متعلق به فرقه علوی هستند.

از زمان سقوط رژیم اسد، حملات خونین متعددی توسط اسلام‌گرایان افراطی علیه اعضای علوی‌ها ثبت شده است. باسل یونس معتقد است که زنانی که در این زمینه ربوده می‌شوند، صرفاً قربانیانی نیستند که به طور اتفاقی به دست شبکه‌های جنایت‌کار افتاده‌اند، بلکه زن علوی به عنوان سلاحی جنگی برای تحمیل نوعی تسلیم نمادین و سیاسی بر کل فرقه مورد سوءاستفاده قرار می‌گیرد.

تأکید بر هویت مذهبی

نورا در شهادت خود به دویچه وله اظهار داشت که در طول بازداشت مورد توهین‌های فرقه‌ای قرار گرفته است: «آنها ما را خوک و کافر خطاب می‌کردند.»

دویچه وله از کمیسیون مستقل بین‌المللی تحقیق در مورد سوریه پرسید که آیا مواردی از آدم‌ربایی و ناپدید شدن زنان علوی در سوریه را ثبت کرده است یا خیر. کمیسیون پاسخ داد که به زودی گزارش مفصلی در مورد مواردی که مستند کرده است، ارائه خواهد داد.

وزارت کشور سوریه از اظهار نظر در این مورد طفره می‌رود و درخواست دویچه وله برای صدور بیانیه مطبوعاتی از این وزارتخانه در مورد ناپدید شدن زنان علوی با امتناع مواجه شده است.

شهادت قربانیان

در این راستا، سامی یکی از معدود کسانی است که حاضر شد با رسانه‌ها صحبت کند. او درباره ربوده شدن خواهرش، ایمان، در شهری نزدیک به طرطوس صحبت کرد. چند ساعت پس از ناپدید شدن او، خانواده‌اش تماسی از یک شماره عراقی دریافت کردند که می‌گفت: «ایمان را فراموش کنید. ایمان دیگر هرگز پیش شما برنمی‌گردد.»

خانواده بلافاصله برای ثبت گزارش به پلیس مراجعه کردند و پلیس به سرعت پاسخ داد: «وضعیت عمومی در محله امن است و بیشتر موارد ناپدید شدن زنان در واقع زنانی هستند که با معشوقه‌هایشان فرار کرده‌اند»!

داستان پلیس دوام چندانی نداشت. چند روز بعد، آدم‌ربایان با خانواده ایمان تماس گرفتند و درخواست مبلغ هنگفتی کردند. خانواده ایمان چاره‌ای جز قرض گرفتن پول و پرداخت باج، همان‌طور که آدم‌ربایان درخواست کرده بودند، نداشتند.

نگرانی از سرنوشت مشابه

مایا، ۲۱ساله، اهل روستای دیگری در نزدیکی طرطوس، نیز به همراه خواهر خردسالش ربوده شد. مایا به دویچه وله گفت او و خواهرش در حال رفتن به خرید برخی از اقلام خانه بودند که توسط گروهی از مردان مسلح نقابدار ربوده شدند.

طبق روایت مایا، از این خواهران درباره هویت مذهبی‌شان پرسیده شد و وقتی گفتند علوی هستند، با خشونت آنها را به داخل اتوبوسی بدون پلاک کشاندند. مایا در ادامه داستانش گفت که در اتوبوس که آنها را به سفری سه ساعته بردند، چشم‌بند به آنها زده بودند و در این سفر مورد آزار و اذیت کلامی و توهین قرار گرفتند.

این امر به ویژه با توجه به اینکه وزارت دفاع در دولت جدید دمشق شامل رهبرانی با سابقه قاچاق انسان است، صادق است. بسام الاحمد، مدیر اجرایی سوری‌ها برای حقیقت و عدالت، ادعا کرد: «ما هنوز شواهدی ندیده‌ایم که ثابت کند زنان علوی مانند زنان ایزدی به اسارت گرفته شده‌اند.»

مایا و خواهرش به خانواده خود بازگشتند، هرچند مشخص نیست چگونه یا چرا. دو ماه پس از ربوده شدنشان، آنها نیمه شب به خانه‌شان بازگردانده شدند، در حالی که نقاب به چهره داشتند و آسیب‌های روحی شدیدی را متحمل شده بودند که هنوز از آن بهبود نیافته‌اند. مایا و خواهرش زنده ماندند، درحالی‌که ده‌ها زن علوی همچنان ربوده شده‌اند.

خبرگزاری شبستان