نام کاربری یا نشانی ایمیل
رمز عبور
مرا به خاطر بسپار
سریال‌های نمایش خانگی به‌عنوان یکی از پربیننده‌ترین رسانه‌ها در کشورهای مختلف، تأثیرات قابل توجهی بر رفتارهای اجتماعی و نگرش افراد دارند. یکی از موضوعات بحث‌برانگیز در سریال‌های شبکه نمایش خانگی ایران، نمایش سیگارکشیدن شخصیت‌ها و به خصوص زنان است که می‌تواند منجر به عادی‌سازی این رفتار ناسالم شود. سریال «در انتهای شب» یکی از نمونه‌های اخیر است که با نمایش شخصیت ماهی در حال سیگار کشیدن، دوباره این موضوع را برجسته کرده است.
عادی‌سازی رفتارهای ناسالم
نمایش استعمال سیگار توسط زنان در سریال‌ها می‌تواند منجر به عادی‌سازی این رفتار ناسالم شود. وقتی یک شخصیت قابل‌احترام و دوست داشتنی در حال استعمال سیگار نمایش داده می‌شود، این کار به‌تدریج به‌عنوان یک رفتار عادی برای بینندگان تلقی می‌شود. به خصوص، تأثیر این صحنه‌ها بر زنان و دختران جوان که در جستجوی هویت خود هستند، نگران‌کننده است.
روایت‌های زنان مختلف نشان می‌دهد که به تصویر کشیدن مصرف سیگار تأثیرات متفاوتی بر آنها گذاشته است. نگرانی نسبت به تأثیرات این صحنه‌ها بر فرزندان و همچنین تغییر نگرش‌ها نسبت به سیگارکشیدن از جمله این پیامدها است. در ادامه، به بررسی نظرات زنان درباره تأثیر شخصیت ماهی بر آنها و پیامدهای سیگارکشیدن او پرداخته‌ایم.
زهرا، ۲۸ساله، دانشجوی روانشناسی:
«من همیشه شخصیت‌های الهام‌بخش در سریال‌ها را دوست دارم و ماهی یکی از آنها بود. وقتی او را در حال مصرف سیگار دیدم، ناخودآگاه این رفتار به نظرم جالب آمد. حتی با اینکه می‌دانستم سیگارکشیدن چقدر زیان‌بار است، اما از دیدن او در آن حالت حس خاصی از خونسردی و استقلال به من منتقل شد. این نشان می‌دهد چقدر این صحنه‌ها می‌توانند تأثیرگذار باشند.»
نسرین، ۳۰ساله، معلم:
«به‌عنوان معلم، همیشه تلاش کرده‌ام دانش‌آموزانم را به داشتن زندگی سالم تشویق کنم. وقتی دیدم ماهی در سریال “در انتهای شب” سیگار مصرف می‌کند، احساس کردم همه تلاش‌هایم در کلاس ممکن است بی‌تاثیر شود. نوجوانان تحت‌تأثیر رسانه‌ها قرار دارند و ممکن است این رفتارها را تقلید کنند. سریال‌ها باید مسئولانه‌تر باشند.»
سارا، ۲۴ساله، دانشجوی هنر:
«من همیشه به دنبال الگوهای خلاقانه و هنری در سریال‌ها هستم و ماهی یکی از آنها بود. با این حال مصرف سیگار توسط او مرا به سمت این فکر سوق داد که شاید این رفتار جزئی از زندگی هنری باشد. این واقعاً نگران‌کننده است که چقدر این صحنه‌ها می‌توانند رفتارها و افکار ما را تغییر دهند.»
این روایت‌ها نشان می‌دهد تولید محتواهای تأثیرگذار و مسئولانه تا چه اندازه مهم است و می‌تواند به‌جای ترویج رفتارهای نادرست، الگوهای مثبت و سالمی را به جامعه معرفی کند.
تأثیر تصاویر بر رفتار
دکتر مهدی اسماعیل‌تبار، نویسنده و روانشناس به تأثیر نمایش سیگار کشیدن در سریال‌های نمایش خانگی و تغییر نگرش‌های اجتماعی اشاره کرد و گفت: «نمایش مکرر مصرف سیگار در سریال‌های خانگی ممکن است به‌تدریج نگرش افراد، به خصوص نوجوانان و جوانان را نسبت به این رفتار تغییر دهد. زمانی که مصرف سیگار به‌عنوان یک عمل عادی در سریال‌ها نمایش داده می‌شود، می‌تواند افراد زیادی را در جامعه تحت تأثیر قرار دهد.»
روانشناسی؛ روش درست نمایش شخصیت‌های منفی
اسماعیل‌تبار با اشاره به مشکلات تصویری در نشان دادن شخصیت‌های منفی در تلویزیون و شبکه نمایش خانگی گفت: «رسانه‌ها و تلویزیون همواره تلاش می‌کنند از رفتارهای مضر و خطرناک انتقاد کنند؛ با این وجود مسئله اینجاست که چطور می‌توان یک شخصیت منفی را به مخاطب نشان داد؟ به عنوان مثال در دهه ۶۰ شخصیت‌های منفی ساواکی‌ها در تلویزیون نشان داده می‌شدند که معمولاً به‌عنوان افرادی کراواتی، خوش‌تیپ و جنتلمن از آنها یاد می‌شد. این نوع تصویرسازی به‌مرورزمان تکراری شد و اکنون با این سؤال مواجه هستیم که چطور می‌توان شخصیت‌های منفی امروزی را به مخاطبان نشان داد؟»
وی ادامه داد: «این مشکل، به‌نوعی به دلیل عدم سرمایه‌گذاری رسانه‌های خصوصی بر روانشناسی است. بسیاری از سازندگان سریال‌ها، دانش کافی درباره روانشناسی شخصیت‌ها و تأثیر آن بر بینندگان را ندارند. این ناآگاهی باعث می‌شود که شخصیت‌های منفی به صورتی تکراری و سطحی نشان داده شوند. ما به‌نوعی روانشناسی نیاز داریم که بتواند پیچیدگی‌های زندگی شبکه‌ای را درک کند و شخصیت‌های متنوع‌تری را بادقت بیشتری نمایش دهد.»
مانع اصلی برای بهره‌گیری از روانشناس در سریال‌های خانگی چیست؟
اسماعیل‌تبار با اشاره به کمبود بودجه برای استفاده از متخصصان روانشناسی گفت: کارگردانان و تهیه کنندگان اغلب درگیر مسائل اقتصادی پروژه‌ها هستند و منابع لازم را به مشاوره‌های روانشناسی اختصاص نمی‌دهند. این در حالی است که هزینه‌های زیادی صرف دیگر جنبه‌های ساخت اثر می‌شود، از جمله لباس و آرایش‌های آنچنانی بازیگران، اما به نیازهای روان‌شناختی و علمی شخصیت‌ها بی‌توجهی می‌شود.»
وی افزود: «این بی‌توجهی باعث می‌شود که شخصیت‌های منفی عمق پیدا نکنند و به صورتی سطحی نشان داده شوند که در نهایت باعث ترویج الگوهای غلط در جامعه می‌شود. اگر ما به روانشناسی توجه کنیم و منابع لازم را به آن اختصاص دهیم، می‌توانیم شخصیت‌های واقع‌بینانه‌تر و پیچیده‌تری را خلق کنیم که به تغییرات مثبت در جامعه منجر شود.»
به پیام‌های پنهان در سریال‌ها توجه کنیم
اسماعیل تبار به بررسی مصرف سیگار توسط شخصیت ماهی در سریال «در انتهای شب» پرداخت و گفت: «شخصیت ماهی به درماندگی و بن بست دچار شد. این موضوع دو آسیب روانی عمده را نشان می‌دهد: اضطراب و افسردگی. به طور مشخص، ماهی در این سریال به افسردگی دچار شده و انتقام گرفتن او هم به دلیل مشکلات روانی است. دلیل این مشکلات این است که او علی‌رغم صرف هزینه‌های زیاد برای لوازم خانه، هیچ هزینه‌ای برای درمان روانشناسی نکرده است.»
وی تصریح کرد: «نتیجه چنین نادیده‌گرفتن‌هایی، تأثیرات عمیقی بر جامعه دارد. به‌عنوان‌مثال، در ایام نوروز هزاران نفر به دلیل حوادث ناشی از مشکلات روانی با آسیب‌های متعددی دست و پنجه نرم می‌کنند که درصد زیادی از این مشکلات ریشه در اختلالات روانی دارد. این بیانگر آن است که سرمایه‌گذاری در سلامت روان باید به همان اندازه مهم باشد که مخارج دیگر در زندگی، مانند خوراک و مسکن اهمیت دارد.»
بی‌توجهی سینماگران به پیامدهای نمایش سیگار در سریال‌ها
اسماعیل تبار با بیان اینکه بسیاری از سینماگران به‌درستی نمی‌دانند چگونه از آسیب‌های نمایش سیگار کشیدن در سریال‌ها جلوگیری کنند، گفت: «برای پیشگیری ازعادی‌سازی و تبلیغ استعمال سیگار، هر کجا که شخصیت سیگاری در فیلم حضور دارد، باید علائمی از مشکلات و بیماری‌های ناشی از مصرف سیگار نشان داده شود.»
وی ادامه داد: «درگذشته، افراد سیگاری معمولاً پنهان از دیگران سیگار مصرف می‌کردند، اما امروزه شاهد این هستیم که شخصیت‌های سریال‌های نمایش خانگی به سیگارکشیدن افتخار می‌کنند و حتی جلوی خانواده خود سیگار می‌کشند. نویسنده و کارگردان به‌عنوان خالق محتوا باید به این موضوع توجه کنند که چگونه زشتی را نشان دهند، بدون اینکه باعث الگوسازی شوند. این کار ساده‌ای نیست و به همین دلیل توصیه می‌کنم کارگردانان و نویسندگان در کار خود از روانشناس‌ها استفاده کنند.»
اسماعیل‌تبار ادامه داد: «جامعه ایرانی جامعه‌ای احساسی است و مشکل اصلی این است که مردم برای روانشناسی هزینه نمی‌کنند؛ در نتیجه، نویسندگان باید با همکاری روان‌شناسان تلاش کنند تا الگوهای منفی را به‌درستی نشان دهند و زشتی را به طور مؤثر نمایش دهند، بدون اینکه باعث عادی‌سازی الگوهای رفتاری غلط در جامعه شوند.»
ایرنا
گفتگوی جهانبانو با بانوان حاضر در مسیر مشایه
آشنایی با اولین موکب بین المللی زنانه
جملات کوتاه برای تشکر از بانوان خادم عراقی
چند توصیه برای مادران جهت در پیادهروی اربعین
به پاس ۱۰۰۰ روز خدمت
جریان مقاومت، جریانی است که باید همچنان خون تازه در آن دمیده شود
سختترین و سوزناکترین درد بشر، درد فراق است
مردم خوب میدانند چه کسی خدمتگزارشان است
یادبود بانوان آمل برای شهید رئیسی و شهدای خدمت