نام کاربری یا نشانی ایمیل
رمز عبور
مرا به خاطر بسپار
مقام معظم رهبری بر اهمیت حضور زنان در عرصه اقتصاد تأکید دارند و می‌فرمایند که زنان نقش کلیدی در ساماندهی مالی خانواده دارند. با مدیریت صحیح آن‌ها، توازن بین تولید و مصرف برقرار می‌شود و رشد اقتصادی خانواده محقق می‌گردد.
زنان با ایجاد محیطی شاداب و صمیمی، نیازهای مادی و معنوی خانواده را تأمین کرده و به بهبود سلامت روحی و جسمی اعضا کمک می‌کنند.
سیره حضرت زهرا (س) نیز نشان‌دهنده اهمیت این رویکرد است، زیرا ایشان کارهای خانه را به‌گونه‌ای انجام می‌دادند که رضایت خانواده را به همراه داشته باشد.
اقتصاد خانواده به معنای تخصیص منابع محدود به نیازهای اساسی و خواسته‌های خانواده است. این مفهوم از دوکلمه یونانی به معنای «خانه» و «قانون» نشأت می‌گیرد و امروزه در دانشگاه‌ها نیز به آن پرداخته می‌شود.
هدف اصلی اقتصاد خانواده، تأمین رضایت اعضا و استفاده بهینه از منابع است، برخلاف اقتصاد بازار که بر حداکثر کردن سود تمرکز دارد. در اقتصاد خانواده، منافع اعضا به هم مرتبط است و هدف اصلی، رفاه و رضایت خاطر آن‌هاست.
خانواده حافظ منافع ملی است!
خانواده‌ها باید مسائل خود را بر اساس منافع مادی و معنوی خود و همچنین منافع ملی تحلیل کنند و میزان مصرف خود را مشخص نمایند.
گاهی هزینه‌های ظاهراً کم، می‌تواند به دلیل تهدید منافع مالی، به طور مستقیم یا غیرمستقیم بر اقتصاد خانواده تأثیر بگذارد. به چند نمونه از عدم توجه به منافع ملی در کشور توجه کنید:
مروی بر فعالیت اقتصادی زنان در اسلام
اسلام، زن را به عنوان انسانی برابر با مرد در تمامی شئون زندگی از جمله تحصیل و کار می‌داند. او می‌تواند به طور مستقل کار کند و مالک حاصل تلاش و همچنین نفع و ضرر خود باشد.
بنابراین، اسلام به زنان آزادی و استقلال در فعالیت‌های اقتصادی داده و آن‌ها را مالک کار و مسائل خود کرده است.
حق قیومیت در معاملات از دیگران سلب شده و زنان از مسئولیت تأمین بودجه خانواده معاف هستند. اگر زنی مالی به دست آورد، مرد نمی‌تواند بدون رضایت او در آن تصرف کند، درحالی‌که تأمین مخارج خانواده بر عهده مرد است.
اسلام به زنان حق تحصیل ثروت و استقلال اقتصادی کامل داده است. قرآن کریم ۱۴۰۰ سال پیش فرموده است: «للرجال نصیب مما اکتسبوا و للنساء نصیب مما اکتسبن» یعنی مردان از آنچه کسب می‌کنند بهره‌مندند و زنان نیز از آنچه به دست می‌آورند بهره‌مند هستند (نساء، آیه ۳۲). در این آیه، همان‌طور که مردان از نتایج کارشان حق دارند، زنان نیز در نتایج کار خود حق دارند.
اگر زنی اقدام به عقدی مانند اجاره، بیع، مزارعه و مساقات کند، هیچ‌کس نمی‌تواند آن را غیرمعتبر بداند. اسلام انواع ارتباطات مالی و اقتصادی را برای زنان مجاز دانسته و فرقی نمی‌کند که این اموال قبل یا بعد از ازدواج به‌دست‌آمده باشد.
قرآن کریم برای دارایی زنان استقلال و مالکیت کامل قائل شده و حضور آن‌ها در فعالیت‌های اجتماعی و اقتصادی را تأیید می‌کند. زنان مختارند که در عرصه‌های اجتماعی حضور یابند و به رشد و تعالی خود بپردازند.
بسیاری از کارشناسان خانه‌داری، تربیت فرزندان و حفظ خانواده را مناسب‌ترین شغل برای زنان می‌دانند، زیرا دوران بارداری و شیردهی که پایه‌گذار بقای نسل است، به عهده آن‌هاست.
اسلام این شیوه را که بر اساس طبیعت زن و تاریخ بشریت شکل‌گرفته، تأیید کرده است. هرچند خانه‌داری شغل اجباری برای زنان نیست، اما عرف و سنت‌ها این کار را به آن‌ها واگذار کرده‌اند، چرا که زنان در این زمینه مهارت بیشتری دارند. حتی زنان می‌توانند در قبال شیردهی و تربیت فرزندان حق و حقوقی مطالبه کنند.
این منزلت از سوی خداوند برای زنان در نظر گرفته شده و آن‌ها را از مسئولیت‌های اقتصادی در قبال خانواده معاف کرده است. حضرت علی (ع) نیز فرموده‌اند: «جهاد زن خوب، شوهرداری کردن است».
انگیزه‌های اشتغال زنان
مشارکت زنان در بازار کار به دلایل مختلفی بستگی دارد که در جوامع مختلف ممکن است مشترک یا متضاد باشند.
کارشناسان دو انگیزه اصلی، یعنی انگیزه‌های روانی و اقتصادی، را در اشتغال زنان مؤثر می‌دانند که بسته به فرهنگ، سطح سواد و طبقه اجتماعی متغیر است. در ادامه به برخی از این انگیزه‌ها اشاره می‌شود:
– انگیزه اقتصادی: بر اساس مطالعات انجام شده، مهم‌ترین دلیل اشتغال زنان در ایران و سایر جوامع، عامل اقتصادی است. بهبود وضعیت مالی، به‌ویژه در طبقات کم‌درآمد و متوسط که ناشی از افزایش هزینه‌های زندگی و تنوع نیازها و خواسته‌های خانواده است، زنان را به کار در خارج از خانه ترغیب می‌کند.
شرایط سخت اقتصادی ممکن است زنان را به همکاری با همسرانشان برای پر کردن خلأهای مالی وادار کند، به‌گونه‌ای که آن‌ها هر شغلی را، حتی اگر سخت یا با دستمزد کم باشد، می‌پذیرند.
این وضعیت به‌ویژه برای زنان سرپرست خانواده، مانند زنان بیوه یا زنانی که شوهرانشان از کارافتاده‌اند، و همچنین زنانی که با پدیده طلاق مواجه‌اند، شدت بیشتری دارد.
– استقلال‌طلبی: گسترش ارتباطات اجتماعی و کسب استقلال مالی، بسیاری از زنان را به بازار کار می‌کشاند. این زنان نه به‌خاطر نیاز، بلکه به این دلیل که نمی‌خواهند از مردان عقب بمانند، به دنبال مشاغل مختلف هستند. آن‌ها بر این باورند که با داشتن درآمد و پس‌انداز می‌توانند به استقلال برسند و در خانواده شریک باشند.
– کسب منزلت اجتماعی: تحقیقات نشان می‌دهد که حضور در جامعه و کسب منزلت اجتماعی انگیزه مهمی برای اشتغال زنان است.
میل به کسب هویت، به‌ویژه زمانی که توانایی‌ها و قابلیت‌های فرد در سطح پایینی قرار دارد، زنان را به کار در خارج از خانه ترغیب می‌کند تا بتوانند چهره‌ای مؤثر و اجتماعی از خود به نمایش بگذارند.
لازم به ذکر است که در برخی موارد، اشتغال زنان ناشی از ترکیبی از نیازها و انگیزه‌های مختلف است.
خانه‌دارها، هنرهایتان را برای درآمدزایی رو کنید
درآمد بیشتر به معنای رفاه بالاتر برای خانواده است، بنابراین خانواده‌ها به دنبال راهکارهایی برای افزایش درآمد خود هستند. به همین دلیل، بسیاری از مردان به دنبال شغل دوم هستند، درحالی‌که زنان شاغل نیز گاهی در خانه مشاغلی را آغاز می‌کنند که درآمدشان ممکن است بیشتر از حقوق کارمندی باشد.
واقعیت این است که زنان امروز نسبت به گذشته جایگاه اجتماعی بالاتری پیدا کرده‌اند و تمایل دارند درآمد شخصی خود را داشته باشند.
در جامعه کنونی، زنانی وجود دارند که با داشتن مدرک تحصیلی و تخصص، به دلایلی نمی‌توانند در خارج از خانه فعالیت کنند.
در اینجا اهمیت شغل خانگی به‌وضوح نمایان می‌شود. هر زنی با هر تخصصی، چه در آشپزی و چه در کارهای هنری، می‌تواند در خانه کسب درآمد کند. زنان خانه‌دار با هر بودجه و تخصصی می‌توانند در کنار مسئولیت‌های خانه، درآمد خود را نیز داشته باشند.
در گام اول، نکات زیر را در نظر بگیرید:
نقش مهم زنان در صرفه‌جویی و اقتصاد خانواده
زنان خانه‌دار در مدیریت اقتصادی خانواده نقش بسیار حیاتی و کلیدی دارند. آن‌ها در قالب بازیگران اصلی در تعیین الگو و نحوه مصرف در خانواده، از نیازها و مسائل خانواده آگاهی کامل دارند.
مجید ابهری، رفتارشناس اجتماعی، تأکید می‌کند که به همین دلایل، نقش زنان در مدیریت و برنامه‌ریزی اقتصادی خانواده بسیار حائز اهمیت است.
او می‌گوید که زنان با آگاهی از نیازهای ماهانه خانه و مدیریت درآمد و هزینه‌ها، می‌توانند به صرفه‌جویی و پس‌انداز بپردازند. با شناسایی الگوی مصرف مطلوب و نیازسنجی، زنان می‌توانند اولویت‌بندی کرده و اقتصاد خانواده را به بهترین نحو مدیریت کنند.
ابهری همچنین معتقد است که زنان خانه‌دار می‌توانند با استفاده از فیلم‌های آموزشی، برخی لوازم موردنیاز را باقیمت پایین‌تر در خانه تهیه کنند.
نقش زنان در اقتصاد کلان
زنان در طول تاریخ تأثیر بسزایی در تمامی جنبه‌های خانوادگی، از جمله اقتصادی، آموزشی، تربیتی، اعتقادات دینی و آرامش روحی و روانی اعضای خانواده داشته‌اند.
موفقیت خانواده، همسر و فرزندان به مدیریت صحیح و هوشمندانه زن خانواده بستگی دارد. اهداف اصلی تشکیل خانواده شامل بقای نسل و تربیت انسان‌های موردنیاز جامعه است و توسعه اقتصادی به نیروی کار فعال و تحصیل‌کرده وابسته است. همچنین، نباید فراموش کرد که این شهروندان در خانواده‌های برنامه‌ریز و منظم تربیت می‌شوند.
زنان مسئولیت ایجاد محیطی شاداب و صمیمی برای تأمین نیازهای مادی و معنوی خانواده را بر عهده دارند.
توجه به بهداشت روحی، جسمی و روانی اعضای خانواده تأثیر مستقیمی بر اقتصاد جامعه دارد. مجید ابهری یکی از اصول مهم خانه‌داری را نظم و ترتیب در کارها می‌داند.
او بر این باور است که خانواده به‌عنوان یک سازمان باید نظم و ترتیب داشته باشد و هرگونه بی‌نظمی می‌تواند روابط اعضای خانواده و کارآمدی آن را مختل کند.
اگر این سازمان مدیریتی کارآمد و آگاه داشته باشد، می‌تواند تعادل بین اعضا را برقرار کند و همه در کنار هم به‌راحتی زندگی کنند و رشد کنند. اما بی‌نظمی، ولخرجی، اسراف و بی‌توجهی به ارزش‌های اعتقادی می‌تواند نظام خانواده را به خطر بیندازد.
نکته قابل‌توجه این است که ۲۰ میلیارد ریال بودجه به برنامه ارتقای وضعیت زنان و خانواده اختصاص‌یافته است، با تأکید بر ایجاد اشتغال خانگی در ۳۱ استان به‌منظور حمایت از زنان سرپرست خانوار.
بسیاری از این زنان تحت پوشش نهادهای دولتی و عمومی حمایتی نیستند. طبق گزارش عملکرد طرح ساماندهی و حمایت از مشاغل خانگی در سال ۱۳۹۹، از ۳۳ هزار و ۷۴۰ مجوز صادر شده برای این مشاغل، ۲۶ هزار و ۱۵۸ مورد مربوط به زنان بوده است. همچنین، از ۱۸ هزار و ۹۳۳ مورد دریافت‌کننده تسهیلات، ۱۵ هزار و ۲۷۳ مورد را زنان تشکیل می‌دهند.
اولویت‌بندی مخارج
پس از تنظیم بودجه و تخصیص هر بخش از درآمد به موارد مربوطه، نوبت به اولویت‌بندی مخارج خانواده می‌رسد.
یکی از مزایای این روش این است که در حین بررسی و تغییر اولویت‌ها، ممکن است به برخی مخارج اضافی و غیرضروری برخورد کنید که می‌توان آن‌ها را حذف کرد یا به برنامه ماه بعد منتقل کرد.
این یک راهکار است که زنان با استفاده از هوش مدیریتی و شناختی که از نیازها و ویژگی‌های اعضای خانواده دارند، می‌توانند برای مدیریت بهتر اقتصاد خانواده به کار ببرند.
همراه‌کردن اعضا در مدیریت اقتصاد خانواده
زنان با دغدغه آموزش و تربیت می‌توانند فضایی برای گفتگو در خانواده ایجاد کنند. تقویت این فضای گفت‌وگو باعث می‌شود فرزندان خود را در مدیریت امور خانواده سهیم بدانند و همکاری بهتری با والدین داشته باشند.
این امر همچنین کمک می‌کند تا از درخواست‌های نابجا و هزینه‌زا اجتناب کنند. ایجاد تعامل میان اعضای خانواده می‌تواند خلاقیت فرزندان را پرورش دهد و آن‌ها نیز راهکارهایی برای مدیریت منابع مالی ارائه دهند. اگر تعامل بین اعضا قوی باشد، والدین می‌توانند این الگوهای مدیریتی را با سهولت بیشتری اجرا کنند.
تربیت نسلی قانع و نه مصرف‌گرا
باتوجه‌به گسترش شبکه‌های اجتماعی و ترویج الگوهای مصرف‌گرایی، به‌ویژه از سوی سلبریتی‌ها و بلاگرها، زنان باید در الگوهای تربیتی خود بر ارزش‌های اخلاقی مانند عدم اسراف و تبذیر تأکید کنند و فرزندان را به سمت قناعت و ساده‌زیستی سوق دهند.
یکی از روش‌ها برای این کار، گفتگو با فرزندان درباره تجربیات موفق خود در تصمیم‌گیری برای عدم خرید وسایل غیرضروری است. همچنین می‌توان فرزندان را در موقعیت‌های تصمیم‌گیری قرارداد و در صورت اتخاذ تصمیمات درست، آن‌ها را تشویق کرد.
اجرای این الگو زمانی مؤثر خواهد بود که زنان خود نیز به این اصول پایبند باشند و تجمل‌گرایی را به‌عنوان روشنفکری تلقی نکنند.
همچنین باید از چشم و هم‌چشمی‌های پرهزینه و آسیب‌زا پرهیز کنند و پس‌انداز را به‌عنوان یک هنر و مهارت به اعضای خانواده آموزش دهند. فرزندان باید بدانند که پول حاصل تلاش پدر است که از طریق کار مفید اجتماعی به دست می‌آید.
استفاده از نرم‌افزارهای مدیریت مالی
استفاده از اپلیکیشن‌های مدیریت درآمد، راهکاری مؤثر است که نسبت به‌حساب و کتاب‌های دستی، امکانات بیشتری را ارائه می‌دهد و محدودیت‌های دسترسی کمتری دارد.
از مزایای این اپلیکیشن‌ها می‌توان به امکان بودجه‌بندی و کنترل دقیق هزینه‌ها، برنامه‌ریزی برای پس‌انداز، مدیریت حساب‌ها و یادآوری زمان پرداخت بستانکاری‌ها، بدهی‌ها و وام‌ها اشاره کرد.
همچنین، این نرم‌افزارها قابلیت اشتراک‌گذاری اطلاعات با دیگران، اتصال به حساب‌های بانکی و یادآوری پرداخت قبض‌ها و اقساط را نیز دارند.
نرم‌افزارهای ایرانی مانند «پارمیس همراه» و «nivo» و نرم‌افزارهای خارجی همچون «Mint» و «Personal Capital» می‌توانند در این زمینه به شما کمک کنند.
بنابراین، زنان با تربیت هوشمند فرزندان و اجرای الگوهای صحیح مدیریت منابع مالی، نه تنها در کوتاه‌مدت بلکه در بلندمدت نیز می‌توانند به بهبود اقتصاد خانواده کمک کنند.
پیروی از الگوهای مشخص می‌تواند مانع از بی‌هدف بودن و سردرگمی شود و به سلامت اقتصاد خانواده کمک شایانی کند.
خبرنامه دانشجویان ایران
گفتگوی جهانبانو با بانوان حاضر در مسیر مشایه
آشنایی با اولین موکب بین المللی زنانه
جملات کوتاه برای تشکر از بانوان خادم عراقی
چند توصیه برای مادران جهت در پیادهروی اربعین
به پاس ۱۰۰۰ روز خدمت
جریان مقاومت، جریانی است که باید همچنان خون تازه در آن دمیده شود
سختترین و سوزناکترین درد بشر، درد فراق است
مردم خوب می‌دانند چه کسی خدمتگزارشان است
یادبود بانوان آمل برای شهید رئیسی و شهدای خدمت