ترجمه اختصاصی؛

رویا محبوب؛ زنی که تحصیل دختران را در برابر طالبان زنده نگه داشت

در شرایطی که محدودیت‌های گسترده طالبان، راه تحصیل را بر میلیون‌ها دختر افغانستانی بسته است، یک زن کارآفرین با ایده‌هایی خلاقانه و جسورانه، مسیر تازه‌ای برای آموزش باز کرده است. رویا محبوب، کارآفرین افغانستانی و بنیان‌گذار پروژه‌های نوآورانه آموزشی، با توسعه اپلیکیشن‌های آفلاین، راه‌اندازی شبکه‌های پنهان آموزشی و تشکیل تیم روباتیک دختران افغانستان در سراسر جهان، تلاش می‌کند چراغ آموزش را در تاریک‌ترین روزهای افغانستان روشن نگه دارد.

بازگشت طالبان و تعطیلی آموزش دختران

به گزارش خبرگزاری الشرق الاوسط با بازگشت طالبان به قدرت در اوت ۲۰۲۱، تقریباً تمام مسیرهای رسمی تحصیل دختران در افغانستان مسدود شد. براساس قوانین حکومت طالبان، دختران پس از کلاس ششم اجازه ادامه تحصیل ندارند و با محدودیت‌های سخت‌گیرانه‌ای در تردد و فعالیت‌های اجتماعی روبه‌رو هستند.

این تحول ضربه سنگینی به فعالیت‌های رویا محبوب وارد کرد؛ زنی که سال‌ها عمر خود را وقف توسعه آموزش دختران کرده بود. تشدید تهدیدهای امنیتی علیه او سبب شد محبوب ناچار شود افغانستان را ترک کرده و همراه خانواده‌اش در ایالت نیوجرسی آمریکا اقامت دائم بگیرد.

تعطیلی مراکز آموزشی؛ اما نه پایان رؤیا

سازمان غیرانتفاعی محبوب با نام «صندوق شهروند دیجیتال» که از سال ۲۰۱۳ فعالیت داشت، پیش از بازگشت طالبان ۱۳ مرکز آموزشی فناوری در مدارس افغانستان دایر کرده بود. اما با تحولات سیاسی، تمامی این مراکز به اجبار تعطیل شدند. با این وجود محبوب فعالیت خود را متوقف نکرد و از خارج از کشور، با قدرتی بیشتر کار را ادامه داد.

«دختران رؤیاباف افغان»؛ تیمی جهانی

او بار دیگر تیم روباتیک دخترانه «دختران رؤیاباف افغان» را احیا کرد؛ تیمی که از سال ۲۰۱۷ شکل گرفته بود و اکنون اعضای آن در کشورهایی مانند کانادا، سوئد، ایتالیا و آمریکا زندگی می‌کنند. برخی اعضا همچنان در افغانستان حضور دارند و از طریق ابزارهایی مانند واتس‌اپ و زوم به‌صورت دورکاری مشارکت می‌کنند؛ گرچه امکان سفر برای شرکت در مسابقات بین‌المللی از آن‌ها سلب شده است.

فعالیت‌های این تیم در فیلم مستندی با عنوان ( Rule Breakers شکننده‌های قواعد) روایت شده که در سال جاری منتشر شد و رویا محبوب تهیه‌کننده اجرایی آن بوده است.

آموزش بدون اینترنت؛ اپلیکیشن  Edy

یکی از مهم‌ترین ابتکارات محبوب، طراحی اپلیکیشنی به نام ایدی ( Edy)) است؛ یک نرم‌افزار آموزشی مبتنی بر هوش مصنوعی که کاملاً بدون نیاز به اینترنت کار می‌کند. این برنامه که در مرحله آزمایشی قرار دارد، تا پایان سال به‌طور رسمی رونمایی خواهد شد و شامل:

دروس مقاطع ۷ تا ۱۲

منابع آموزشی متن‌باز

بیش از ۱۰۰ خلاصه کتاب

پادکست‌ها، ترجمه‌ها و دوره‌های مشاوره آموزشی

محتوای آموزشی این اپلیکیشن روی موضوعات کم‌حساسیت مانند ریاضیات، علوم، زبان انگلیسی و تاریخ تمرکز دارد تا از حساسیت‌های طالبان دور بماند. دختران افغانستان یا در گروه‌های مخفی کوچک تجمع می‌کنند یا از طریق فایل‌های صوتی و کتاب‌های دانلودشده به آموزش دسترسی دارند.

آموزش مخفیانه؛ شبکه‌ای زیر سایه تهدید

پس از بازداشت گروهی از معلمان این پروژه در سال ۲۰۲۲ و طرح اتهام «اقدام علیه نظام»، شبکه آموزشی صندوق شهروند دیجیتال کاملاً غیرمتمرکز شد. مراکز بزرگ جای خود را به گروه‌های کوچک، کانال‌های رمزگذاری‌شده و همکاری با فعالان محلی دادند. برآوردها نشان می‌دهد در سال جاری، دست‌کم ۵۰۰ دختر افغان از این آموزش‌های پنهانی بهره‌مند شده‌اند؛ عددی که با راه‌اندازی رسمی اپلیکیشن «ایدی» به هزاران نفر خواهد رسید.

گامی فراتر از آموزش: سواد مالی

محبوب حوزه جدیدی را نیز به مأموریت آموزشی خود افزوده است: آموزش سواد مالی. او معتقد است توانایی مدیریت مالی، پیش‌نیاز استقلال زنان است؛ مهارتی که بیشتر دختران و زنان افغانستان هرگز فرصت یادگیری آن را نداشته‌اند؛ از پس‌انداز و سرمایه‌گذاری گرفته تا راه‌اندازی کسب‌وکارهای کوچک.

بلاک‌چین و بیت‌کوین؛ ابزاری برای استقلال

این کارآفرین افغانستانی از سال ۲۰۱۳ استفاده از بیت‌کوین را به‌عنوان راهکاری برای زنانی آغاز کرد که دسترسی به حساب‌های بانکی نداشتند. اگرچه پس از سقوط کابل ارزهای دیجیتال در افغانستان غیرقانونی شدند، اما آموزش مفاهیم بلاک‌چین و ارز دیجیتال همچنان در قالب کلاس‌های آنلاین و جلسات محرمانه ادامه دارد تا دختران با ظرفیت‌های مالی نوین آشنا شوند.

«آکادمی اِنورا» و رباتی به نام «روبی»

جدیدترین پروژه محبوب با نام «آکادمی اِنورا» طراحی شده که دختران و پسران ۱۱ تا ۱۸ ساله را مخاطب قرار می‌دهد. در این طرح، آموزش با تلفیقی از رباتیک، داستان‌پردازی، تصویرگری و بازی انجام می‌شود.

ربات آموزشی این پروژه با نام (روبیRuby)، یک شخصیت مجازی مبتنی بر هوش مصنوعی است که برنامه‌نویسی و سواد مالی را از طریق بازی و تعامل عاطفی به کودکان می‌آموزد تا تجربه آموزش، جذاب، سرگرم‌کننده و ماندگار باشد.