روز جهانی زنان در موسیقی چگونه شکل گرفت؟

چگونگی شکل‌گیری روز جهانی موسیقی زنان

«روز جهانی موسیقی زنان» در سال ۲۰۰۸ تأسیس و در سال ۲۰۲۰ به طور رسمی از سوی اتحادیه پخش برنامه‌های اروپایی (EBU) به رسمیت شناخته شد. هدف از این روز، افزایش آگاهی درباره نابرابری‌ها، برجسته‌سازی دستاوردهای زنان موسیقیدان و شناسایی موانع پیش روی آن‌ها بود. این روز همچنین بر لزوم تغییر سیاست‌های فرهنگی، اقتصادی و صنعتی تأکید می‌کند که مانع از پیشرفت زنان در این حوزه می‌شود.

از زمان شکل‌گیری این روز، توجه به نقش زنان در موسیقی افزایش یافته و برخی سازمان‌های موسیقی اقداماتی برای کاهش تبعیض جنسیتی انجام داده‌اند. با این حال، هنوز مسیر طولانی در پیش است و نیاز به حرکتی مداوم برای به رسمیت شناختن و حمایت از زنان موسیقیدان وجود دارد، زیرا در بسیاری از جشنواره‌ها، زنان هنوز در اقلیت هستند و رهبری ارکستر همچنان پدیده‌ای نادر برای آن‌ها به شمار می‌آید.

از غرب تا شرق، از دوران باروک تا مدرنیسم

اگرچه موسیقی به‌عنوان هنری جهانی شناخته می‌شود، اما برای زنان همواره عرصه‌ای نابرابر بوده است. از قرون گذشته تا کنون، زنان در صنعت موسیقی با موانع فراوانی مواجه بوده‌اند: از محدودیت‌های اجتماعی و فرهنگی گرفته تا تبعیض‌های سیستماتیک.

در تاریخ موسیقی کلاسیک، زنان آهنگساز یا آثارشان را تحت نام مردان منتشر می‌کردند یا از صحنه کنار گذاشته می‌شدند. «کلارا شومان»، نابغه پیانو، عمده عمرش را در سایه شهرت همسرش گذراند و «فانی مندلسون» نیز به عنوان یک آهنگساز مستقل کمتر شناخته شده است.

در دنیای عرب، «اسمهان» خواننده و موسیقیدان سوری – مصری، با وجود توانایی‌اش در عرصه موسیقی، به دلیل مرگ زود هنگامش به عنوان قربانی سیاست‌های آن دوران شناخته شد.

سکوتی ابدی وجود ندارد

اما این سکوت هرگز ابدی نشد. در قرن بیستم و بیست ویکم، زنان موسیقیدان دیگر در سایه مردان قرار ندارند و به عنوان رهبران ارکستر و آهنگسازان در خط مقدم موسیقی جهان ایستاده‌اند. این زنان، موسیقی را نه تنها به‌عنوان هنری برای سرگرمی، بلکه به‌عنوان ابزاری برای اعتراض و تغییر اجتماعی به کار گرفتند.

چالش‌های موسیقی زنان در ایران

موسیقی در ایران همواره مسیری پرچالش برای زنان بوده است. یکی از بزرگ‌ترین موانع، ممنوعیت رسمی تک‌خوانی زنان در اماکن عمومی است. زنان خواننده عمدتاً در قالب هم‌خوانی با مردان یا در گروه‌های کر اجازه فعالیت دارند.

رهبری ارکستر یکی از مردانه‌ترین عرصه‌ها در موسیقی ایران محسوب می‌شود اما چند زن مانند نزهت امیری و شکیبا حسینی توانسته‌اند به این جایگاه در کشورمان دست یابند.

هفت صبح