رقص مرگ در محفل نازی‌ها: سوپراستاری که جاسوس مقاومت شد

پس از سقوط فرانسه در ۱۹۴۰، سرویس اطلاعات مقاومت فرانسه، معروف به BCRA (شاخه خارجی نیروهای فرانسه آزاد به رهبری ژنرال دوگل)، از موقعیت اجتماعی استثنایی “ژوزفین بیکر” بهره برد. فرمانده مستقیم او کاپیتان ژاک آبال بود که در اسناد رسمی نیز به‌عنوان مسئول هماهنگی ماموریت‌های بیکر ثبت شده است.

شهرت جهانی “بیکر” ابزار اصلی عملیاتش بود. او به عنوان هنرمندی محبوب، بدون جلب شک، در مهمانی‌های دیپلماتیک، سفارتخانه‌ها، نشست‌های اشراف و محافل نظامیان آلمانی و همچنین همکاران دولت ویشی حضور می‌یافت.

بسیاری از افسران و دیپلمات‌ها در چنین فضاهای غیررسمی درباره استقرار نیروها، تغییرات سیاسی، روابط آلمان و دولت ویشی و حتی خطوط مقدم صحبت می‌کردند؛ اطلاعاتی که در شرایط اشغال، بسیار ارزشمند بود.

بیکر اطلاعات را در قالب یادداشت‌های کوچک جمع می‌کرد. این یادداشت‌ها سپس با جوهر نامرئی که BCRA در اختیارش گذاشته بود، بر روی نت‌های موسیقی، برنامه‌های کنسرت و صفحات نُت نوشته می‌شد. این روش بعدها در گزارش‌های رسمی مقاومت فرانسه تایید شد و نمونه‌هایی از این اسناد در آرشیو نظامی فرانسه باقی مانده است. او حتی عکس‌ها و نقشه‌های کوچک را در لباس‌ها و جیب‌های مخفی پنهان می‌کرد؛ بازرسی بدنی او در مرزها معمول نبود، چون “یک هنرمند مشهور” به نظر تهدید نمی‌رسید.

پس از تشدید خطر در پاریس، بیکر به دعوت نیروهای فرانسه آزاد در سال ۱۹۴۱ با گروه هنری‌اش به مراکش و سپس الجزایر رفت. این سفرها پوششی کامل برای انتقال پیام‌های کتبی، رمزها و اسناد دیپلماتیک BCRA به شبکه‌های مقاومت در شمال آفریقا بودند. ژاک آبال بعدها شهادت داد که بیکر “همواره بیش از یک مامور، یک پست ارتباطی سیار” بود.

در سال ۱۹۴۲، بیکر دچار بیماری شدید شد و مدتی در بیمارستان مراکش بستری بود، اما فعالیت اطلاعاتی‌اش را حتی از آنجا نیز ادامه داد. پس از بهبود، او برای نیروهای فرانسه آزاد برنامه‌های هنری اجرا کرد و در همان زمان پیام‌ها و گزارش‌های اطلاعاتی را به فرماندهان منتقل می‌کرد.

پس از پایان جنگ، دولت فرانسه به دلیل خدمات اطلاعاتی او، نشان‌های لژیون دونور، مدال مقاومت و کروس دو گِر را به او اعطا کرد؛ افتخاراتی که در اسناد رسمی دولت فرانسه ثبت شده‌اند.

ژوزفین بیکر یکی از معدود موارد کاملا قطعی در تاریخ است که یک هنرمند بین‌المللی بدون تغییر هویت، سال‌ها نقش جاسوس عملیاتی واقعی را ایفا کرد.

به قلم آقای تحلیلگر