حضرت زهرا (س) الگویی برای فعالیت اجتماعی زنان مسلمان

بیستم جمادی الثانی مصادف با سالروز ولادت با سعادت حضرت فاطمه(س) دخت گرامی نبی اسلام و حضرت خدیجه بنت خویلد است. این آفتاب عصمت و طهارت به دلیل برخورداری از فضایل اخلاقی و شخصیتی می‌تواند الگویی بی نظیر برای زنان مسلمان باشد؛ الگویی که پیروی از آن موجب نیک بختی و سعادت برای زنان و مردان است.

گرایش به الگو، نیاز بشری محسوب می‌شود که با هدف تکامل اخلاقی، میل به پیشرفت و کسب کمالات در درون انسان‌ها نهاده شده است و علم امروز آن را «همانندسازی» می‌نامند. به همین دلیل نیاز به الگو گرفتن از افراد والا در سیره معصومین(ع) و در آموزه های دینی مورد توجه قرار گرفته است. حضرت فاطمه زهرا(س) در روایات شیعه و سنی به عنوان برترین بانوی عالم معرفی شده است.

اطلاع نگاشت: فضایل حضرت زهرا (سلام الله علیها) در کلام معصومین(علیه السلام)

با نگاهی به زندگانی کوتاه و سیره این بانوی گرامی درمی‌یابیم که ایشان در طول عمر شریف خود فعالیت‌های بسیاری را انجام دادند و خدمات بسیاری را به جامعه مسلمانان مدینه ارائه دادند که در ادامه به تعدادی از این فعالیت‌های اجتماعی اشاره می‌کنیم:

۱_ خواندن خطبه فدک در اعتراض به غصب آن توسط دستگاه خلافت: وقتی خبر غصب فدک به حضرت زهرا(س) رسید آن حضرت برای دادخواهی و اعتراض به خلیفه در بین گروهی از یاران و افراد خاندانش به مسجد رفت. آن روز، زمان حضور مسلمانان در مسجد و اجتماع آن‌ها بود و تعداد زیادی از افراد انصار و مهاجر در مسجد حضور داشتند. حضرت زهرا(س) می خواست همه مسلمانان را به یاری بطلبد و حتی اگر آن‌ها مایل به کمک به حضرت زهرا(س) نبودند، آن بانوی گرامی قصد داشت تا مردم حداقل به عنوان حاضران در محکمه ظالم و مظلوم را بشناسند و از اتفاقات رخ داده اطلاع پیدا کنند و بدانند چه افرادی اداره امور مسلمین را به دست گرفته‌اند. (۱)

۲_ هجرت از مکه به مدینه: حضرت زهرا(س) پس از واقعه لیله المبیت و هجرت پیامبر(ص) از مکه به مدینه بنا به دستور پیامبر گرامی اسلام بار سفر بسته و آماده هجرت به مدینه شدند. این هجرت یک رفتار سیاسی-اجتماعی محسوب می‌شد که به همراه تعداد دیگری از بانوان (فاطمه بنت اسد و فاطمه دختر زبیر بن عبدالمطلب) و امام علی(ع) به مدینه مهاجرت کردند تا جامعه جدیدی را که بر پایه قوانین اسلام باشد بنا کنند.

۳_ فعالیت اقتصادی: داشتن بنیه اقتصادی از جمله اصول اقتصاد اسلامی است. فردی از امام صادق(ع) درخواست پولی برای قرض کرد و امام فرمود: چیزی داری که بتوانی قرض را پرداخت کنی؟ این مسئله بیان می‌کند که هر مسلمانی اعم از زن و مرد باید توانایی اداره خود را داشته باشد، بدون اینکه به کسی نیازمند شود. حضرت فاطمه(س) نیز املاکی را که از پدر گرامی شان به ارث رسیده بود به عنوان بنیه اقتصادی حفظ کردند. این بانوی گرامی املاک فدک را در اختیار داشتند و برای دیگران نیز تولید شغل و کارآفرینی می‌کردند؛ افرادی تحت نظارت ایشان در مزرعه کار می‌کردند و سود حاصل از محصولات به دست آمده توسط این بانو تقسیم می‌شد، این تولید شغل برای دیگران حاصل تلاش اقتصادی حضرت فاطمه(س) است.

۴_ حضور در جنگ و امدادگری: حضرت فاطمه(س) در برخی از جنگ‌ها که مسلمانان به حضور افراد امدادگر برای درمان زخم ها نیاز داشتند حضور داشتند و به انجام اموری که با ویژگی های زنانه آن بانو سازگار بوده می‌پرداختند. امدادگری، تدارکات، پرستاری و آگاهی رسانی در برهه های گوناگون از جمله فعالیت‌های ایشان هنگام وقوع جنگ است.

۵_ تلاش‌های علمی حضرت فاطمه(س): تلاش برای رشد فكر و انديشه مردم و رفع مشكلات و شبهات آن‌ها از دیگر فعالیت‌های ایشان است. آن حضرت به سوالات اعتقادی مردم که گاه ساده و در برخی موارد پیچیده بود پاسخ می‌دادند و اين امر جز با احاطه علمى، توانایی فکری ایشان امکان پذیر نبود. براساس منابع روایی زنى به خدمت حضرت زهرا(س) رسيد و گفت: مادر پير و ناتوانى دارم كه در نماز دچار اشتباهات زیادی می‌شود، مرا فرستاده تا از شما سوالاتش را بپرسم. آن حضرت پاسخ دادند: هر چه مى‌خواهى بپرس. آن زن سؤالات خود را بیان کرد تا به ده سوال رسيد و حضرت زهرا(س) با صبر و روى گشاده پاسخ دادند. زن از زيادى پرسش‌های خود خجالت کشید و گفت: به شما بيشتر از اين زحمت نمى‌دهم. حضرت فاطمه(س) فرمود: باز هم بپرس. آن گاه براى تقويت روحيه او فرمود: من در مقابل سوالی که پاسخ می‌دهم از خداوند پاداشى به مراتب بيشتر دريافت مى‌كنم و هرگز ملول نمى‌شوم. از پیامبر خدا(ص) شنيدم كه روز قيامت دانشمندان اسلام در برابر خدا حاضر مى‌شوند و به اندازه دانش و تلاشی كه برای آموزش مردم داشته‌اند از خداوند متعال پاداش مى‌گيرند.

۱٫ زندگانی حضرت زهرا(س)، شهیدی، از ص ۲۱۴؛ فاطمه گلِ محمدی، ص ۱۹۵ و ص۳۲۰.