نام کاربری یا نشانی ایمیل
رمز عبور
مرا به خاطر بسپار
پدیده تمایل به تغییر جنسیت در میان کودکان و نوجوانان به‌عنوان موضوعی جدید و قابل‌توجه، زنگ خطر جدی برای خانواده‌ها و نظام آموزشی کشور به صدا درآورده است. این مسأله که ناشی از تعامل پیچیده عوامل زیستی، روان‌شناختی، اجتماعی و فرهنگی است، نیازمند بررسی دقیق و ارائه راهکارهای عملی برای پیشگیری و مدیریت آن است.
بررسی‌های جهانی نشان می‌دهد که گرایش به تغییر جنسیت در مردان بیشتر از زنان است؛ اما در ایران، مشاهدات بالینی حاکی از آن است که تمایل دختران به تغییر جنسیت به پسر، بیشتر دیده می‌شود. کارشناسان معتقدند این تفاوت می‌تواند ریشه در هنجارهای فرهنگی و اجتماعی خاص جامعه ایران داشته باشد.
در همین راستا، خبرگزاری حوزه گفت‌وگویی تفصیلی با خانم مریم شاهوردی، کارشناس کودک و نوجوان و پژوهشگر این حوزه، ترتیب داده است تا ابعاد مختلف این موضوع و راهکارهای پیشگیری از آن بررسی شود.
عوامل مؤثر در گرایش به تغییر جنسیت
خانم شاهوردی در این گفت‌وگو ضمن اشاره به پیچیدگی‌های این پدیده، عوامل متعددی را در شکل‌گیری این گرایش برشمرد. به گفته وی، عوامل زیستی، روان‌شناختی، اجتماعی و فرهنگی، تبعیض‌های جنسیتی و الگوهای تربیتی خانواده‌ها از مهم‌ترین دلایل بروز این اختلال هستند.
وی افزود: «اختلال هویت جنسیتی یا ملال جنسیتی به‌عنوان همانندسازی مداوم و شدید با خصایص جنس مقابل تعریف می‌شود. افراد مبتلا به این اختلال، احساس عدم تطابق میان جنس بیولوژیکی و جنسیت خود دارند.»
همخوانی جنس و جنسیت؛ مفهومی کلیدی
این کارشناس کودک و نوجوان در ادامه، تفاوت میان «جنس» و «جنسیت» را تشریح کرد و گفت: «جنس به ویژگی‌های بیولوژیکی و فیزیکی افراد اشاره دارد، مانند کروموزوم‌ها و ویژگی‌های جنسی اولیه و ثانویه، در حالی که جنسیت به نقش‌ها و باورهای اجتماعی و فرهنگی مرتبط با زن یا مرد بودن گفته می‌شود.»
وی تأکید کرد: «در بسیاری از موارد، فشارهای اجتماعی برای رعایت نقش‌های جنسیتی سخت‌گیرانه، باعث ایجاد نارضایتی در افراد نسبت به جنسیت خود می‌شود.»
نقش خانواده در شکل‌گیری هویت جنسیتی
خانم شاهوردی با اشاره به اهمیت نقش خانواده در شکل‌گیری هویت جنسیتی فرزندان گفت: «شیوه‌های تربیتی نادرست، از جمله تشویق رفتارهای جنسیتی مخالف یا نارضایتی والدین از جنسیت فرزندان، می‌تواند زمینه‌ساز اختلالات هویتی شود.»
وی افزود: «در برخی خانواده‌ها، از رفتارهای پسرانه دختران استقبال می‌شود، اما پس از بلوغ، زمانی که انتظار بروز رفتارهای متناسب با جنسیت مطرح می‌شود، این تضاد آشکار شده و مشکلات جدی ایجاد می‌کند.»
تبعیض‌های جنسیتی و فشارهای اجتماعی
این پژوهشگر حوزه کودک و نوجوان، تبعیض‌های جنسیتی در جامعه را یکی دیگر از عوامل مهم در گرایش به تغییر جنسیت دانست و گفت: «در جوامعی که محدودیت‌های بیشتری برای زنان وجود دارد، برخی دختران ممکن است تصور کنند با تغییر جنسیت می‌توانند از این محدودیت‌ها رهایی یابند.»
وی تأکید کرد: «این تبعیض‌ها و فشارهای اجتماعی، به‌ویژه در سنین حساس کودکی و نوجوانی، می‌تواند نقش مهمی در شکل‌گیری نارضایتی از جنسیت داشته باشد.»
نقش آموزه‌های دینی در پذیرش جنسیت
خانم شاهوردی در ادامه به تأثیر آموزه‌های دینی در پذیرش جنسیت اشاره کرد و گفت: «دین می‌تواند منبعی برای آرامش و پذیرش هویت جنسیتی باشد. تفاسیر عادلانه از متون دینی که بر کرامت انسانی هر دو جنسیت تأکید دارند، می‌توانند به کاهش نارضایتی‌های جنسیتی کمک کنند.»
وی افزود: «از سوی دیگر، تفسیرهای سخت‌گیرانه و تبعیض‌آمیز از متون دینی ممکن است به ایجاد محدودیت‌های شدید برای یک جنسیت خاص منجر شده و نارضایتی از جنسیت را افزایش دهد.»
راهکارهای تربیتی در خانواده‌ها
این کارشناس حوزه کودک و نوجوان، چند راهکار عملی برای پیشگیری از نارضایتی جنسیتی در خانواده‌ها ارائه کرد. وی پیشنهاد داد:
تقسیم وظایف بر اساس توانایی‌ها: کارهای خانه باید بر اساس توانایی‌های فردی تقسیم شود، نه جنسیت.
تشویق مهارت‌های مشترک: دختران و پسران باید به یادگیری مهارت‌های مشترک، مانند آشپزی یا تعمیرات، تشویق شوند.
فعالیت‌های غیرجنسیتی: خانواده‌ها می‌توانند فعالیت‌های مشترک غیرجنسیتی، مانند ورزش یا گردش‌های خانوادگی، را در برنامه خود قرار دهند.
نقش اعتمادبه‌نفس در پذیرش هویت جنسیتی
خانم شاهوردی، اعتمادبه‌نفس را یکی از عوامل کلیدی در پذیرش هویت جنسیتی دانست و گفت: «افرادی که اعتمادبه‌نفس کافی ندارند، ممکن است به تغییر جنسیت به‌عنوان راهی برای رفع نارضایتی‌های خود نگاه کنند. بنابراین، تقویت اعتمادبه‌نفس از طریق حمایت خانواده، تشویق استعدادها و ایجاد محیطی امن و پذیرنده در مدرسه و جامعه، ضروری است.»
نظام آموزشی و بازتولید کلیشه‌های جنسیتی
این کارشناس حوزه کودک و نوجوان، نقش نظام آموزشی در شکل‌گیری نگرش‌های جنسیتی را بسیار مهم دانست و گفت: «متأسفانه بسیاری از کتب درسی، کلیشه‌های جنسیتی را بازتولید می‌کنند. این کلیشه‌ها می‌توانند باورهای نادرست درباره توانمندی‌های جنسیتی را تقویت کرده و تبعیض‌های جنسیتی را گسترش دهند.»
وی پیشنهاد داد: «معرفی الگوهای موفق زن مسلمان، افزودن درس‌هایی درباره نقش‌های اجتماعی زنان در تاریخ اسلام، و بازخوانی متون دینی با رویکرد عدالت‌محور، می‌توانند به اصلاح این روند کمک کنند.»
در پایان، خانم شاهوردی تأکید کرد که توجه به نقش خانواده، نظام آموزشی و جامعه در شکل‌گیری هویت جنسیتی کودکان و نوجوانان، ضروری است و تنها با همکاری همه‌جانبه می‌توان زمینه‌ساز پذیرش بهتر هویت جنسیتی و کاهش نارضایتی‌های مرتبط با آن شد.
حوزه
گفتگوی جهانبانو با بانوان حاضر در مسیر مشایه
آشنایی با اولین موکب بین المللی زنانه
جملات کوتاه برای تشکر از بانوان خادم عراقی
چند توصیه برای مادران جهت در پیادهروی اربعین
به پاس ۱۰۰۰ روز خدمت
جریان مقاومت، جریانی است که باید همچنان خون تازه در آن دمیده شود
سختترین و سوزناکترین درد بشر، درد فراق است
مردم خوب میدانند چه کسی خدمتگزارشان است
یادبود بانوان آمل برای شهید رئیسی و شهدای خدمت