در جستجوی دختر سه‌ساله امام؛ حقیقت ماجرای حضرت رقیه (س)

روز سوم ماه محرم به نام حضرت رقیه سلام‌الله‌علیها، دختر کوچک سه‌ساله حضرت اباعبدالله الحسین علیه‌السلام نام‌گذاری شده است که در روز عاشورا در کربلا حاضر بود و شاهد مصیبت‌های عظیم آن روز بود. هرچند حضرت رقیه سلام‌الله‌علیها در روز سوم یا پنجم صفر سال ۶۱ هجری قمری در سفر اهل‌بیت به شهر شام درگذشت، اما سوم ماه محرم به نام ایشان نام‌گذاری شده است تا در عزاداری‌های محرم مظلومیت این طفل سه‌ساله امام حسین علیه‌السلام که در اسارت و با دیدن سر مبارک پدرش به شهادت رسید، فراموش نشود.

نام اصلی و نسب رقیه سلام‌الله‌علیها

رقیه خاتون، دختر سه‌ساله سرور شهیدان حضرت حسین علیه‌السلام که در کربلا حضور داشت، در منابع با نام‌های «فاطمه» یا «فاطمه صغری» شناخته می‌شود و «رقیه» یکی از القاب اوست. برخی منابع تاریخ ولادت رقیه خاتون را پنجم شعبان سال ۵۷ هجری قمری ذکر کرده‌اند.

آیا رقیه (س) در کربلا حضور داشت؟

از میان فرزندان امام حسین علیه‌السلام، ۳ پسر و ۳ دختر در کربلا حاضر بودند که ۲ پسر در این واقعه به شهادت رسیدند و یک پسر و ۳ دختر به اسارت رفتند. رقیه یکی از دختران امام حسین علیه‌السلام بود که در کربلا حضور داشت و در آن زمان سه یا چهار‌ساله بود.

پس از شهادت امام حسین علیه‌السلام، «عمر سعد» اجازه داد تا به بازماندگان کاروان سیدالشهدا علیه‌السلام آب دهند. از بین این کودکان، دختری خردسال از دختران حسین پس از دریافت سهم آب خود، به سمت کشته‌شدگان کربلا رفت تا پدرش را سیراب کند.

به گزارش شیخ مفید، کاروان اسیران یک شب در صحرای کربلا اتراق کردند و رقیه در آن شب از خیمه اسیران خارج شد و خود را به پیکر پدرش در قتلگاه رساند.

شهادت دختر سیدالشهدا در خرابه‌های شام

روز بعد از عاشورا، اسیران نبرد کربلا به کوفه و سپس به شام منتقل شدند. محل نگهداری اسیران در دمشق، خرابه‌های شام بود که در آن از سرما و گرما در امان نبودند. رقیه یکی از این اسیران بود که عمادالدین طبری در کامل بهایی می‌گوید یک شب در خرابه‌های شام سراغ پدرش را گرفت و صدای ناله و زاری او به گوش یزید رسید؛ او دستور داد تا سر اباعبدالله الحسین علیه‌السلام را به محل اسیران ببرند. رقیه پس از دیدن سر پدرش، درگذشت.

بیرجندی در وقایع الشهور و واعظ قزوینی در ریاض القدس، تاریخ مرگ او را پنجم صفر سال ۶۱ هجری قمری ذکر کرده‌اند. برخی راویان رقیه را در هنگام مرگ سه یا چهار‌ساله و گروهی دیگر، همچون حائری، پنج یا هفت‌ساله گزارش کرده‌اند.

تمام منابعی که از رقیه یاد کرده‌اند، محل دفن پیکر مطهر او را دمشق و نزدیک به کاخ یزید گزارش کرده‌اند. این مقبره امروزه در محله عماره دمشق و در شمال شرقی مسجد سابق اموی واقع شده است.

وقایع روز سوم/ ورود عمر بن سعد به کربلا

بر اساس تاریخ، امام حسین علیه‌السلام به همراه خانواده و یاران خود روز دوم محرم به کربلا رسیدند. پس از استقرار در سرزمین کربلا، امام دستور برپایی خیمه‌ها را دادند، اما این بار خیمه‌ها بر روی سطح صاف و یا فرورفتگی برپا شد.

«حربن یزید ریاحی» که مأمور شده بود تا با سپاهیانش راه را بر امام ببندد، در مقابل کاروان امام خیمه می‌زند و در اولین اقدام عبیدالله را از ورود امام به کربلا با خبر می‌سازد.

«عبیدالله بن زیاد» در روز دوم محرم نامه‌ای به امام ارسال می‌کند و می‌نویسد که یزید به من فرمان داده که یا از تو و یارانت بیعت بگیرم یا شما را تسلیم او کنم. امام حسین علیه‌السلام به نامه عبیدالله پاسخ نمی‌دهند و به فرستاده او می‌فرمایند که برای عبیدالله بن زیاد عذابی سخت در انتظار است.

پس از این ماجرا، عبیدالله به «عمر بن سعد» فرمان می‌دهد که به جنگ با امام برود. «عمر بن سعد» که وعده حکومت ری را از عبیدالله گرفته بود، از جنگ با امام می‌ترسد و فرمان عبیدالله را قبول نمی‌کند. اما عبیدالله شرط حکومت ری را جنگ با امام حسین علیه‌السلام قرار می‌دهد و «عمر بن سعد» در شرایطی که اطرافیانش او را از این کار منع می‌کردند، قبول می‌کند که به جنگ با امام برود و در روز سوم محرم با ۴ هزار سپاه از اهل کوفه به کربلا وارد می‌شود.

خریداری اراضی کربلا

از اتفاقاتی که در روز سوم محرم رخ داده است، خرید زمین کربلا توسط امام حسین علیه‌السلام بود. امام زمین کربلا را از اهل نینوا خریدند و شرط کردند که هر کس که علاقمند به زیارت قبور شهدا و قبر حضرت بود، او را پذیرایی کرده و هدایت کنند.

خبرگزاری شبستان