یک درد پنهان زنانه! اندومتریوز چیست؟

بافت پوششی داخلی رحم آندومتر نامیده شده و با رشد در خارج از حفره رحم و گسترش به اندام‌های داخل یا نزدیک حفره لگن، به وضعیتی به نام آندومتریوز تبدیل می‌شود.

آندومتریوز عمیق، نوعی از این بیماری است که در عمق بیش از ۵ میلی‌متر زیر سطح صفاق لگن،بافتی شبیه به آندومتر رشد نموده و علائم شدیدتر و طاقت‌فرسایی را نسبت به آندومتریوز سطحی ایجاد می‌کند.

بافت پوششی داخلی رحم آندومتر نامیده شده و با رشد در خارج از حفره رحم و گسترش به اندام‌های داخل یا نزدیک حفره لگن، به وضعیتی به نام آندومتریوز تبدیل می‌شود.

این وضعیت نادر، حدود یک درصد از زنان در سن باروری و ۲۰ درصد از مبتلایان به آندومتریوز را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد.

اندومتریوز عمیق چیست؟

نوعی پیشرفته از آندومتریوز که نسبت به سایر انواع آن شدیدتر بوده و درمان آن دشوارتر است. در اندومتریوز عمیق نیز، بافت شبیه به رحم در خارج از حفره رحم رشد نموده و بیش از ۵ میلی‌متر به عمق این اندام‌ها نفوذ می‌کند.

این اندام‌ها ممکن است شامل موارد زیر باشند:

  • مثانه
  • حالب (لوله‌های ادرار)
  • روده (روده کوچک و بزرگ)
  • اندام‌های تولیدمثل مانند تخمدان‌ها

به دلیل دشواری تشخیص به‌موقع آندومتریوز نفوذی عمیق با آزمایش تشخیصی ساده، ممکن است پزشک برای تشخیص این عارضه از روش‌های زیر استفاده کند:

سابقه پزشکی: پزشک با بررسی وضعیت کلی سلامت بیمار، ریسک ابتلا به آندومتریوز نفوذی عمیق را در نظر می‌گیرد.

معاینه فیزیکی: پزشک با بررسی اندام‌های لگن بیمار، به دنبال علائم تورم و درد خواهد گشت.

آزمایش بافت‌شناسی: با برداشتن نمونه‌ای از بافت آندومتر بیمار، زیر میکروسکوپ بررسی می‌کند.

لاپاراسکوپی: معاینه اندام‌های تولیدمثل بیمار با استفاده از یک لوله متصل به دوربین که از طریق یک برش کوچک در شکم وارد بدن، به سمت اندام‌های تولیدمثل بیمار فرستاده شده توسط پزشک انجام می‌شود.

سونوگرافی ترانس واژینال: این روش با استفاده از پروبی که داخل واژن قرار داده می‌شود، تصاویری از اندام‌های تولیدمثل بیمار ایجاد می‌کند.

پزشک برای تشخیص قطعی به‌احتمال زیاد، از چندین آزمایش به طور هم‌زمان استفاده خواهد کرد.

علائم آندومتریوز عمیق چیست؟

علائم آن شبیه آندومتریوز عمومی، اما شدیدتر بوده و ممکن است شامل موارد زیر باشد:

  • درد شدید لگن
  • ادرار دردناک (دیسوریا)
  • درد ناحیه تناسلی قبل، حین یا بعد از رابطه جنسی (دیسپارونی)
  • ناراحتی گوارشی

این علائم باتوجه‌به شدت آنها، می‌تواند کیفیت زندگی بیمار را تحت‌تأثیر قرار داده و به تعویق‌نینداختن مراقبت‌های پزشکی، تا زمانی که علائم شما بسیار شدید نشده‌اند، مهم است.

به یاد داشته باشید، این بیماری شکل پیشرفته آندومتریوز بوده و برای کاهش خطر ورود بافت مشابه آندومتر به اندام‌های بیمار، دنبال نمودن برنامه درمانی خود مهم است.

علت آندومتریوز عمیق چیست؟

با وجود ارتباط برخی عوامل خطر با این بیماری، علت ایجاد آن همچنان نامشخص است. به طور شایع‌تری در زنان زیر دیده می‌شود:

  • زنان متأهل
  • زنان با سن بالاتر
  • زنانی باسابقه خانوادگی
  • زنانی تحت عمل جراحی رحم درگذشته
  • زنان دچار اختلالات قاعدگی و تخمک‌گذاری
  • زنانی بااحساس درد حین رابطه جنسی با دخول عمیق (دیسپارئونی عمیق)
  • زنانی باتجربه سطوح بالایی از استرس
  • زنانی با علائم گوارشی در دوران قاعدگی
  • زنانی باسابقه خانوادگی آندومتریوز
  • زنان استفاده‌کننده از داروهای ضدبارداری خوراکی

در صورت نگرانی خطر ابتلا به این بیماری، حتماً با پزشک خود صحبت نموده و با دارابودن هر یک از این عوامل خطر، بهترین راه برای تعیین آن، دریافت مشاوره پزشکی و مراجعه به پزشک متخصص است.

درمان اندومتریوز عمیق

متأسفانه، درمانی قطعی وجود نداشته، اما  برای کاهش میزان ورود بافت آندومتر به اندام‌های لگنی و همچنین تسکین علائم آن  روش‌هایی وجود دارند:

درمان دارویی

مسکن‌ها: برای کاهش درد

قرص‌های ضدبارداری خوراکی: برای تنظیم هورمون‌ها و کند کردن رشد بافت آندومتر

پروژسترون‌ها: هورمون کمک‌کننده به کوچک‌شدن بافت آندومتر

آنالوگ‌های GnRH (گانا درلین):کندکننده رشد بافت آندومتر، با کاهش سطح استروژن

درمان جراحی

لاپاراسکوپی: برداشتن بافت آندومتر توسط جراح

تخریب با لیزر: ازبین‌بردن بافت آندومتر

برداشتن اندام‌های آسیب‌دیده: امکان نیاز به برداشتن کامل یا بخشی از اندام‌های درگیر، مانند روده یا مثانه در موارد شدید

باتوجه‌به شدت علائم و شرایط بیمار، بهترین گزینه درمانی تعیین شده و به‌احتمال زیاد برای درمان، ترکیب روش‌ها موردنیاز است.

عوارض اندومتریوز نفوذی عمیق

این بیماری در صورت عدم درمان، می‌تواند منجر به عوارض نادر، اما جدی شود.

لگن یخ‌زده: بانفوذ بافت آندومتر به اندام‌های لگنی به‌هم‌چسبیده، درمان آن دشوار می‌شود. این عارضه موجب افزایش خطر بروز عوارض، به‌خصوص در صورت نیاز به جراحی خواهد بود.

خونریزی خودبه‌خود حفره صفاق: این حفره فضایی در شکم بیمار است که اندام‌های روده، معده و کبد را در خود جای‌داده و به دلیل پاره شدن اندومتریوما (کیست شکلاتی) به دلیل رشد بافت آندومتر روی تخمدان‌ها، خونریزی خودبه‌خود حفره ایجاد می‌شود.

خونریزی رگ‌های رحم و تخمدان: دلیل دیگری برای ایجاد این عارضه است که منجر به خونریزی خودبه‌خود حفره صفاق و یک وضعیت تهدیدکننده زندگی می‌گردد.

تأثیر اندومتریوز عمیق بر باروری

با وجود مشکل بارداری حدود ۳۰ تا ۴۰ درصد از زنان مبتلا به این عارضه، هنوز رابطه دقیق با ناباروری به طور کامل شناخته نشده و تأثیرات احتمالی این عارضه بر باروری شامل این موارد است:

ایجاد چسبندگی:  چسبندگی در لوله‌های فالوپ و تخمدان‌ها و مسدودشدن مسیر عبور تخمک

تداخل با تخمک‌گذاری: اختلال تخمک‌گذاری و تحت‌تأثیر قراردادن کیفیت تخمک‌ها

ایجاد اختلال در لانه‌گزینی: نامناسب نمودن محیط رحم برای لانه‌گزینی جنین

کیفیت پایین رحم: تأثیر منفی بر کیفیت و عملکرد رحم

وجود توده‌های بافت به‌ویژه کیست‌های تخمدان در موارد شدیدتر، لقاح را به‌عنوان مانع مکانیکی دشوارتر می‌نماید.

در صورت ابتلا به این عارضه و مشکل در بارداری، حتماً با یک متخصص زنان و ناباروری مشورت نموده، روش‌های مختلف درمان را با حفظ امید و روحیه مثبت در این مسیر انجام دهید.

این عارضه به‌طورکلی سرطانی نبوده؛ اما در موارد نادر، توانایی تبدیل به سرطان تخمدان دارد.

برای پیشگیری این عارضه هیچ راهی وجود ندارد. اما کاهش خطر ابتلا به این بیماری با بارداری، شیردهی و استفاده از داروهای ضدبارداری خوراکی امکان‌پذیر است.

این عارضه، تهاجمی‌ترین نوع سه شکل اصلی این بیماری است و می‌تواند با تحت‌تأثیر قرار دادن کل لگن، برهم‌زدن ساختار و عملکرد اندام‌های حیاتی، تأثیر منفی قابل‌توجهی بر کیفیت زندگی بیمار داشته باشد.

با وجودی که ابتلا به این عارضه به معنای حتمی ناباروری نیست. اما می‌تواند با مشکلات باروری همراه باشد. بر اساس مطالعات انجام شده، حدود ۶۰ تا ۷۰ درصد از زنان مبتلا به این عارضه، توانایی بارداری به طور طبیعی را دارند.

آندومتریوز عمیق می‌تواند باعث درد شدید لگنی، درد هنگام ادرار، رابطه جنسی و دوران قاعدگی شده و عوامل خطر احتمالی آن، شامل داشتن اختلالات قاعدگی یا تخمک‌گذاری، سطوح بالای استرس و بارداری‌های قبلی است.

در صورت ابتلا به این بیماری، مراجعه منظم به پزشک و پیروی از برنامه درمانی به کاهش خطر ابتلا به اندومتریوز و عمیق و عوارض آن کمک نموده و بسیار مهم است.

بیتوته