درخشش علمی زنان در انقلاب

کسب رتبه‌های برتر کنکور توسط دختران، راهیابی زنان به پست‌های بالای دولتی همچون وزیر، فرماندار و استاندار، نقش‌آفرینی بانوان در اکتشافات و اختراعات علمی و کمک بی‌بدیل و غیرقابل انکار آن‌ها به رشد علمی کشور و… همه و همه مرهون نگاه متعالی امامین انقلاب است. اتفاقی مبارک که نه تنها ایران و ایرانی بلکه جهان را از برکات خود مستفیذ کرده است. مریم معین‌الاسلام، عضو هیئت علمی دانشگاه پردیس حضرت معصومه (س) به تشریح برخی از برکات انقلاب در عرصه علم برای زنان پرداخت.

انقلاب و نظام اسلامی چه تأثیری بر رشد علم‌آموزی و آموزش آکادمیک زنان داشت و چه فرصت‌هایی را برای بروز و ظهور استعدادهای نخبگانی در جامعه زنان ایجاد کرد؟

هم گزارش مراکز آماری داخلی و هم آمار مراکز خارج از کشور، همه نشان‌دهنده آن است که زنان در عرصه علم و آموزش، به موفقیت دست پیدا کرده‌اند و این موضوع غیرقابل انکار است و برای دوست و دشمن قابل مشاهده است. تفاوت‌ها قبل و پس از انقلاب در حوزه رشد علمی بانوان کاملاً این موضوع را ثابت می‌کند. مهم این است چه چیز موجب شد چنین رشد چشمگیری رخ دهد و بسترهای این رشد علمی چه بود؟

ازجمله این بسترها تغییر ذهنیت مردم و جامعه در مورد زنان بود. تا پیش از آن، این گفتمان رایج بود که زنان نمی‌توانند در عرصه‌های علمی رشد و تأثیرگذاری داشته باشند، به‌خصوص در حوزه‌هایی مانند فلسفه این ذهنیت غلبه پیدا کرده بود، با این وجود به برکت انقلاب اسلامی، رویکردی کاملاً مترقی در نگاه جامعه شکل گرفت. این نگاه معمار انقلاب مهم‌ترین بستری بود که باعث شد ذهنیت حاکم بر جامعه در حوزه آموزش زنان دگرگون شود.

امام خمینی(ره) چگونه در این باره زمینه‌سازی کردند و فرصت بروز و ظهور استعدادهای زنانه در پرتو آموزش را به آن‌ها دادند؟ رهاورد این نگاه و فضای تازه چه بود؟

امام خمینی (ره) در این باره تعمد داشتند و در سخنرانی‌های مختلف جایگاه زنان در پیروزی انقلاب و موفقیت‌هایشان در عرصه‌های مختلف را گوشزد می‌کردند. ایشان مدل جدیدی از زن بودن را به جامعه نشان دادند که نه شبیه به الگوی متحجرانه‌ قبل از انقلاب بود که زن را منحصر در خانه می‌دانست و تمام نقش زن را در بچه‌داری و خانه‌داری خلاصه می‌کرد و نه در مقابل، نگاه متجددانه داشتند که به تعبیر ‌ایشان زن عروسک بزک شده دشمنان باشد که هر روز یک پوشش، مد و آرایش را به زنان تحمیل می‌کردند تا از او بهره‌برداری جنسی کنند!

امام راحل مدلی را ارائه دادند که زن در عین اینکه در خانه از خانواده مراقبت می‌کند، با حفظ حجاب و عفاف، در عرصه اجتماعی و علمی حضور فعال دارد. این نگاه، زمینه‌ساز رشد علمی زنان در ایران شد و مدل جدیدی از زن بودن را در عرصه بین‌الملل نشان داد و همین موجب شد بسترها فراهم شود و تفاوت جنسیتی در عرصه رشد علمی و آموزش برای زنان کمرنگ شود، چنان که دختران بیش از ۶۰درصد از شرکت‌کنندگان کنکور را تشکیل می‌دهند.

نگاه متعالی امامین انقلاب به توانمندی و نقش‌آفرینی زنان در عرصه‌های علمی چه تحولاتی را در سبک زندگی زنان رقم زد و چه واکنش‌هایی را میان رقبا و دشمنان به دنبال داشت؟

این نگاه، به زنان هویت و خودباوری بخشید. تصریح امام خمینی (ره) به‌عنوان معمار انقلاب به اینکه نقش زنان در انقلاب بیشتر از مردان بود و آن‌ها مردان را تشویق کردند و به صحنه سیاسی کشاندند، بسیار هویت‌بخش بود و به زنان احساس عزت و توانمندی داد و باعث شد مسیر خود را پیدا کنند و دریابند نه باید خود را در خانه زندانی کرده و نه عروسک دست متولیان استحاله فرهنگی زنان باشند، بلکه باید زنی باشند که با نقش‌آفرینی در خانه و خانه‌داری، حضور علمی جدی داشته باشد. این هویت جدید موجب شد زنان خودشان نیز به توانمندی‌هایشان اعتماد کنند و بدانند می‌توانند نقش‌های مختلف ایفا کنند.

رهبر معظم انقلاب در یکی از دیدارهای اخیر خود بر مسئله اجتهاد زنان و ضرورت آن تأکید و تصریح داشتند؛ این نگاه متعالی چه ابواب جدیدی از رشد در عرصه علوم دینی را به زنان می‌دهد؟

همان طور که مطرح شد، مهم‌ترین خدمت انقلاب به زنان این بود که ذهنیت اشتباه درباره آن‌ها را از بین برد. وقتی رهبر انقلاب اسلامی به‌عنوان مرجع تقلید جهان تشیع بیان می‌کنند که زنان می‌توانند مجتهد شوند و درباره موضوعات زنانه فتوا دهند و زنان هم از این زنان مجتهده تقلید کنند، نوعی تحول فکری است. همین امروز هم دیدگاه‌های متحجرانه‌ای داریم که معتقدند مگر زن می‌تواند مرجع تقلید شود!؟ اما آیت‌الله خامنه‌ای این ذهنیت را شکستند.

دستیابی به مقام اجتهاد و دادن فتوا توسط زنان چه ابوابی را در حوزه علم و دانش به روی زنان می‌گشاید و چه برکاتی را نصیب حال جامعه به‌ویژه بانوان خواهد کرد؟

رسیدن به مقام اجتهاد از دیگر وجوه موفقیت بانوان در عرصه‌های علمی است، چراکه زنان می‌توانند مشکلات یکدیگر را درک کنند و استنباط حکم انجام دهند. امروز بانوانی وجود دارند که به این درجه رسیده‌اند، اما هنوز مشهور نشده‌اند؛ آن‌ها توانایی استنباط احکام را دارند و می‌توانند به‌عنوان مرجع علمی و متخصص در حوزه مسائل بانوان فتوا بدهند‌. زنان گاهی در مسائل فقهی با مشکلاتی مواجه می‌شوند و اغلب مردان نمی‌توانند پاسخگوی مشکلات زنان باشند و بعضاً فتاوا و احکام صادره، زنان را دچار عسر و حرج می‌کند. همین زنان شجاع و سرآمد در علم و اجتهاد بودند که با مراجع صحبت کردند و روی فتاوای آن‌ها اثر گذاشتند و عسر و حرج ایجاد شده رفع شد و فتاوا تغییر پیدا کرد.

قدس آنلاین