خانه بدون دود

«خانه بدون دخانیات» یا «خانه بدون دود»، خانه‌ای است که در آن هیچ محصول دخانی اعم از انواع سیگار و سیگارت، پیپ، قلیان، چپق، انواع سیگار‌های الکترونیک و ویپ استفاده نمی‌شود. چه دودی که از سیگار در محیط منتشر می‌شود، چه دودی که به واسطه دم وارد ریه و با بازدم در محیط اطراف منتشر می‌شود و چه ذرات دود سیگار که در سطوح مختلف در مدت طولانی به وسایل خانه می‌چسبد. زهرا صدر، مسئول زنان جمعیت مبارزه با استعمال دخانیات ایران با اعلام خبر شروع پویش «خانه بدون دود» می‌گوید: هدف از انجام این پویش، آشنایی اعضای خانواده و مادران با آسیب‌های دخانیات و راه‌های پیشگیری از بیماری‌های ناشی از مصرف مواد دخانی است که شاید راهی برای ترک دخانیات باشد.

خانم صدر! لطفاً ابتدا کمی درباره طرح «خانه بدون دود» و اهداف اصلی آن توضیح دهید.

با توجه به اینکه دخانیات بزرگ‌ترین عامل مرگ و میر قابل پیشگیری است، بنابراین در این پویش مصرف دخانیات در خانه ممنوع می‌شود. این پویش بر سه محور استوار است. در گام اول تشویق جامعه به مشارکت مردمی در برنامه‌های پیشگیری از استعمال دخانیات انجام می‌شود. علاوه بر این هدف، آگاهی والدین به‌خصوص مادران از آسیب‌های ناشی از مصرف دخانیات از اهمیت زیادی برخوردار است. در مرحله سوم با اجرای این پویش، کودکان از ضررهای مواد دخانی مانند قلیان و سیگار اطلاع پیدا می‌کنند. به طور کلی هدف از انجام پویش خانه بدون دخانیات، آشنایی اعضای خانواده و مادران با آسیب‌های دخانیات و راه‌های پیشگیری از بیماری‌های ناشی از استعمال دخانیات است که شاید راهی برای ترک دخانیات باشد.

به نظر شما چرا تمرکز روی فضای خانه اهمیت دارد و چرا زنان در این طرح نقش کلیدی دارند؟

از آنجا که محیط خانه اولین مدرسه‌ برای کودکان محسوب می‌شود، رفتار والدین به‌خصوص مادران نقش مهمی در تربیت فرزندان دارد، در نتیجه رفتار مادران بیشتر از گفتار آن‌ها روی کودکان تأثیر می‌گذارد و فرهنگ‌سازی به طور ناخود آگاه شکل می‌گیرد.

این طرح چگونه تلاش می‌کند فرهنگ‌سازی در زمینه ترک دخانیات را از درون خانواده آغاز کند؟

اگر این پویش به صورت مستمر و دائمی انجام شود و افراد سیگاری در خانه قلیان و سیگار مصرف نکنند، ممکن است که این افراد به ترک دخانیات فکر کنند یا به خاطر بیماری‌های ناشی از مصرف دخانیات آن را کنار بگذارند. در این طرح همه ادوات و ابزار‌های استعمال دخانیات مثل جاسیگاری، ویپ، انواع سیگار، قلیان و … از خانه جمع آوری می‌شوند. اعضای خانواده و مهمان‌هایی که مصرف کننده هستند، حتی در بالکن و تراس خانه هم دخانیات مصرف نمی‌کنند. کودکان برای خرید سیگار فرستاده نمی‌شوند. از نوجوانان و کودکان برای آماده‌سازی قلیان کمک گرفته نمی‌شود. در برنامه‌های تفریحی خارج از منزل و مسافرت‌ها هم ادوات و ابزار قلیان همراه برده نمی‌شود و تابلوی خانه (بدون دخانیات) ابتدای ورودی خانه به دیوار نصب می‌شود.

دخانیات چه تأثیراتی بر سلامت زنان و کودکان در فضای خانه دارد؟ آیا آماری هم در این زمینه دارید؟

براساس آمار سازمان بهداشت جهانی در سال ۲۰۱۹، دخانیات در هر چهار ثانیه باعث مرگ یک نفر می‌شود و تاکنون نیز عامل مرگ حدود ۹ میلیون نفر بوده است و یک میلیون نفر نیز به خاطر دود تحمیلی ناشی از دخانیات جان خود را از دست داده‌اند. در ایران سالانه حدود ۶۵ تا ۷۰ هزار نفر به دلیل مصرف سیگار در کشور با بیماری‌های مزمن تنفسی، دیابت، بیماری قلبی، سرطان و سکته قلبی و مغزی فوت می‌کنند. همچنین قرار گرفتن در معرض دود دست دوم و دود سیگار نیز عامل فوت ۶ تا ۷ هزار نفر در سال می‌شود که ۸۰۰ نفر از آن‌ها کودکان هستند.

چرا تمرکز ویژه‌ای بر زنان در این طرح وجود دارد؟ نقش زنان در خانواده در مقابله با دخانیات چگونه تعریف شده است؟

با توجه به اهمیت سلامت زنان و نقش مؤثر آن‌ها در الگوبرداری نوجوانان و جوانان، زنان با افزایش آگاهی درخصوص آسیب‌های اجتماعی، جسمانی و اقتصادی دخانیات نقش مهمی در پیشگیری از آن ایفا می‌کنند.

تجربه یا خاطره‌ای از یک زن یا خانواده‌ای که به‌شکل خاصی تحت‌تأثیر این طرح قرار گرفته‌اند دارید؟

خاطرم است حسب یک گفت‌وگوی ضروری در منزل، تلفنی از اثرات سیگار و دود آن بر زنان باردار صحبت می‌کردم. همسایه‌ای در خانه‌ام بود و حرف‌های مرا شنید. پس از چند روز گفت باردار هستم و بعد از صحبت‌های شما همسرم در منزل سیگار نمی‌کشد.

چه اقداماتی برای آموزش و توانمندسازی زنان در این زمینه انجام شده یا در حال اجراست؟

تهیه بروشور، تألیف کتاب درباره کنترل و پیشگیری از دخانیات و برگزاری کلاس‌های آموزشی از جمله این موارد است.

آیا برنامه‌ای برای شناسایی و حمایت از زنان آسیب‌پذیر در خانواده‌هایی با مصرف بالای دخانیات وجود دارد؟

بله، اگر فردی تمایل داشته باشد که دخانیات را ترک کند، به صورت رایگان از طریق جمعیت مبارزه با دخانیات با او تماس گرفته می‌شود. اگر کسی اراده و تصمیم به ترک دخانیات داشته باشد، به راحتی این امکان برای او میسر می‌شود. پرسشنامه‌ها نشان می‌دهد که چه مسیری را باید برای درمان طی کند و از طریق دارو درمانی و مشاوره روانشناختی به ترک افراد کمک خواهد شد.

جوان آنلاین