حجاب زنان در شاهنامه

حکیم ابوالقاسم فردوسی، با نگاهی ژرف به اخلاق و فضایل انسانی، جایگاه ویژه‌ای برای عفاف و حجاب زنان قائل بوده و آن را از مهم‌ترین ویژگی‌های زن کامل دانسته است.

شاعران فارسی‌زبان با درک عمیق از اهمیت عفاف و حجاب، سعی کرده‌اند تا ابعاد مختلف این موضوع را در اشعار خود به تصویر بکشند و این ارزش‌ها را در جامعه نهادینه کنند. ابوالقاسم فردوسی در این زمینه نقش ویژه‌ای دارد و در شاهنامه، کمال زن را در ترکیب عفاف، حجاب، شرم و حیا با علم و آگاهی به تصویر می‌کشد.

پاکدامنی زنان به عنوان عاملی برای آسایش و افتخار برای خود، خانواده، کشور و جهان مطرح است. زنان خردمند در شاهنامه با ترکیب نمودن عفاف، شرم و حیا با فرزانگی، وظایف خود را می‌شناسند و با خانه‌داری و تربیت فرزندان نیکو، موجب سرافرازی مردان خود می‌شوند. امید است زنان جامعه اسلامی با الگوگیری از شخصیت‌های مذهبی و اسطوره‌ای، همواره پاسدار عفاف و حجاب خود باشند.

فردوسی در شاهنامه به زیبایی و شایستگی زن در عفاف و حجاب اشاره می‌کند و بر اهمیت این ویژگی‌ها تأکید می‌ورزد. وی در توصیف شیرین می‌گوید:

به سه چیز باشد زنان را بهی

که باشند زیبای گاه مهی

یکی آنک با شرم و با خواستست

که جفتش بدو خانه آراستست

در این ابیات، فردوسی به اهمیت شرم و حیا در زیبایی زنان اشاره می‌کند. وی همچنین مستوری زنان را مایه ارزشمندی و شکوه آنان دانسته و به جای واژه «زن»، از عبارت‌های «پوشیده‌روی» و «پوشیده‌رخ» استفاده می‌کند.

زنان شاهنامه همواره مراقب تن خود هستند و به این امر افتخار می‌کنند. منیژه با افتخار از این موضوع سخن می‌گوید:

منیژه منم دخت افراسیاب

برهنه ندیده تنم آفتاب

حجاب و عفاف زنان در شاهنامه، مانع حضور آنان در عرصه‌های مختلف نمی‌شود. حتی تعدادی از آنان مانند همای دختر بهمن و آزرم دخت به پادشاهی می‌رسند.

در شاهنامه، جنگاوری و سپاهیگری زنان عفیف جایگاه ویژه‌ای دارد. گردآفرید، نمونه بارز پهلوانی زنان پاکدامن است که با موی پوشیده به نبرد سهراب می‌رود و به دلیرانه دفاع می‌کند.

فردوسی در توصیف گردآفرید می‌گوید:

زنی بود بر سان گردی سوار

همیشه بجنگ اندرون نامدار

فردوسی با تأکید بر عفاف و حجاب، شخصیت زن را به عنوان مظهر وفاداری و افتخار در جامعه معرفی می‌کند. او قصد دارد «ارزش نگاهداشت پیمان» را بیان کند، به ویژه پیمانی که مقدس است.

در دنیای مدرن امروز، شناخت دقیق و همه‌جانبه دین مبین اسلام و رهنمودهای کاربردی آن، راهگشای نهایی انسان در دوره مدرنیته است. امید است که با نهادینه شدن فضایل اخلاقی چون عفاف و حجاب در وجود افراد جامعه اسلامی، این ارزش‌ها به نسل‌های آینده منتقل شود.

ندای اصفهان