جلسات تدریس عمومی حضرت زهرا(س) برای زنان در کتاب «تصویر بانوان قرآنی»

انتشارات امیرکبیر با انتشار کتاب «تصویر بانوان قرآنی در آینه جمال الهی»، اثری جدید از مرضیه محمدزاده و بتول حاجی غفاری،  یک گام جسورانه در مسیر بازنمایی سیمای حقیقی زن در متون دینی برداشته است. خانم محمدزاده، مدرس تاریخ اسلام و فارغ‌التحصیل تاریخ و تمدن ملل اسلامی که پیش‌تر آثار متعددی در حوزه تاریخ اسلام از جمله «خدیجه همتای بی‌همتا» را در کارنامه دارد، به همراه خانم حاجی غفاری، کوشیده‌اند تا با رویکردی نو، الگوهای قرآنی را معرفی کنند.

ساختار کتاب در دو فصل اصلی بنا شده است: نخست، پرداختن به«هستی‌شناسی وجود زن از نگاه قرآن» و دوم، کاوشی در «بررسی زندگانی بانوان قرآنی و تطبیق آن با روایات و تاریخ»، که فصل دوم با محوریت مفهومی به نام «زوجیت» پیش می‌رود. این زوجیت، به معنای قرین شدن و همراهی با مرتبه‌ای از حقیقت عالی برای تعالی وجودی است و نه صرفاً قرابت جنسی؛ بر این اساس، شخصیت‌هایی «حوا، زوجیت با زوج»، «ملکه سبا (بلقیس)، زوجیت با اقتدار»، «ساره، زوجیت با قیام»، «هاجر، زوجیت با سعی»، «زلیخا، زوجیت با عشق»، «یوکابد، مادر موسی، زوجیت با توکل»، «میریام، خواهر موسی، زوجیت با درایت»، «آسیه، همسر فرعون، زوجیت با خلوص»، «دختران شعیب، زوجیت با حیا»، «الیصابات، مادر یحیی (ع)، زوجیت با حیات»، «حنه، مادر مریم، زوجیت با تفویض»، «مریم (س) زوجیت با کلمه» و «فاطمه (س)، زوجیت با کوثر»تحلیل شده‌اند.

نویسندگان در مقدمه کتاب تأکید می‌کنند که هدف اصلی آن‌ها زدودن زنگار از چهره حقیقی زن در اسلام است؛ چرا که آن‌ها معتقدند تفسیری که زن مسلمان را صرفاً مطیع و فاقد استقلال معرفی می‌کند و خروج او از خانه را مشروط به اذن مرد می‌داند، با الگوهای قرآنی فاصله دارد و به همین دلیل، عمداً از پرداختن به زنانی با عملکرد منفی مانند زن لوط و زن نوح اجتناب کرده‌اند تا تمرکز صرفاً بر معرفی الگوهای مثبت باشد.

در فصلی که به مقام والای حضرت زهرا (س) اختصاص یافته، تصویری بسیار فعال از ایشان ترسیم می‌شود؛ ایشان مرتباً به زیارت قبور شهدا می‌رفتند و در تشییع پیکر آنان شرکت می‌کردند، در مواردی که زنان بر سر مسئله‌ای اختلاف داشتند، بر مسند قضاوت نشسته و داوری می‌نمودند، و به عنوان معلمی برجسته، جلسات عمومی تدریس برای زنان برگزار می‌کردند و با نهایت حوصله به سؤالات تکراری دینی پاسخ می‌دادند، هرچند نویسندگان اذعان دارند که سیر حوادث سیاسی پس از رحلت پیامبر (ص) و ممانعت از تدوین حدیث، موجب شده احادیث اندکی از ایشان باقی بماند. مرجعیت فکری ایشان به حدی بود که اصحاب پیامبر (ص)، مانند جابر بن عبدالله انصاری که صحیفه فاطمیه را از ایشان آموخت، به خانه ایشان مراجعه می‌کردند و ایشان حتی در ماجرای درخواست ابوسفیان برای تمدید صلح حدیبیه، پیام قاطع پدرشان را به او ابلاغ نمودند و در فعالیت‌های جمعی چون حج و غدیر خم نیز حضوری فعال داشتند.

منبع: